Η “Δημιουργία Ξανά” είναι ένα πολιτικό κόμμα με ζωή μόλις λίγων μηνών. Ιδρύθηκε και στελεχώθηκε από “ανώνυμους πολίτες”, που δεν είχαν ασχοληθεί με την πολιτική από πεποίθηση ή επειδή “δεν τους σήκωνε” το πολιτικό status, αν και διέθεταν πολιτική σκέψη. Συναντήθηκαν κυρίως μέσω Διαδικτύου και αριθμούν ήδη πολλές χιλιάδες. Στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 το κόμμα πραγματοποιεί την πρώτη του εμφάνιση. Θεμελιακό σύνθημά του είναι: “Ούτε αριστερά, ούτε δεξιά, μόνο μπροστά”.
Ο ιδρυτής της “Δημιουργίας” Θάνος Τζήμερος σε όλες σχεδόν τις συνεντεύξεις που έχει δώσει, πιέζεται από τους δημοσιογράφους να προσδιορίσει το ιδεολογικό του στίγμα. Είναι αριστερός, δεξιός, κεντρώος; Μήπως κεντροαριστερός; Ή κεντροδεξιός; Φιλελεύθερος ίσως; Ακροαριστερός ή ακροδεξιός; Ή μήπως είναι μια πανσπερμία, ένα συνονθύλευμα ιδεών που αλιεύονται εδώ κι εκεί, απ’ όλους τους “ισμούς”;
Οι ερωτήσεις αυτές δεν απορρέουν από την εμπάθεια ή την εμμονή των δημοσιογράφων. Αντανακλούν όντως την ανάγκη (ενδεχομένως την έξη) του εκλογικού σώματος να κατατάσσει ιδεολογικά κάθε κόμμα που ζητάει την ψήφο του λαού διεκδικώντας τη θέση του στη Βουλή. Ο κόσμος θέλει μια ετικέτα. Αν δεν υπάρχει ταμπέλα, δε μπαίνει στο μαγαζί. Και τα εργαλεία με τα οποία γίνεται αυτή η κατάταξη, είναι παραδοσιακά: Δεξιά, Κέντρο, Αριστερά. Φιλελευθερισμός, Σοσιαλισμός, Κομμουνισμός. Και οι παραφυάδες τους. Η γνωστή θεωρία της “πολυκατοικίας”.
Στην αδυσώπητη αυτή ερώτηση, από την οποία εξαρτάται η εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων στο νέο πολιτικό φορέα, ο Θάνος Τζήμερος μακρηγορεί. Είναι ίσως η μόνη απάντηση απ’ όσες δίνει, με την οποία παραβιάζει το ζηλευτό λακωνίζειν που τον χαρακτηρίζει στον λόγο του. Με την μακρηγορία του σ’ αυτό το θέμα ο ιδρυτής της “Δημιουργίας” δείχνει ότι υπάρχει κάτι ακατέργαστο στην πολιτική του πρωτοβουλία. Μοιραία λοιπόν δεν πείθει για την ετοιμότητα του κόμματός του να καλύψει κάθε ιδεολογικό κενό που θα εντοπίσουν με ειλικρινή ή και κακεντρεχή τρόπο οι φιλοσοφημένοι αντίπαλοί του.
Καλοπροαίρετα εμείς θα το εισπράξουμε θετικά: Η αδυναμία αυτή είναι μάλλον δείγμα πολιτικής υγείας, αφού σημαίνει ότι δεν “κατέβηκε” στην πολιτική κονίστρα με παλαιόθεν ή άνωθεν επεξεργασμένες θέσεις. Πρόκειται για μια αυθόρμητη ενέργεια.
Η πρόκληση που έχει ν’ αντιμετωπίσει τώρα το ακροατήριό του, είναι ότι εδώ υπάρχει “παρθένο έδαφος” για να μπορεί ο κάθε πολίτης να καταθέσει την άποψή του και να συμμετάσχει έτσι ενεργά και ζωτικά στη ζύμωση των πολιτικών ιδεών και της φιλοσοφίας του νέου κόμματος.
