- Οι ειδικοί μίλησαν και συνεχίζουν να μιλούν. Από τον Αύγουστο του 2014 που άρχισε το παραμύθι της Αμφίπολης μέχρι σήμερα που γράφεται αυτό το κείμενο, 14 Νοεμβρίου 2014, είπαν αμέτρητες ανακρίβειες, διατύπωσαν απίστευτες ανοησίες που κάνουν τον ακροατή ν’ αναρωτιέται για την επιστημονική τους επάρκεια. Μέχρι ζήλιες και μοχθηρίες εκφράστηκαν δημοσίως… Έδωσαν έτσι το δικαίωμα και σ’ εμάς τους ανειδίκευτους να πούμε δειλά -δειλά τις σκέψεις μας που γεννιούνται αναπόφευκτα από τις καταπληκτικές εικόνες που πλημμυρίζουν τις τηλεοπτικές οθόνες σε όλο τον πλανήτη. Παρ’ όλ’ αυτά μόνο αυτούς πρέπει ν’ ακούει ο πολίτης. Το λέμε σοβαρά: Ακόμη κι αν λένε ανοησίες, έχουν δικαίωμα στον επιστημονικό λόγο, σε αντίθεση μ’ εμάς. Ας μας συγχωρεθεί λοιπόν η τόλμη, πιθανόν και το θράσος, να γράψουμε τις σκέψεις μας για ένα τόσο μεγάλο θέμα. Δηλώνουμε ότι τίποτα δεν διεκδικούμε εκτός από την απλή καταγραφή όσων λέμε στην παρέα πίνοντας καφέ, αυτό δηλαδή που, αλλιώς, δεν θα καταγραφόταν ποτέ. Η σημασία που δίνουμε στο θέμα κινείται σε λαϊκό επίπεδο και είναι, απλά, ότι η Αμφίπολη ανάγκασε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ν’ ασχοληθούν μ’ ένα κομμάτι της Ελληνικής Ιστορίας. Νομίζουμε ότι δεν είναι λίγο.
Αν ο τύμβος της Αμφίπολης είναι του Αλεξάνδρου, το σημείο της ανασκαφής ΔΕΝ είναι ο τάφος του Αλεξάνδρου. Ίσως βρεθεί σε άλλο σημείο του τύμβου. Ο τάφος δεν είναι φυσικά ούτε του Ηφαιστίωνα, όπως λένε, ούτε του Νέαρχου, ούτε της Ολυμπιάδας, ούτε της Ρωξάνης, ούτε του Κάσσανδρου, ούτε άλλου της βασιλικής οικογένειας, δεν είναι κανενός από εκείνους που χρίστηκαν από τους αρχαιολόγους ως υποψήφιοι ένοικοι.
Ο χώρος της ανασκαφής δείχνει ναό νεκρού και όχι τάφο νεκρού. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι είναι ο χώρος, όπου η Ολυμπιάδα λάτρευε το γιο της, τον θεό Αλέξανδρο. Δεν διαφέρει σε τίποτε αυτό από τη συνήθεια των σύγχρονων μητέρων που κάνουν εικόνισμα ή μινιατούρα ναού στο δρόμο που σκοτώθηκε ο γιος τους, φτιάχνουν εκκλησάκι στον κήπο τους ή κάνουν αίτηση στο Δεσπότη να τον καταχωρήσει η Εκκλησία στο χορό των αγίων.
Στο μνημείο που αποκαλύφθηκε στην Αμφίπολη, όπως υποδηλώνει “η αρπαγή της Περσεφόνης”, αλλά και, γενικότερα, η εσωτερική αρχιτεκτονική δομή του χώρου, πρωτοφανής για τάφο, καθόλου όμως πρωτοφανής για λατρευτικό χώρο, γίνονταν τελετές των Καβειρίων μυστηρίων, όπου η Ολυμπιάδα και οι ιερείς λάτρευαν τον θεό Αλέξανδρο. Ο χώρος ήταν δηλαδή επισκέψιμος, όχι από το κοινό βέβαια, αλλ’ από τους ιερείς των Καβειρίων, από τους μυημένους, από την ίδια την Ολυμπιάδα φυσικά, γεγονός που ειδοποιεί ότι αυτή ήταν η κτήτωρ του τύμβου. Τον έφτιαξε τη διετία 323 – 321.
