Γράφει ο Σταύρος Κοσμά Σταυρίδης – (“εκδ. 24 Γράμματα”, Αθήνα, 2020.)
Πρόκειται για το πρώτο ποιητικό βιβλίο του συγγραφέα Αλέξανδρου Τσαγκαρέλλη, του οποίου τα πεζά έργα, που έχει εκδώσει, καθώς και οι διακρίσεις που του απονεμήθηκαν, αναφέρονται στο τέλος του κειμένου. (*)
Στο μακροσκελές αυτό ποίημα αναγνωρίζουμε έντονα τα σημάδια της εμπειρίας του στην ποίηση. Είναι εμφανής η ωριμότητα της τέχνης του, η αισθητική αρτιότητα που επιτυγχάνει με την ποιητική έκφραση των ιδεών που καταθέτει, με το πρωτότυπο ύφος και τη μορφή που δίνει στο φιλοσοφικό του θέμα. Ο αναγνώστης απολαμβάνει επίσης έναν καταιγισμό ροής εικόνων και ρυθμών καθώς και εξελισσόμενων ιδεών που ερεθίζουν την σκέψη.
Το πρωτότυπο θέμα της εμφάνισης και των παθών του Λόγου στον άνθρωπο, αναπτύσσεται ενδελεχώς, από κοινωνιολογική, πολιτική, Ιστορική, φιλοσοφική και ψυχολογική άποψη, με προεκτάσεις στην Ιστορία και την πολιτική. Ο Λόγος εντοπίζεται στη σφαίρα της ανθρώπινης φύσης και διάνοιας, και δεν είναι άλλος από τον ορθό λόγο, που δίνει στον άνθρωπο την ανωτερότητα που τον διακρίνει εν μέσω των άλλων έμβιων όντων καθώς και την μοναδική δυνατότητα να αναδειχτεί αφ’ ενός μεν ως ύπαρξη και αφ’ ετέρου ως συνείδηση με κοσμική αλληλεπίδραση. Ο ποιητής αποφεύγει να δώσει στον Λόγο την μεταφυσική διάσταση που του δόθηκε στον Χριστιανισμό, ειδικότερα στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, διότι πρόθεσή του είναι να τον δει στη σχέση του με τον άνθρωπο, ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του “πάντων χρημάτων μέτρο”. Έτσι υφίσταται ατέλειωτα “πάθη”, δέχεται πλήγματα και παντός είδους σκόπιμες αλλοιώσεις και απομειώσεις. Στο μότο του Λάο Τσε που προτάσσεται, μπορούμε, ασφαλώς να αναζητήσουμε τη μεταφυσική έννοια του όρου. Ο Λόγος γίνεται επομένως ο ήρωας του ποιήματος, χωρίς ωστόσο να προσωποποιείται. Ουσιαστικά, ο ποιητής αναγνωρίζει ότι ο Λόγος παραμένει πάντα ακέραιος, αλώβητος και αιώνιος στην απρόσιτη (Πλατωνική;) σφαίρα του παρά τη φαινομενική κακοποίηση που υφίσταται από την επικράτηση του κακού στον άνθρωπο. Αίτια της παρερμηνείας του είναι ο εγωισμός, η φιληδονία, η ιδιοτέλεια και η έλλειψη ενσυναίσθησης που χαρακτηρίζει μια κατηγορία ανθρώπων, των εκάστοτε ισχυρών. Τα αποτελέσματα αυτής της ύβρης τα υφίστανται οι απλοί άνθρωποι, ο λαός, πράγμα που καταθλίβει τον ποιητή και διαμαρτύρεται και επαναστατεί με το ποίημα αυτό. Λαβαίνοντας υπόψη τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με τη μορφή του έργου, διαπιστώνουμε τελικά ότι πρόκειται για μια φιλόδοξη, τολμηρή και πρωτότυπη απόπειρα του Α.Τ. να γεφυρώσει την σύγχρονη ποίηση με τα κλασσικά αριστουργήματα της αρχαίας Τραγωδίας, της οποίας δανείζεται τη φόρμα. Με τον τρόπο αυτό το έργο αποκτά μια τελετουργική σοβαρότητα και ευπρέπεια, ανάλογη με τη βαρύτητα του θέματος που πραγματεύεται. Αφηγητές είναι οι κορυφαίοι του χορού. Μέσα από τη δική τους αρχαιοπρεπή αφήγηση-απαγγελία κυλά ο “μύθος”, η πλοκή, και ο χορός εκφράζει με λυρικούς τρόπους τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Ελπίζουμε ότι με τον καιρό θα βρεθεί ο μουσουργός που θα προσθέσει το ζητούμενο μέλος, ώστε να ανεβεί η μεγαλοπρεπής αυτή ποίηση στο αμφιθέατρο όπου ανήκει. Σε δυο χορικά έχουμε μια αντιστοίχηση στίχων που μας επιτρέπει να δοκιμάσουμε δύο αναγνώσεις, είτε οριζοντίως ως μια στροφή είτε καθέτως ως δυο και να το τραγουδήσουμε αντιστικτικά. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα:
»Φωτίζου, φωτίζου, χωμάτινε! Γλαφυρός του Λόγου ο στίχος,
Φως η ζωή που εσύ την ορίζεις. Και μεστός, δείχνει μας δρόμο
Σηκώσου ορθός, κοίταξε, έμεινε Να διαβεί, να περάσει ο ήχος,
Απ’ την σάρκα που φροντίζεις Ν’ ανεβεί στου Νοός τον Δόμο.