Ο δημόσιος λόγος της “Δημιουργίας Ξανά”, όπως διατυπώθηκε μέχρι στιγμής, θέτει επί τάπητος ένα παλαιό (και διαρκές) πολιτικό ζήτημα: Να καταργήσουμε τους “ισμούς”. Να καταργήσουμε δηλαδή τις ιδεολογικές και τις κομματικές περιχαρακώσεις του λαού. Να υπερβούμε τον φιλελευθερισμό, τον σοσιαλισμό, τη δεξιά, το κέντρο, την αριστερά, όλα τα δόγματα, ώστε ν’ απαλλάξουμε την πολιτική πράξη από νευρώσεις και ιδεοληψίες, ν’ απελευθερώσουμε τους πολίτες από τις εμμονές και τις έξεις τους.
Να το κάνουμε! Γιατί να μην το κάνουμε;
Γίνεται όμως;
Η πολιτική θεωρία και η πολιτική πράξη χρειάζονται έναν ιδεολογικό μπούσουλα. Ένα σημείο κεντρικής αναφοράς του λόγου και της εφαρμογής του. Σ’ αυτό το υπερδόγμα υπέκυψαν όλοι οι μέχρι τώρα κομματικοί σχηματισμοί στην Ελλάδα όλων των αποχρώσεων. Θα υποκύψει άραγε και η “Δημιουργία Ξανά”; Tην κατατάσσουν ήδη πολλοί στον Φιλελεύθερο χώρο και της ζητούν εκλογική συνεργασία με την “Δημοκρατική Συμμαχία” της Ντόρας Μπακογιάννη και τη “Δράση” του Στέφανου Μάνου. Την κατακρίνουν που δεν επέδωσε η απόπειρα για ένα Φιλελεύθερο μέτωπο. Αλλά ο Τζήμερος και η μεγάλη πια παρέα του έχουν να επιδείξουν “θέσεις”, οι οποίες άλλοτε είναι αριστερές, άλλοτε κεντρώες και άλλοτε δεξιές. Αυτό είναι άραγε κάτι καλό πολιτικά ή μήπως κάτι κακό;
Στην Ευρώπη αυτά τα σχήματα έχουν ξεπεραστεί, παρά το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις διατηρούνται ακόμα οι αναγνωριστικές ετικέτες τους.
Διανύοντας στην Ελλάδα την τελευταία πια φάση της λεγόμενης Μεταπολίτευσης, με λογική ασφάλεια πια μπορούμε να σημειώσουμε ότι τα αρχηγικά κόμματα έχουν τελειώσει ανεπιστρεπτί. Τα προσωποπαγή κόμματα δεν έχουν καμία ελπίδα, ακόμα και αν λάμψουν για λίγο. Τα κόμματα της Ντόρας Μπακογιάννη και του Στέφανου Μάνου, όπως παλιότερα του Τσοβόλα, του Αρσένη και τόσων άλλων, θα σβήσουν με την φυσική ή την τεχνητή αποχώρηση του επώνυμου ιδρυτή, όποτε αυτή γίνει. Επομένως τα πολιτικά κόμματα με αναφορά στο μέλλον είναι μόνο τα “κόμματα αρχών”. Είναι τα κόμματα που ΔΕΝ εξαρτώνται από τον αρχηγό και την γοητεία του, αλλά χαρακτηρίζονται από τις Διαχρονικές Πολιτικές ΑΡΧΕΣ που πρεσβεύουν.
Αλλά τι σημαίνει αυτή η περίφημη (και μηδέποτε ικανοποιηθείσα έκφραση) “κόμματα αρχών”;
Απαντώντας στο ερώτημα παραδοσιακά, σημαίνει ότι το “κόμμα αρχών” έχει μια φιλοσοφική μήτρα. Αντλεί τις ιδέες του από τον φιλελευθερισμό ή από τον σοσιαλισμό ή από τον κομμουνισμό ή από τον φασισμό ή από οποιαδήποτε άλλη κοσμοθεωρία. Στην πράξη όμως τα πολιτικά κόμματα αυτού του τύπου, ακόμα και τ’ αριστερά, καταστρατήγησαν τις φιλοσοφικές αρχές που πρέσβευαν και στηρίχτηκαν αποκλειστικά στην γοητεία που εκπέμπει προσωπικά ο αρχηγός, ενώ στην πρακτική τους αυτοσχεδίασαν και αυθαιρέτησαν.
