Η μαζική χρήση της ολοένα και εξελισσόμενης ηλεκτρονικής επικοινωνίας, όπως τα emails, τα social media και οι ιστότοποι ανταλλαγής απόψεων, θεωρήθηκε αρχικά από πολλούς ως μια ενισχυτική προσφορά στην εποικοδομητική άνοδο του αλφαβητισμού. Ωστόσο, κάτι τέτοιο φαίνεται να μην ισχύει απόλυτα.
Μια σύγκριση των emails και της παρωχημένης παραδοσιακής αλληλογραφίας καταδεικνύει πως οτιδήποτε οδηγεί στη διευκόλυνσή μας δεν εγγυάται πάντα σαφήνεια και ορθή χρήση της γλώσσας. Για παράδειγμα, τα emails ενθαρρύνουν τους χρήστες να γράφουν πιο σύντομα και πιο γρήγορα, δίνοντας λιγότερη έμφαση και προσοχή στον τρόπο έκφρασης. Τα μακροσκελή γράμματα του παρελθόντος, αποτυπωμένα σε χαρτί με μελάνι, παρείχαν στους συγγραφείς τους το χρονικό πλεονέκτημα, οδηγώντας τους στην υιοθέτηση μιας προσεγμένης και εμπεριστατωμένης γλωσσικής έκφρασης.
Ενώ οι γραφείς παλιότερα γνώριζαν τη σημαντική διαφορά της καλογραμμένης πρόζας από τον προφορικό λόγο, αυτοί που απλά παραθέτουν πρόχειρα και κακογραμμένα mails, θεωρούν πως το επικοινωνιακό ύφος απλά αρκεί.
Ως συνέπεια, η αύξηση των ατημέλητων και συχνά ανορθόδοξα συντασσόμενων ηλεκτρονικών γραπτών συνεισφέρει πολύ λίγο στη βελτίωση των γλωσσικών δεξιοτήτων και στην απόκτηση ευγλωττίας και ευφράδειας. Οι τεράστιες ποσότητες του αναγνωστικού υλικού με τις οποίες μας βομβαρδίζει το διαδίκτυο, κάθε άλλο παρά συνδράμουν στο πρόβλημα της γλωσσικής ακαμψίας.
Η επιδερμική ανάγνωση ταυτοχρόνως πολλαπλών θεμάτων και η παντελής απουσία προβληματισμού έρχεται σε αντίστιξη με τα παραδοσιακά χειροπιαστά βιβλία που αναμφισβήτητα προάγουν μια σταδιακή εμπέδωση της γλώσσας, εμβαθύνοντας στα χαρακτηριστικά της και τις εκάστοτε μεταβολές της.
Όταν η γραφή σταματά να διαφέρει αισθητά από τον προφορικό λόγο, ο πολιτισμός τείνει να ομοιάζει με αυτόν των προεγγράμματων κοινωνιών. Πυροδοτεί την επανεμφάνιση μιας «φυλετικής» νοοτροπίας, η οποία απομονώνει το άτομο στην προσωπική του επικράτεια, με απότοκο την απουσία της έλλογης ματιάς στην κοινωνία ως ολότητα..
Μαρία Αδ. Κωνσταντίνου