ένα τίποτα, εδώ που γυρίζεις!» Οι φωνές μας, πλάι στο Νόμο!
(σελ. 33)
(Το σχήμα αυτό, μεταξύ άλλων, μας είναι γνώριμο και από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη).
Της εμφάνισης του Λόγου προηγείται η δημιουργία της Γης και η εμφάνιση του ανθρώπου. Για τον ποιητή ο άνθρωπος είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη του Λόγου, αφού μόνον ο άνθρωπος μπορεί να τον συλλάβει και να τον κατανοήσει. Επομένως η ύπαρξη του άνθρωπου τίθεται ως προϋπόθεση για την γένεση και την ύπαρξή του, αφού προς αυτόν απευθύνεται και επομένως χάριν αυτού υπάρχει. Η έναρξη της αφήγησης γίνεται από τον Κορυφαίο, ο οποίος στο κεφάλαιο “Γενέσεως Α” περιγράφει τη σύγκρουση των κοσμογονικών δυνάμεων που διαμόρφωσαν την Γη, την κατοικία του ανθρώπου, αρχικά με την εμφάνιση της “πρωτοζωής”. Η σύγκρουση αυτή παραπέμπει στην Γιγαντομαχία της Μυθολογίας και όχι στη “Γένεση” της Βίβλου, καθότι γίνεται αναφορά του ονόματος του Προμηθέα, και περιγράφεται με μεγαλοπρεπείς εικόνες, δίνει δε έξοχα και δυναμικά την έναρξη και του κόσμου και του ποιήματος με το παράγγελμα “πυρ!”.
…”Χύθηκε η αυγή στις τεφρές πλαγιές των ηφαιστείων./ Βόγκηξαν τα ύφαλα της γης./ Έσμιξε το νερό με την αέναη κίνηση./ Ρέκαξε αναμαλλιάρης ο άνεμος πάνω απ’ τη νιόλουστη παρουσία./ Πυρ!”…
Γενικά στα κεφάλαια της “Γένεσης” διαπιστώνουμε ότι ο ποιητής υιοθετεί την επικρατούσα άποψη της επιστήμης. Τα πάντα προήλθαν μόνα τους σε ένα υλικό σύμπαν μέσω αλληλοσυγκρουόμενων φυσικών δυνάμεων μέχρις ότου να προκύψουν οι συνθήκες που εξασφάλισαν την εμφάνιση και την επιβίωση του ανθρώπου στη Γη.
Η εμφάνιση του ανθρώπου, γίνεται σταδιακά με έναν ευφάνταστο τρόπο, θα λέγαμε, εικαστικό ή κινηματογραφικό, οπωσδήποτε ποιητικό, πρώτα τα χέρια έπειτα άλλα μέλη μέχρι την ολοκλήρωση του, η οποία έχει ως συστατικό στοιχείο και λειτουργικό στόχο τον έρωτα. “…Εκατομμύρια χέρια που παλεύουν./ Εκατομμύρια μάτια π’ ερωτεύονται./ Χείλια που μιλούν./ Που φιλούν./ Που φουσκώνουν ηδονικά και σηματοδοτούν τη συνέχεια…/.