Ζούμε όμως την εποχή όπου αμφισβητούνται όλες οι γνωστές κοσμοθεωρίες μηδεμιάς εξαιρουμένης. Κατά συνέπεια όλα τα κόμματα που αντλούν το στίγμα τους από τη μία ή την άλλη μεγαλοϊδέα, απειλούνται με κατάρρευση, όπως ακριβώς και η πηγή τους.
Είναι άραγε το φημολογούμενο “τέλος της Ιστορίας”;
Όχι. Δεν είναι το τέλος της Ιστορίας. Είναι το τέλος ΑΥΤΗΣ της Ιστορίας και η αρχή μιας άλλης. Θα γίνουμε συγκεκριμένοι, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα προς διαμόρφωση την “Δημιουργία Ξανά”, η οποία έθεσε δυναμικά το ζήτημα για την υπέρβαση των ιδεολογιών και των κομματικών περιχαρακώσεων. Δεν έθεσε όμως ακόμα (και οφείλει να θέσει) το ζήτημα που αφορά την φιλοσοφική μήτρα της.
Αλλά ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η φιλοσοφική μήτρα, αν ΔΕΝ είναι μία από τις γνωστές και χρεοκοπημένες ιδεολογίες; Στην πολιτική αρκεί τάχα η “κοινή λογική” για να πετύχεις;
Ακόμα κι αν εφαρμοστεί πολιτικά η ιδέα της υπέρβασης των τρεχουσών ιδεολογιών, όχι, δεν αρκεί, ένα κόμμα που αρνείται τις “υπεραξίες”, όσο συγκινητικό κι αν είναι, όσο αγαπητό και αν γίνεται για τον αυθορμητισμό και την αθωότητά του, όπως έγινε ήδη η “Δημιουργία Ξανά”, δεν μπορεί να πάει μακριά… Θα εμφανίσει πολύ σύντομα “κενά αέρος”.
Συμμετέχοντας στον δημόσιο διάλογο αυτού του καιρού, μπαίνουμε στον πειρασμό να καταθέσουμε (δημόσια επίσης) την άποψή μας:
Ο μόνος τρόπος που εμείς μπορούμε να σκεφτούμε (κι αν υπάρχει άλλη πρόταση, να τη συζητήσουμε) είναι η επιστροφή στις φιλοσοφικές μήτρες του Δυτικού πολιτισμού, δηλαδή στις Ελληνικές ρίζες, αυτές άλλωστε για τις οποίες μας τίμησε και μας τιμά η Οικουμένη. Η δε λέξη “επιστροφή” περιέχει εδώ και μία έννοια παγκόσμιου πολιτικού εξαγνισμού.
Ποιες είναι όμως οι Ελληνικές ρίζες; Είναι τάχα η προγονοπληξία μας, είναι μήπως η αρχαιολατρεία και οι Ολύμπιοι θεοί που τόσο ηλίθια, όσο και τόσο μολυσματικά, διατείνονται ορισμένοι ανελλήνιστοι Ελλαδέμποροι;
Όχι βέβαια!
Είναι η Κλασσική Ελληνική Παιδεία. Είναι δηλαδή οι Ελληνικές ρίζες του Δυτικού Πολιτισμού, όπου ανήκουμε πολιτισμικά ως κράτος, είναι, πολύ συγκεκριμένα, τα 147 Δελφικά παραγγέλματα, αν και τα περισσότερα εξ αυτών δεν έγιναν ποτέ κατανοητά από τον καπιταλισμό ή, αν έγιναν, παραβιάστηκαν. Πάντως δεν είναι “δέκα εντολές”, είναι “εκατόν σαράντα εφτά συμβουλές”. Ο διαχωρισμός αυτός (εντολές – παραγγέλματα) από μόνος του δίνει την πρώτη διαφορά ανάμεσα στη δουλεία και την ελευθερία όχι μόνο του πολίτη αυτής της χώρας, αλλά του ανθρώπου συνολικά, δηλαδή του πολίτη του κόσμου.