Αυτά όλα που είδαμε ως τώρα, δείχνουν ότι ο σκελετός που βρέθηκε, ΔΕΝ είναι του Αλεξάνδρου, ούτε άλλου μέλους της (βασιλικής) οικογένειάς του. Θα ήταν προσβολή για τον Αλέξανδρο να ταφεί με αυτόν τον τρόπο, στο χώμα δηλαδή. Το ίδιο προσβολή θα ήταν να ταφεί έτσι ο Ηφαιστίων ή άλλος Μακεδόνας αξιωματούχος, πολλώ δε μάλλον βασιλιάς. Άρα ο νεκρός είναι μεταγενέστερος του μνημείου. Επιφανής βέβαια κι αυτός, αλλά ο θάνατός του (κατά πάσα πιθανότητα βίαιος) συνέβη σε εποχές μεγάλων αλλαγών ή και παρακμής της Μακεδονίας. Με άλλα λόγια, όταν οι εποχές άλλαξαν ή έπρεπε ν’ αλλάξουν και να προσαρμοστούν όλα στα δεδομένα της νέας πολιτικής – στρατιωτικής ηγεσίας, ο τρίτος θάλαμος χρησιμοποιήθηκε με τον ίδιο τρόπο που, από τότε, και πριν από τότε ίσως, χρησιμοποιούνται ακόμα σήμερα τα ιερά των χριστιανικών ναών: Ο παπάς που πεθαίνει, θάβεται πίσω από το ιερό της εκκλησίας. Το έθιμο αυτό αντλεί προφανώς την καταγωγή του από κάποια αρχαία συνήθεια που αφορούσε τους ιερείς των ναών, να θάβονται στον χώρο που υπηρέτησαν. Άλλωστε ο “τάφος της Αμφίπολης” έχει τρεις αρχιτεκτονικούς χώρους, όσους ακριβώς και ο χριστιανικός ναός.
Όταν λοιπόν ο αρχιερέας δεν είχε πια διάδοχο ή δολοφονήθηκε ως εκπρόσωπος μιας λατρείας που για πολιτικούς ή άλλους λόγους έπρεπε να εκλείψει, για να τελειώσει μαζί του μια εποχή, έσκαψαν το δάπεδο του τρίτου θαλάμου και πρόχειρα, σχεδόν διεκπεραιωτικά, έθαψαν τον εκπρόσωπο της απερχόμενης εποχής. Θα μπορούσε να είναι ο αρχιερέας. Ή κάποιο άλλο σημαντικό πρόσωπο, κατά κάποιο τρόο συνδεδεμένο με τον χώρο, το οποίο δεν ήθελαν να βεβηλώσουν, ούτε όμως και να το τιμήσουν ιδιαιτέρως. Αυτό εξηγεί την ταπεινότητα του κιβωτιόσχημου τάφου κάτω από το ταπεινό επίσης δάπεδο του τρίτου θαλάμου. Έτσι εξηγείται και το τεχνητό όρυγμα που έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με το μεγαλείο του υπερκείμενου μνημείου. Κι έφτιαξαν το ταπεινό δάπεδο σφράγισης του τρίτου θαλάμου, αλλά και τους τοίχους σφράγισης μπροστά από κάθε επίπεδο για ν’ ακυρώσουν τον ίδιο τον ιερό χώρο, αφού δεν έπρεπε να τον χρησιμοποιεί κανείς πλέον. Το γεγονός αυτό λογικά συμπίπτει με τη δολοφονία της Ρωξάνης και του γιου της.