Ο έρωτας, σταδιακά, από άνθος της ύπαρξης γίνεται πάθος. Όπως οδηγεί τα τετράποδα στη σύγκρουση για την επικράτηση του ισχυρότερου, έτσι προκαλεί συγκρούσεις και (Τρωικούς) πολέμους ανάμεσα στους ανθρώπους. Όμως σε αντίθεση με τα ζώα, ο άνθρωπος έχει την αίσθηση της δικαιοσύνης η οποία, με την επικράτηση του ισχυροτέρου, ανατρέπεται. Τότε αρχίζει ο πόνος κι έρχονται οι «οιμωγές και τα δάκρυα». Έτσι φτάνουμε στην “εποχή της ποινής”.
Στο “ΓΕΝΕΣΕΩΣ Β”, η Κορυφαία περιγράφει μια παγκόσμια αναταραχή, και η τιμωρία παίρνει πανανθρώπινες διαστάσεις. Παρά την εντολή του “Νοός” η επιθυμία υπερισχύει, εμφανίζεται και επικρατεί η τάση του ανθρώπου προς την ιδιοποίηση… “Η δίψα για την εκπλήρωση πάσης επιθυμίας./ Δίχως την άνωθεν έγκριση./ Δίχως ουδεμία έγκριση. Εφευρίσκεται το δίκαιον του ισχυροτέρου. /Το «δικαίωμα του εξουσιάζειν». Συμφύρεται η επιθυμία με το αίμα./…”
Στο ΠΤΩΣΕΩΣ Α! με αφηγητή τον Κορυφαίο γίνεται μια ολοκάθαρη στροφή προς την κοινωνική διάσταση. Αρχικά έχουμε μια μεταστροφή από τον έρωτα στο θάνατο, ως ένα δίπολο αντιθέτων εννοιών όπου ο πρώτος μεταπίπτει στο δεύτερο. Εδώ η “Πτώσις” δεν απέχει από την πτώση της Βίβλου. Αλλά, ενώ θάνατος είναι η ποινή όλων, η υποδούλωση των πολλών στους ολίγους επικρατεί ως μόνιμη κατάσταση και άρα οι πρώτοι υφίστανται μεγαλύτερη τιμωρία από τους δεύτερους και η κοινωνική ισορροπία ανατρέπεται βίαια.
“Τα μέταλλα επιστρατεύονται. / Χαλκός και ορείχαλκος!/ Χρυσός και άργυρος!/ Ο σίδηρος στη μέση./ Σκληρός κι αποτελεσματικός!/ Το πλήθος βοά. / Γογγύζει./ Το πλήθος αρνείται./ Δεν πείθεται./ Το πλήθος υφίσταται τον καταναγκασμό./ Ο σίδηρος επιβάλλεται”.
Στο ΠΤΩΣΕΩΣ Β! αρχίζει η αντίσταση, αλλά αποτυγχάνει, με αποτέλεσμα η ανθρωπότητα να πέσει ένα ακόμη σκαλοπάτι πιο χαμηλά. Η Κορυφαία μας εξιστορεί την πρώτη εμφάνιση αντίστασης, αρχικά με τους αυτονόητους, τους σεβαστούς στη συνείδηση του λαού ηγέτες. Αυτοί προέρχονται από τα σπλάχνα του, είναι κι αυτοί ταπεινοί κι αδικημένοι, ενώ για τους αξιωματούχους είναι οι παρακατιανοί και καταδικαστέοι: “Αναδύονται οι προφήτες, ρακένδυτοι./ Προειδοποιούν απειλητικοί!/ Καλούνται επειγόντως οι ονειροκρίτες./ Ερμηνεύουν στοχαστικοί!” Στα όνειρα βλέπουμε αυτό που στερούμαστε, που ποθούμε. Η αίσθηση της ένδειας αρχίζει, και μαζί εμφανίζεται η ελπίδα. Αλλά προτού εμφανιστεί η δράση, ξεκινά η αντίδραση με την επιβολή της θανατικής ποινής.