Είναι αποφθέγματα δύο (κυρίως) λέξεων το καθένα. Κλείνουν όμως μέσα τους ολόκληρη κοσμοθεωρία. Βγαλμένα από την δοκιμασμένη στην πράξη θεωρία των εφτά σοφών της αρχαίας Ελλάδας (οι οποίοι είχαν πολιτική, στρατιωτική και διοικητική εμπειρία) ονομάστηκαν “Δελφικά”, επειδή η συγκέντρωσή τους στους Δελφούς διευκόλυνε την διάχυσή τους σε ολόκληρο τον Ελληνισμό. Όλα μαζί, και τα 147 αυτά “παραγγέλματα”, δίνουν μόλις 323 λέξεις! Από τα 147 παραγγέλματα, τα 117 έχουν δύο λέξεις το καθένα, τα 20 έχουν τρεις λέξεις το καθένα και τα 10 έχουν τέσσερις λέξεις το καθένα! Ολόκληρη κοσμοθεωρία, αιώνια κοσμοθεωρία, ανώτερη όλων των “ισμών” που εμφανίστηκαν στην Ιστορία μέσα σε 323 λέξεις όλες – όλες… Ένα βιβλίο με μία σελίδα, όπου περιέχονται όλα τα επιστημονικά και τα πολιτικά και τα οικονομικά και τα φιλοσοφικά και τα κοινωνιολογικά συγγράμματα του πλανήτη όλων των εποχών, όλες οι βιβλιοθήκες του κόσμου! Ένας θησαυρός που δεν γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε στον τόπο αυτό, στον δικό μας τόπο…
Ας δούμε όμως ενδεικτικά και σε καθαρά πολιτικό επίπεδο μερικές αρχές που απορρέουν από τα 147 αυτά Ελληνικά “παραγγέλματα”:
Για την ατομική συμπεριφορά: “Γνώθι σαυτόν”. Να γνωρίζεις τον εαυτό σου. Για την πολιτική συμπεριφορά: “Μηδέν άγαν”. Να μην υπερβάλλεις σε τίποτα. Και: “Ομίλει πράως”. Να μιλάς με πραότητα. Για την κοινωνική συμπεριφορά: “Πάσι διαλέγου”. Να διαλέγεσαι με τους πάντες. Και: “Έριν μίσει”. Να μισείς τις έριδες. Για την Οικονομία: “Πλούτει δικαίως”. Να πλουτίζεις με δίκαιο τρόπο. Για το νοικοκυριό και το κράτος: “Δαπανών άρχου”. Να ελέγχεις απόλυτα τις δαπάνες σου. Για τον πολιτισμό: “Ευγένειαν άσκει”. Να καλλιεργείς την ευγένεια. Για την παιδεία: “Υιούς παίδευε”. Να μορφώνεις τα παιδιά σου. Για την δικαιοσύνη: “Αλλοτρίων απέχου”. Να μη θέλεις τα ξένα, μόνο τα δικά σου. Και: “Νόμω πείθου”. Να τηρείς τους νόμους. Αλλά και: “Έχων χαρίζου”. Αυτός που έχει, να χαρίζει. Για την Εθνική Πολιτική: «Εχθρούς αμύνου». Να (μην επιτίθεσαι, αλλά να) αμύνεσαι στους εχθρούς…
Όσοι δε ανησυχούν για τον… Θεό, είναι καλό να μάθουν επιτέλους ότι ένα από τα 147 “παραγγέλματα” λέει ρητώς: “Αεί ο Θεός γεωμετρεί”… Κι ακόμα ένα: “Έπου Θεώ”. Ν’ ακολουθούμε τον Θεό…
Αυτά είναι μερικά από τα 147 “παραγγέλματα”. Το άθροισμά τους και οι έννοιες που περικλείονται σε αυτό το πυκνό άθροισμα, αποτελεί μια διαχρονική πολιτική ιδεολογία και μάλιστα υπεράνω όλων, μα όλων, των “ισμών”. Ένας πολιτικός φορέας που αντλεί τις ιδέες και τις προτάσεις του από αυτή την Ελληνική φιλοσοφική μήτρα, δεν έχει καμία ανάγκη να καταφεύγει ούτε στον φιλελευθερισμό, ούτε στον σοσιαλισμό, ούτε στη δεξιά, ούτε στο κέντρο, ούτε στην αριστερά. Υπερκαλύπτεται ιδεολογικά με την πολιτική και την κοινωνιολογική ανάλυση αυτών των 147 “παραγγελμάτων”. Όχι μόνο. Τοποθετεί σαφείς και ορατές διακριτές γραμμές ανάμεσα σε αυτόν και τους άλλους κομματικούς σχηματισμούς που δραστηριοποιούνται στο πολιτικό περιβάλλον.