Αν είν’ έτσι, τους τοίχους σφράγισης δεν τους έφτιαξαν οι κατασκευαστές του μνημείου για προστασία του μεγάλου νεκρού, δεν είχαν λόγο να τους φτιάξουν αυτοί, διότι είχαν φτιάξει ένα επισκέψιμο λαμπρό μνημείο. Δεν έβαλαν Καρυάτιδες (μάλλον Κλώδωνες, δηλαδή ιέρειες του Διονύσου) και ψηφιδωτά για να τα θάψουν αμέσως στο χώμα. Θα ήταν εξ ίσου προσβολή με το θάψιμο στο χώμα ενός βασιλιά. Για τον ίδιο λόγο δεν έκαμαν οι κατασκευαστές την επίχωση των θαλάμων, όπως ειπώθηκε από τους αρχαιολόγους. Αυτοί που έφτιαξαν τους τοίχους σφράγισης, σέβονταν το χώρο, το πιθανότερο είναι όμως να τον φοβόντουσαν κι έκαμαν τα πάντα για να εξουδετερώσουν τη μαγεία του. Ο φόβος απέναντι στα σύμβολα του χώρου υποδεικνύει την εξής σοβαρή εκδοχή: Να “σφράγισε” τον χώρο ο ίδιος ο Κάσσανδρος, για να σταματήσει τη λατρεία του μισητού Αλεξάνδρου, θάβοντας κάτω από τον τρίτο θάλαμο, πρόχειρα, τον τελευταίο αρχιερέα (ίσως) των Καβειρίων που διοργάνωνε τελετές για τον θεό Αλέξανδρο, όπως το ξεκίνησε η Ολυμπιάδα και το συνέχισε αυτός μετά την δολοφονία της, το 316. Το έκαμε επτά χρόνια αργότερα, την ίδια “νύχτα” που δολοφόνησε τη Ρωξάνη και το γιο της, το 309, ήθελε να τελειώνει μια και καλή με όλα όσα θύμιζαν τον Αλέξανδρο και ό,τι συντηρούσε τη δόξα του, απολύτως ενοχλητική για την δική του εξουσία. Αυτός είναι ο λόγος που ο ταπεινός τάφος εντός του μεγαλειώδους τάφου είναι ασυνήθιστα στενός. Δεν έγινε για να υποδεχτεί τα κτερίσματα του αρχιερέα.
Όμως, ακόμα και για τους ιερόσυλους ισχύουν οι υπέρτατοι νόμοι. Για να επιτραπεί απ’ τους θεούς η αλλαγή χρήσης του χώρου που ήθελε ο Κάσσανδρος και για να θάψουν στην τελευταία του κατοικία των τελευταίο αρχιερέα των Καβειρίων, έπρεπε να εξουδετερώσουν τις “προστάτιδες δυνάμεις” του χώρου: Αποκεφάλισαν λοιπόν τις σφίγγες, έξυσαν τη μούρη κι ακρωτηρίασαν τις Καρυάτιδες (Κλώδωνες) κι όλα αυτά είχαν σκοπό να εξουδετερώσουν τη μαγική δύναμη των ιερών συμβόλων, οι σφίγγες και οι Κλώδωνες ήταν φύλακες του χώρου και, μάλιστα, κατά την πίστη των ίδιων των καταστροφέων, απέτρεπαν την παραβίαση ή την αλλαγή χρήσης του νεκρικού ναού, αυτό ακριβώς σήμαινε η τοποθέτησή τους εκεί. Αυτό εξηγεί ότι δεν πήραν μαζί τους και τα δύο κεφάλια των σφιγγών, το κεφάλι δε της μίας σφίγγας βρέθηκε πίσω από τους τοίχους σφράγισης κι αυτό, σε πρώτη ανάγνωση, είναι ανεξήγητο. Σε δεύτερη όμως, όχι. Πρώτα έγινε ο αποκεφαλισμός των σφιγγών και ο ακρωτηριασμός των Κλωδώνων για να εξουδετερωθούν οι μαγικές δυνάμεις (κι αυτό δεν έγινε από τυμβωρύχους φυσικά) μετά έγιναν οι τοίχοι σφράγισης, άρα, όποιος έκαμε τον τοίχο σφράγισης, ήθελε να δώσει ένα οριστικό τέλος στα λατρευτικές τελετές που συνέβαιναν εκεί μέσα. Δεν το έκαμε για να προστατεύσει τον χώρο, αλλά για να τον ακυρώσει. Να σημειωθεί ότι η Ολυμπιάδα λιθοβολήθηκε το 316, κατά διαταγή του Κάσσανδρου, διότι ένα σώμα διακοσίων στρατιωτών δεν τολμούσε να την αγγίξει, την φοβόταν ως ιέρεια των Καβειρίων και των Ελευσινίων Μυστηρίων. Με τον ίδιο τρόπο οι ίδιοι άνθρωποι, δολοφόνοι της Ρωξάνης φοβούνταν τις σφίγγες και τις ιέρειες του Διονύσου, τις Καρυάτιδες – Κλώδωνες. Έφραξε τις πύλες ο άνθρωπος για να σταματήσει στον χώρο αυτό η λατρεία του Αλεξάνδρου.
