Τι εννοούσε άραγε ο ποιητής; Τι να είχε άραγε στο μυαλό του ο Κωνσταντίνος Καβάφης το 1899, εκατόν δέκα τρία (113) χρόνια νωρίτερα, όταν έγραφε το ποίημα «η επέμβασις των θεών»; Και τι άραγε εννοούσε, όταν έγραφε το «Ιωνικόν»; Μήπως σήμερα μπορούμε ν’ αποκωδικοποιήσουμε τη σκέψη του μεγάλου Αλεξανδρινού; Θα το επιχειρήσουμε, αφού σημειώσουμε ότι το 1899 που έγραφε ο Καβάφης, δεν υπήρχαν οι θεωρίες του Έριχ Φον Νταίνικεν, κανείς δε μιλούσε τότε για διαστημόπλοια από τα οποία θα κατέβαιναν οι θεοί για να σώσουν τους ανθρώπους. Άρα είναι αδύνατο… να παρεξηγηθεί!
Ο Καβάφης λέει ότι θα κατέβουν οι θεοί από τις μηχανές τους και θα σώσουν τους ανθρώπους μετά από μια διετή περίοδο ακραίας σύγχυσης! Ποιες ιπτάμενες προφανώς “μηχανές” εννοεί ο ποιητής το 1899, όταν οι Αδελφοί Ράιτ πραγματοποίησαν στη Βόρεια Καρολίνα των ΗΠΑ την πρώτη πτήση του πρωτόγονου αεροπλάνου τους στις 17 Δεκεμβρίου 1903; Για δε την ιστορία ν’ αναφέρουμε, ότι: Η πτήση εκείνη έγινε σε τέσσερις δοκιμές, διάρκειας 12, 13, 15 και 59 δευτερολέπτων η καθεμία, ενώ η απόσταση που διανύθηκε, ήταν μόλις 264 μέτρα… Αλλ’ ας υποθέσουμε ότι το ποίημα δεν γράφηκε το 1899, όπως αναφέρεται: Δεν ήταν δα και κάνα τεχνολογικό θάμα που θα επέτρεπε ακόμα και στον πιο μεγάλο ποιητή να φανταστεί μηχανές από τις οποίες κατεβαίνουν θεοί… Πώς είναι δυνατόν ο Καβάφης να γράφει ότι «θα κατεβούνε οι θεοί από τις μηχανές τους» για να σώσουν τους ανθρώπους;
Αλλά και για την περίοδο σύγχυσης που περιγράφει με ενάργεια ο Καβάφης, μετά από την οποία θα γίνει «η επέμβασις των θεών», είναι ακριβώς η εποχή που περιγράφεται από τις εσχατολογικές θεωρίες που βασίζονται σήμερα στο ημερολόγιο των Μάγια. Δεν θ’ αποφύγουμε τον πειρασμό να σημειώσουμε ότι ο Κώδικας της Δρέσδης, από τον οποίο ξεκίνησαν όλα, αν και είχε μεταφραστεί από το 1880, ως εσχατολογικός ερμηνεύτηκε για πρώτη φορά μόλις το 1966…
Με τι έχουμε να κάνουμε εδώ; Με την ενόραση του ποιητή; Ή μήπως με μια αρχαία γνώση που μεταδιδόταν ανελλιπώς επί αιώνες από λίγους σε λίγους; Αλλά… τότε… ο Καβάφης δεν ήταν απλά ένας ποιητής…
Λοιπόν, ίσως έχετε διαβάσει πολλές φορές τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη, ποτέ όμως δεν διαβάσατε την «επέμβαση των θεών» και το «Ιωνικόν», όπως θα τα διαβάσετε μετά από την παρακάτω μεταφορά:
Η επέμβασις των Θεών
Θα γίνη τώρα τούτο, κ’ έπειτα εκείνο۬
και πιο αργά, σε μια ή δυό χρονιές (ως κρίνω),
τέτοιες θα είν’ η πράξεις, τέτοιοι θαν’ οι τρόποι.