Στο ΠΤΩΣΕΩΣ Γ!, ένα εξαιρετικά ποιητικό κεφάλαιο, η Γη παραμένει αμέτοχη και αδιάφορη μπροστά στον ανθρώπινο πόνο. Γίνεται σκληρή και άκαρπη. Κάτι βασικό λείπει για την ισορροπία του κόσμου και την επικράτηση του δικαίου. Αυτό θα το φέρει ο Λόγος που στο κεφάλαιο της ΕΛΠΙΔΟΣ θα αρχίσει να γλυκοχαράζει στον ουράνιο θόλο. Στο ΕΛΠΙΔΟΣ Α! έρχεται το πλήρωμα του χρόνου για την γέννηση του Λόγου στη Γη. Μετά από αιώνες βαρβαρότητας οι συνθήκες ωρίμασαν, η ανθρωπότητα έκανε το πρώτο βήμα προς τα εμπρός “Είν’ η εποχή του Λόγου! / Η εποχή της διάπλασης των ονείρων. / Των ονείρων που μεταπλάθονται σε νοήματα. / Των νοημάτων που συναρπάζουν. Που κηρύσσουν και υπόσχονται. / Που ευαγγελίζονται το ευ ζην. / Που προσηλυτίζουν τις καρδιές. / Που τις πλημυρίζουν με χρώματα.”
Όμως η περιπέτεια δεν λέει να τελειώσει. Ο αγώνας συνεχίζεται. Οι δυνατοί αντιλαμβάνονται την ισχύ του Λόγου καθότι: “Ο Λόγος δρα κατά του σιδήρου. Οξειδώνει το μέταλλο. Διαβρώνει τους αρμούς της αφυδατωμένης στοίχισης.” Μη μπορώντας να αντιδράσει δυναμικά, η ολιγαρχία καταφεύγει στην εξαπάτηση, στην οικειοποίηση του Λόγου ώστε αυτός να υπηρετήσει τα δικά της συμφέροντα. Είναι η εποχή της φίμωσης! Της επιτήδειας στρέβλωσης! Της σοφιστείας. Σ’ αυτή τη φάση… “Ο Λόγος υποσιτίζεται./ Ασθενεί./ Όμως, αντέχει. / Βιώνει λάθρα./ Βιώνει διωκόμενος./ Κι επανέρχεται δριμύτερος./ Επανέρχεται νικηφόρος. / Θριαμβευτής.”
Ο αγώνας συνεχίζεται με εναλλασσόμενες φάσεις σε μια συναρπαστική εξέλιξη. Αν και ο πρωταγωνιστής παραμένει απρόσωπος, ως αφηρημένη έννοια, o αναγνώστης νοιώθει άλλοτε να συμπάσχει και άλλοτε να παρακολουθεί με ανακούφιση την επικράτησή του. Οι διαδοχικές ανατροπές, νίκες και ήττες, πένθος και θρίαμβος μέσα σε έναν ανειρήνευτο πόλεμο, χαρίζουν και μια επική διάσταση στο ποίημα. Με τα κεφάλαια της ΕΛΠΙΔΟΣ νοιώθουμε τον ερχομό της νίκης αλλά αυτή δεν παγιώνεται ποτέ. Το ψεύδος και η απάτη αντεπιτίθενται. Ατέλειωτο το γίγνεσθαι, επίπονη η προσπάθεια και αιματηρές οι νίκες μέχρι σήμερα, χωρίς ο πόλεμος να σιγάσει. Την κλασσική σύγκρουση του Καλού ενάντια στο Κακό που επικρατεί στην παγκόσμια λογοτεχνία και σε άλλες μορφές τέχνης, ο συγγραφέας με έμπνευση, φαντασία και πρωτοτυπία την μεταλλάσει σε αγώνα της λογικής, ως έκφρασης της Αλήθειας, και του παραλόγου, ως έκφρασης του ψεύδους και της αυταπάτης, διότι είναι αυταπάτη η πίστη ότι από το δρόμο του ψεύδους, ακόμη και όμορφα συγκαλυμμένου, θα έρθει η ειρήνη και η ευημερία του Ανθρώπου. Στο όλο ποίημα, καθώς εκφράζεται η νοσταλγία για ερχομό τον Λόγου ως απελευθερωτή, υποδηλώνεται και το πανανθρώπινο αίτημα της Κυριακής προσευχής “Ελθέτω η βασιλεία Σου”. Το τραγικό συμπέρασμα είναι ότι ο ίδιος άνθρωπος αντιδρά και απομακρύνει αυτόν τον ερχομό με τις αυταπάτες του για την χειραγώγηση του παγκόσμιου παιχνιδιού και την προσαρμογή του Λόγου στις επιθυμίες των πιο ισχυρών. Στον “μύθο” (υπόθεση) του ποιήματος, δεν υπάρχει τέλος. Αν και αναφέρεται σε ένα στάδιο της εξελικτικής πορείας, συνάμα συμπεριλαμβάνει και αντικατοπτρίζει την αντιφατική εποχή μας. Από την άποψη αυτή η Γένεση, η Δημιουργία του κόσμου, δεν τέλειωσε παρά μόνο σε μια φάση της, και τονίζεται η ανάγκη για μετάβαση στην επόμενη, στην έλευση της βασιλείας του Λόγου. Έτσι μόνον αποκτά νόημα η ζωή και αίρεται η απελπισία. Στη παρούσα Ιστορική περίοδο “τα νοήματα… ασφυκτιούν, ο λόγος υποσιτίζεται”.