Ποιος άλλος θα μπορούσε να είναι αυτός, εκτός από τον Κάσσανδρο; Για να πετύχει δε τον στρατηγικό του στόχο, έπρεπε, καθώς είπαμε, να εξουδετερώσει τις μαγικές δυνάμεις, αφού να τις εξολοθρεύσει δε μπορούσε, δεν ήταν ισάξιός τους και το ήξερε. Μετέφερε λοιπόν για εξευμενισμό το κεφάλι της σφίγγας στα ενδότερα, έκοψε μόνο τα χέρια των Καρυάτιδων, στραπατσάρισε τη μούρη της μίας Καρυάτιδας, για να το πούμε κάπως “έδεσε τα μάγια”. Το ένα από τα δύο κεφάλια των σφιγγών μάλλον πρέπει να το πήραν μαζί τους οι τυμβωρύχοι. Διότι ο χώρος συλήθηκε βέβαια από τυμβωρύχους που έδρασαν αργότερα. Αυτοί άνοιξαν τρύπες στους τοίχους σφράγισης, από τις οποίες κάποια στιγμή μπήκε η μεγάλη πλημμύρα του Στρυμόνα και γέμισε αμμόχωμα ο χώρος. Η επίχωση δεν έγινε από τους κατασκευαστές του “τάφου” αλλ’ από τον παρακείμενο Στρυμόνα σε κάποια μεγάλη πλημμύρα.
Για την άποψη ότι ο τύμβος κατασκευάστηκε από την Ολυμπιάδα, προκειμένου να υποδεχτεί το νεκρό γιο της, τον θεό Αλέξανδρο, συνηγορεί το εξής επιχείρημα:
Ο νεκρός Αλέξανδρος έμεινε δύο χρόνια στη Βαβυλώνα, απ’ όπου ξεκίνησε πομπή με προορισμό τη Μακεδονία, όμως ο Πτολεμαίος παρενέβη στρατιωτικά και, με το ζόρι, τον πήγε, λέει, στην Αίγυπτο. Αυτό τουλάχιστον έχει καταγραφεί στις ιστορικές πηγές κι εγκλωβίζει μέχρι σήμερα τις λογικές των αρχαιολόγων.
Μια λογική ερώτηση είναι η εξής:
Υπάρχει περίπτωση η πανίσχυρη τότε Ολυμπιάδα… να περιμένει άπρακτη την επιστροφή του νεκρού γιου της και (επί δύο συναπτά έτη) να ΜΗΝ έχει ετοιμάσει τον μεγαλειώδη χώρο που θα τον υποδεχόταν;
Η απάντηση είναι προφανής: ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ.
Επί μία διετία ήταν δεδομένη η απόφαση ότι η αποτεφρωμένη σορός του Αλεξάνδρου θα ερχόταν στη Μακεδονία. Επί μία διετία δεν ήξερε κανείς τις προθέσεις του Πτολεμαίου, ούτε την απόφασή του ν’ αρπάξει τη σορό καθ’ οδόν από τη Βαβυλώνα στη Μακεδονία. Όλες λοιπόν οι ετοιμασίες για τη μεγαλειώδη ταφή του στρατηλάτη στην πατρίδα θα γίνονταν άνευ αντιρρήσεως στη Μακεδονία. Άρα ο τύμβος αυτός έγινε για τον Αλέξανδρο από την Ολυμπιάδα. Η οποία, εκτός από τον τάφο του γιου της (που δεν βρέθηκε ακόμα) έφτιαξε κι έναν χώρο για να λατρεύουν η ίδια και οι υπήκοοί της τον θεό Αλέξανδρο.
Αλλά… γιατί στην Αμφίπολη και όχι στις Αιγές;
Διότι στην Αμφίπολη δολοφονήθηκε η Ολυμπιάδα το 316 και η Ρωξάνη με τον γιο της Αλέξανδρο Δ΄ το 309. Ο τόπος δολοφονίας τους σημαίνει ότι ήταν και τόπος της κατοικίας τους. Αλλά… τι έκαναν επί χρόνια στην Αμφίπολη η Ολυμπιάδα, μετά δε τον θάνατό της, η Ρωξάνη και ο γιος της, ο φυσικός διάδοχος της τεράστιας αυτοκρατορίας; Θα βρίσκονταν άραγε στην Αμφίπολη ΧΩΡΙΣ να είναι κοντά ο τάφος ή ο ναός του Αλεξάνδρου; Θα ερχόταν ποτέ στη Μακεδονία η Ρωξάνη χωρίς τη σορό του βασιλιά της;
Η απάντηση είναι επίσης προφανής: ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ.