Δεν θα φροντίσουμε για μακρυνό κατόπι.
Για το καλλίτερον ημείς θα προσπαθούμε.
Και όσο προσπαθούμε, τόσο θα χαλνούμε,
θα μπλέκουμε τα πράγματα, ως να βρεθούμε
στην άκρα σύγχυσι. Και τότε θα σταθούμε.
Θα ην’ η ώρα οι θεοί να εργασθούνε.
Έρχονται πάντοτ’ οι θεοί. Θα καταιβούνε
από τες μηχανές των, και τους μεν θα σώσουν,
τους δε βίαια, ξαφνικά θα τους σηκώσουν
από την μέση۬ και σαν φέρουνε μια τάξι
θ’ αποσυρθούν. – Κ’ έπειτ’ αυτός τούτο θα πράξη,
τούτο εκείνος۬ και με τον καιρόν οι άλλοι
τα ιδικά των. Και θ’ αρχίσουμε και πάλι.
Θα μιλήσω σε πρώτο πρόσωπο, εδώ, όπου δεν ακούει κανείς, αλλά το αιθέριο κύμα θα μεταφέρει τη φωνή μου στον καιρό της μεγάλης θλίψης:
Πολλές φορές θα διαβάσετε αυτό το ποίημα κι άλλες τόσες θα περάσετε απ’ το κατώφλι του, θα το ανακαλύψετε όμως μόνο την πρέπουσα ώρα. Και θα πείτε: Πώς δεν το είδαμε νωρίτερα; Ήταν εδώ επί έναν αιώνα και δεν το βλέπαμε;
Και θα εμφανιστούν τα σημάδια. Θα βλέπετε το ένα, θ’ ακούτε το άλλο, θα είναι τότε που όλα γύρω σας θα υπαινίσσονται κάτι διαφορετικό από τα συνήθη, θα αισθανθείτε ότι κάτι παράξενο γίνεται, κάτι άλλαξε, κάτι θα γίνει, δεν θα ξέρετε ακριβώς τι. Για τον ένα καθετί θα σημαίνει το ένα και για τον άλλο καθετί θα σημαίνει το άλλο. Καθένας θα έχει την δική του θεωρία, τις δικές του λέξεις, τους δικούς του όρους. Αυτό θα κρατήσει κάνα δυο χρόνια, αυτή είναι η άποψή μου, βάσει των όσων έγινα γνώστης. Τέτοια θα είναι τα φαινόμενα και τ’ ακούσματα, διφυή, αμφίσημα, θολά, θα είναι τότε που δεν θα μπορούμε να φροντίζουμε για το μέλλον, αλλά μόνο για το παρόν, δεν θα μπορούμε να κάνουμε τίποτα για το αύριο, αλλά μόνο για το σήμερα, αυτό θα είναι το έσχατο όριο του κύκλου που διανύουμε, το έσχατο γνώρισμα, θα βλέπεις ότι όλα είναι πια εφήμερα, θα έχει χαθεί η υλική αξία των πάντων. Όμως εμείς δεν θα σηκώσουμε τα χέρια ψηλά, δεν θα παραδώσουμε τα όπλα, θα προσπαθούμε από εθισμό για το καλύτερο, έτσι όπως είχαμε μάθει να εννοούμε το καλύτερο, μα δεν θα έχει καμιά σημασία πια, διότι, όσο κι αν θα προσπαθούμε, ακόμα κι αν θυσιάζουμε τη ζωή μας για το κοινό καλό, ακόμα κι αν στύβουμε την κεφάλα μας για το τι καλύτερο μπορεί να γίνει, ατομικό ή συλλογικό, ακόμα κι αν φτιάχνουμε νέα κόμματα για ν’ αντικαταστήσουν τα παλιά και τα φθαρμένα, όσο πιο πολύ επιμένουμε για να βοηθήσουμε τους συγγενείς και τους φίλους, την πατρίδα και τον κόσμο, τόσο αυτός θα χαλάει, τόσο πιο πολύ θα μπλέκουν τα πράγματα. Να δεις που ο τιμιότερος άνθρωπος