Δεν γνωρίζουμε αυτή την ώρα εάν η “Δημιουργία Ξανά” μπορεί, δεν γνωρίζουμε και αν θέλει να υιοθετήσει την ιδεολογική αυτή πρόταση που διατυπώνεται δημόσια. Οι ορατές αδυναμίες του πρωτόλειου λόγου της υπαγορεύουν τη διάθεση σε κάθε καλοπροαίρετο πολίτη να συμβάλλει στον διάλογο. Είναι βέβαια πολύ νωρίς για να ζυμωθούν και να πάρουν την τελική μορφή τους οι ιδέες και οι προτάσεις που πανταχόθεν κατατίθενται φίρδην μίγδην. Αυτό που γνωρίζουμε όμως πέραν πάσης αμφιβολίας, είναι ότι κανένα κόμμα δεν μπορεί να λειτουργήσει επί μακρόν χωρίς κοινωνιολογικό ή, μάλλον, κοσμοθεωρητικό οδηγό, χωρίς φιλοσοφικές μήτρες. Δε γίνεται! Χρειάζεται μία πυξίδα. Ακόμα και αν είναι “κόμμα της κοινής λογικής”, όπως δηλώνει η “Δημιουργία Ξανά”. Διότι η “κοινή λογική” απειλείται άμεσα από τον υλισμό, να μην πούμε και από τον νομοτελειακό τυχοδιωκτισμό, κάποια στιγμή θα υποταχθεί σε αυτόν η πιο αθώα, η πιο αγνή πρόθεση. Η υγεία του νέου πολιτικού φορέα απειλείται από την εννοιολογική αποστέωση που οδηγεί στην “καφρίλα”. Μπορεί όμως σίγουρα ένα νέο κόμμα να λειτουργήσει χωρίς τους χρεοκοπημένους πλέον “ισμούς” στη θέση των οποίων πρέπει να μπει κάτι επίσης νέο και, φυσικά, υγιές.
Τι άλλο καλύτερο να κάνει κανείς σε τέτοιους θερμούς καιρούς, από το να προτείνει για τον ρόλο αυτό την Ελληνική κοσμοθέαση; Με δεδομένο ότι οι ποικιλώνυμοι “ισμοί” κατέρρευσαν, η ιδέα αυτή αποκτά πολύ μεγαλύτερη και, φυσικά, επίκαιρη σημασία. Η πολιτική πρακτική λέει ότι ο νέος πολιτικός φορέας είναι ανέφικτο να θεμελιωθεί μονοδιάστατα πάνω στην “κοινή λογική”, χρειάζεται να υιοθετήσει οπωσδήποτε μια νέα κοσμοθεωρητική ΙΔΕΑ, για να μην καταλήξει ο λόγος του άθυρμα.
Στην περίπτωσή μας η νέα αυτή κοσμοθεωρητική Ιδέα είναι παλιά και, ως παλιά, δοκιμασμένη σαν το παλιό κρασί:
Με βάση την πολιτική ατμόσφαιρα που δημιουργεί το σύνθημα της “Δημιουργίας Ξανά”, όταν λέει “ούτε αριστερά, ούτε δεξιά, μόνο μπροστά”, μπορούμε λογικά να ελπίζουμε ότι οι φίλοι του νεοπαγούς αυτού και ελπιδοφόρου πολιτικού φορέα μπορούν ίσως να ενστερνιστούν τα 147 παραγγέλματα των εφτά σοφών της αρχαίας Ελλάδας, να τα μεταφέρουν στο σήμερα, θεωρητικά και πρακτικά, υλοποιώντας έτσι την ιδέα για την άρρηκτη συνέχεια του Ελληνισμού, διαστέλλοντας την Ελλάδα και την Ελληνοσύνη της, δίνοντας ουσιαστικό και μεγαλειώδες περιεχόμενο σ’ εκείνο το “Ξανά”, που συνοδεύει στον τίτλο τη “Δημιουργία”…