Άλλωστε η Αμφίπολη θα ήταν στην εποχή εκείνη η καλύτερη επιλογή για αλλαγή πρωτεύουσας της αχανούς αυτοκρατορίας, δεδομένου ότι ο Αλέξανδρος είχε αρχίσει να ετοιμάζει την εκστρατεία του προς τη Δύση, άρα ήθελε ναυτικό που χρειαζόταν ένα καλό λιμάνι, έπρεπε να φύγει από την Ηπειρωτική χώρα των προγόνων του και ν’ αποκτήσει άμεση επαφή με τη θάλασσα και δεν υπήρχε καλύτερο λιμάνι από εκείνο της Αμφίπολης. Η Αμφίπολη την εποχή αυτή είναι μεγαλύτερη πόλη κι από την δοξασμένη Αθήνα. Καθώς σημειώνει δε ο Δημήτρης Λαζαρίδης: “Στην Αμφίπολη εγκαταστάθηκαν οι τρεις πιο αξιόλογοι ναύαρχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου: ο Νέαρχος που καταγόταν από την Κρήτη, ο Ανδροσθένης από τη Θάσο και ο Λαομέδων από τη Λέσβο”.
Ένας άλλος λόγος όμως μπορεί να είναι ισχυρότερος όλων:
Η Ολυμπιάδα (κτήτωρ του τύμβου) είχα κάκιστες σχέσεις με τον σύζυγό της τον Φίλιππο, πολλοί μάλιστα λένε ότι ήταν αυτή που οργάνωσε τη δολοφονία του. Ως βασίλισσα των Μολοσσών, αμέσως μετά την δολοφονία του και για όσον καιρό ο Αλέξανδρος βρισκόταν στην Ασία, θα είχε κάθε λόγο να “σπάσει” την παράδοση του βασιλικού οίκου των Αργεαδών. Άρα θα ήταν απίθανο να κάνει τύμβο στις Αιγές για τον νεκρό Αλέξανδρο. Σε κάθε περίπτωση αυτό θα ήταν ενάντια στις καταγεγραμμένες διαθέσεις της. Το λογικό είναι ότι μια τέτοια γυναίκα θ’ αναζητούσε οπωσδήποτε άλλον χώρο για σύμβολο της νέας δυναστείας, ιδρύτρια της οποίας θα ήταν η ίδια, μέσω δε του νεκρού πλέον γιου της, θα περνούσε στον Αλέξανδρο Δ’ τον γιο της Ρωξάνης. Όλα αυτά (πρόσωπα και γεγονότα) συναντιούνται μαθηματικά στην Αμφίπολη. Κατά συνέπεια, ο τύμβος της Αμφίπολης ήταν στρατηγική επιλογή της Ολυμπιάδας. Αυτή έφτιαξε τον τύμβο. Ήθελε έναν χώρο αιώνιας κατοικίας, αλλά και λατρείας του θεϊκού γιου της, ίσως όμως κι ένα ιερό θησαυροφυλάκιο της αυτοκρατορίας δίπλα στο χρυσοφόρο Παγγαίο. Αν είν’ έτσι, έφτιαξε κι άλλους ασφαλείς χώρους εντός του τεράστιου περιβόλου. Οι προθέσεις της κτήτορος και του κατασκευαστή, λογικά, δεν μπορεί να είναι τόσο δυσανάλογες με τον περίβολο των 497 μέτρων. Μένει να εξακριβωθεί αν ο Κάσσανδρος σεβάστηκε τα προσχήματα για να θάψει στον τύμβο του Αλεξάνδρου τόσο την ίδια, το 316, όσο και τη Ρωξάνη με τον γιο της, το 309…
Διαβάστε επίσης:
Η ετυμολογία των λέξεων «Έλλην», «Άνθρωπος», «Ανδρομέδα»
Τι συμβολίζουν οι σφίγγες και οι Καρυάτιδες της Αμφίπολης;
Τι συμβολίζει η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα;