θα εκλαμβάνεται ως απατεών, η ευφυέστερη πολιτική ενέργεια θα κατηγορείται ως προδοσία του έθνους, η σωστική πρωτοβουλία του καπετάνιου θα κατηγορείται ως όλεθρος, τα καλά θα φαίνονται ακόμα καλύτερα, για πρώτη φορά θα φαίνονται όσο καλά είναι κατ’ ουσίαν, και τα κακά θα φαίνονται ακόμα χειρότερα, όσο κακά είναι κατ’ ουσίαν επίσης, το ίδιο θα συμβαίνει με όλα τα ωραία και τα ιδανικά της ζωής, μέχρι που «ο κόμπος θα φτάσει στο χτένι», θα είναι τότε που θα φτάσουμε στην πιο ακραία σύγχυση, στη νέα Βαβέλ. Και μόνο τότε θα έρθουμε σε περίσκεψη, θα σταθούμε ξαφνικά στη μέση του δρόμου, αμήχανοι, ανήξεροι, αδαείς και αμνήμονες, δεν θα ξέρουμε προς τα πού να πάμε, αφού θα βλέπουμε τα θεϊκά αναμεμιγμένα με τα δαιμονικά, θα είναι τότε που, ό,τι κι αν επιχειρούμε, θα βγαίνει απ’ την ανάποδη, επειδή τα όνειρα και τα ιδανικά που μας έθρεφαν μέχρι τότε, θα δείχνουν ακέρια την αντινομία των επιθυμιών μας. Αποκαμωμένοι από τον μάταιο αγώνα, κατάκοποι, εξουθενωμένοι, απέλπιδες, θα παραδώσουμε τα όπλα, θ’ αφεθούμε στη μοίρα μας και θα το παραδεχτούμε, ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα πια. Τέλος. Μέχρι εδώ. Και πολύ ήταν.
Τότε «θα ην’ η ώρα οι θεοί να εργασθούνε». Θα είναι ο καιρός να διακόψουν τη μακαριότητά τους και να επέμβουν οι θεοί. Θα είναι η στιγμή που η ελεύθερη βούληση των ανθρώπων θα έχει δώσει την τελευταία της ικμάδα και θα έχει αποδειχτεί για μιαν ακόμα φορά ότι ο άνθρωπος, ούτε καν με την ελεύθερη βούληση ως θεϊκό εφόδιό του, δεν μπορεί μόνος του ν’ ανταπεξέλθει στα μεγάλα πράγματα, είναι μια άγνωστη λεπτομέρεια που τον εμποδίζει να γίνει θεός, δηλαδή αθάνατος άνθρωπος, όπως τον ήθελε ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, κάτι δηλαδή πέραν της Ελευθέρας Βουλήσεως εν τη φύσει… Διότι οι θεοί εμφανίζονται μονάχα όταν η Ελεύθερη Βούληση θα έχει κάνει ολάκερη τη δική της δουλειά. Ποτέ πριν. Ούτε ένα δευτερόλεπτο νωρίτερα. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να προσδιορίσω με ακρίβεια το χρόνο, το μήνα και τη μέρα που θα επέμβουν οι θεοί, διότι, σας λέω, αυτό εξαρτάται από μας τους ανθρώπους, αν θα εξασκήσουμε την Ελεύθερη Βούληση, αν θα τη φτάσουμε ως το τέλος, μέχρι εκείνη την ώρα που τα σημάδια θα μαρτυρήσουν ότι οι θεοί είναι εδώ και μας παρακολουθούν, έτοιμοι να επέμβουν, ώστε να γίνουν όλα όσα είναι πρέπον για να συμβούν, εκτός από το μοιραίο. Θα επέμβουν για ν’ αποτρέψουν το μοιραίο, στο οποίο η ατέλεια των ανθρώπων οδηγεί, και θα το κάνουν για δύο λόγους: Ο ένας είναι ότι αυτή η ατέλεια του ανθρώπου είναι έργο δικό τους, άρα έχουν ευθύνη, την οποία ποτέ δεν ξεχνούν και θέλουν να διορθώσουν. Ο άλλος λόγος είναι ότι η καταστροφή της γης, θα σήμαινε καταστροφή για το δικό τους Σύμπαν, θα ήταν δηλαδή απώλεια για τον κόσμο στο σύνολό του, όπως ορίζεται από τα άστρα και τους γαλαξίες. Είναι απώλεια βαριά και δεν την αντέχουν, είναι σα να χάνουν οι άνθρωποι ένα σπάνιο είδος ζώου και θρηνούν επιστημονικά για το χαμό του, μόνο που για τους θεούς η πιο απαλή διαταραχή στο στερέωμα αποτελεί θεομηνία στην συνείδησή τους, αυτό δεν αντέχουν.
Να το ξέρετε: Έρχονται πάντοτε οι θεοί. Έρχονται ξανά και ξανά. Κάθε φορά που ο ένας κύκλος τελειώνει και αρχίζει ο νέος, έρχονται. Ποτέ δεν ξεχνούν το έργο που κάποτε άρχισαν. Θα κατεβούνε από το αχανές με τα διαστημόπλοιά τους στον ουρανό της γης και άλλους θα σώσουν γλυκά κι ωραία, τους πιο μυημένους δηλαδή, τους γνώστες και τους υποψιασμένους, ενώ τους κοιμισμένους ακόμα θα τους σώσουν βιαίως, θα τους σηκώσουν ξαφνικά, θα τους αρπάξουν στα ύψη για να γλιτώσουν από τις θεομηνίες που θα συμβαίνουν στη γη. Κι όταν το έσχατο κακό τελειώσει, όταν θα ξαναβάλουν τάξη στον πλανήτη, θα ξαναδιδάξουν τους Νόμους και τη Σοφία, όταν θα ξαναδιδάξουν στην ανθρωπότητα τη μόνη εκείνη γλώσσα που έχει μαθηματική (δηλαδή τέλεια) φύση, θ’ αποσυρθούν (για μιαν ακόμα φορά) στα ουράνια ενδιαιτήματά τους. Έτσι έκαναν πάντα. Αυτό θα κάνουν και τώρα. Δεν είναι του κόσμου τούτου οι θεοί. Όταν δείτε τα πρώτα σημάδια, αυτά που σας περιέγραψα, να περιμένετε κάνα δυο χρόνια, μετά απ’ αυτό θα διαπιστώσετε τη μεγαλύτερη σύγχυση που υπήρξε ποτέ γύρω σας, ε, τότε, όταν δεν θα υπάρχει πια φως στον ορίζοντα, όταν όλες οι ελπίδες των αμύητων σβήσουν, όταν θα εγκατασταθεί στους ανθρώπους ο φόβος για τον καταποντισμό της χώρας ή για τη συντέλεια του κόσμου, τότε, να ξέρετε, θα είναι η στιγμή που θα επέμβουν οι Ολύμπιοι θεοί για να επαναφέρουν την ανθρωπότητα στην αρχαία λαμπρότητα και την ευτυχία. Αλλά και πάλι δεν θα έρθουν για να μείνουν, ούτε για να διοικήσουν οι ίδιοι τον κόσμο, δεν θα φτιάξουν καμιά αυτοκρατορία των ουρανίων. Θα έρθουν μόνο για να δείξουν το σωστό σ’ εμάς. Είμαστε οι απεσταλμένοι για τον σκοπό αυτό. Εμείς λοιπόν θα κάνουμε το σωστό, επιτέλους θα κάνουμε το σωστό, αντί του λάθους, αφού πρώτα θα κατανοήσουμε τα 147 Δελφικά Παραγγέλματα, τα οποία θα μας θυμίσουν, διότι τα έχουμε ξεχασμένα.
Κι όταν θα μπει πάλι σειρά, όταν θα μπει σειρά στον σπαρασσόμενο πλανήτη, θ’ αναλάβουν την ηγεσία οι φωτισμένοι, θα γίνουν ταγοί οι καλύτεροι από εκείνους που ήδη ζουν σύμφωνα με τους Νόμους του Φωτός, οι Έλληνες, αν έχετε ακουστά… Όχι οι κάτοικοι της Ελλάδας, μην κάνετε κάνα τέτοιο λάθος… Δεν έχουν σχέση οι “Ελ – λην” με τους πολίτες της χώρας που λέγεται Greece. Εκείνοι που αγαπούν ακόμα την Ιωνία, εκείνοι που την θυμάται η ψυχή τους, είναι άλλοι, δεν είναι ετούτοι, και καθένας απ’ αυτούς τους άλλους, που τώρα δεν αναγνωρίζονται ούτε από τους φίλους, ούτε από τη μάνα τους, ως ικανοί, καθένας απ’ αυτούς θα κάνει το δικό του βασίλειο, άλλος το ένα και άλλος το άλλο, θα το διοικεί σύμφωνα πάντα με τον αιώνιο Νόμο της Ελεύθερης Βούλησης, χωρίς καμία καθοδήγηση ή χειραγώγηση από τους ουράνιους, διότι οποιαδήποτε καθοδήγηση θα σήμαινε παραβίαση των Συμπαντικών Νόμων, άρα θα ήταν διαλυτικό στοιχεί γι’ αυτούς, για δε τον άνθρωπο θα σήμαινε καταπίεση, άρα πρέπει ο καθένας να είναι ελεύθερος να κάνει ως ηγεμών ή ως πολίτης τα δικά του, μονάχα έτσι εξασφαλίζεται η απόχτηση πείρας από την εμπλοκή με την ύλη, έτσι εξαντλείται η γνώση της ύλης, με την ποικιλία να φτάνει στα απόλυτα όριά της, ώστε κάποτε να φτάσει ολάκερη στην άχρονη και την άχωρη θέωση, όπως ήταν και πριν από τη γέννηση του υλικού αυτού κόσμου. “Και θ’ αρχίσουμε και πάλι”. Η ζωή θ’ αρχίσει ξανά, θ’ αρχίσει δηλαδή ένας νέος κύκλος της ζωής, όπως άρχισε πριν από χιλιάδες χρόνια ετούτος, ανώτερος όμως αυτή τη φορά λόγω της πείρας που συλλέξαμε, μερικά σκαλιά παραπάνω από τον προηγούμενο κύκλο, μερικά σκαλιά παρακάτω από τον μεθεπόμενο, αφού δεν ξέρουμε πόσο απέχουμε από τον τελευταίο, εκείνον της υπέρβασης και της ένωσης όλων των ψυχών με το Θεό.
Γιατί τα σπάσαμε τ’ αγάλματά των,
γιατί τους διώξαμεν απ’ τους ναούς των,
διόλου δεν πέθαναν γι’ αυτό οι θεοί.
Ω γη της Ιωνίας, σένα αγαπούν ακόμη,
σένα η ψυχές των ενθυμούνται ακόμη.
Σαν ξημερώσει επάνω σου πρωί αυγουστιάτικο
την ατμοσφαίρα σου περνά σφρίγος απ’ την ζωή των.
Και κάποτ’ αιθερία εφηβική μορφή,
αόριστη, με διάβα γρήγορο,
επάνω από τους λόφους σου περνά.