Η αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου και η σοβαρότητα των προβληματισμών του όχι μόνον δεν έχουν ελαττωθεί, αλλά όλο και περισσότερο τον ταλανίζουν. Τώρα την “υπαρξιακή οριακή κατάσταση” του ήρωα της αρχαίας τραγωδίας τη βιώνει ολόκληρη η ανθρωπότητα. Τότε αντίπαλος ήταν η ανθρώπινη μοίρα και τα λάθη των Θεών. Σήμερα αντίπαλος είναι τα ίδια τα δικά μας λάθη. ΕΝΩ Ο ΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΑΚΕΡΑΙΟΣ, ΣΤΑΘΕΡΑ ΕΜΒΛΗΜΑΤΙΚΟΣ, ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΑΡΧΕΤΥΠΩΝ, ΔΙΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΧΥ ΚΑΙ ΤΟ ΚΥΡΟΣ ΤΟΥ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΗΘΟΣ ΜΙΑΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΡΕΣΚΕΤΑΙ ΣΤΟ ΝΑ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΕ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΜΕ ΙΔΙΟΤΕΛΕΙΣ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΕΣ. Επομένως, Λόγος και ανθρωπότητα βρίσκονται σε μια αέναη κίνηση, ένα είδος κυνηγητού, παρά το ότι τους συνδέει μια σχέση υπαρξιακής αλληλο-εξάρτησης, καθότι, χωρίς τον Λόγο ο άνθρωπος χάνει την ανθρώπινη ιδιότητα, ενώ χωρίς τον άνθρωπο ο Λόγος είναι ανυπόστατος, νεκρός.
Παρόλο που το ποίημα κινείται αυστηρά προσαρμοσμένο στην Ιστορική πραγματικότητα, σε μια δεύτερη ανάγνωση, με διάθεση σημειολογικής ερμηνείας, έχουμε να παρατηρήσουμε ότι στην έννοια του Λόγου υπάρχει μια Πλατωνική ίσως και Χριστιανική διάσταση. Ο άφθαρτος, ανώλεθρος Λόγος όπως αναφέραμε έχει μια αρχετυπική ιδιότητα. Είναι φορέας της δικαιοσύνης, εμφανίζεται με το πλήρωμα του χρόνου και δεν είναι δεδομένος σε όλους. Οδηγεί την ανθρωπότητα προς τα εμπρός, αλλά με αγώνες, προτάσσοντας την αντίσταση στο ψέμα, απαιτώντας θυσίες. Προϋποθέτει παιδεία και απαιτεί πίστη, ενώ υπόσχεται μέσω της ελπίδας.
Τέλος, έχουμε να προσθέσουμε ότι αυτή η Ιστορική ανέλιξη του θέματος το συσχετίζει και με την έννοια του χρόνου. -Εξάλλου ο χρόνος είναι το πεδίο εντός του οποίου διεξάγεται ο αγώνας και σημειώνεται με βραδείς ρυθμούς η πρόοδος-. Ο συγγραφέας μας δίνει το κλειδί προς αυτή την κατεύθυνση, στους τελευταίους στίχους του μακροσκελούς ποιήματός του. Διαπιστώνουμε μια αντίστροφη πορεία του ανθρωπίνου όντος ως προς αυτήν του σύμπαντος. Μακροσκοπικά, στο υλικό σύμπαν, σύμφωνα με την επιστήμη, ισχύει ο νόμος της εντροπίας, μια πορεία από την τάξη, (τη δύναμη, την ενέργεια) προς την αταξία, (την αποδυνάμωση, το τέλμα). Αυτό υποδηλώνεται και με τον πρώτο στίχο της συλλογής “Σε αναμονή νέας εποχής διαφθείρονται τα χρώματα”. Αυτή η πορεία φθοράς και αποδυνάμωσης είναι που μετρά τον συμπαντικό χρόνο. Αντιθέτως, στο ανθρώπινο σύμπαν, ο άνθρωπος με ηγέτη τον ΛΟΓΟ, (του Ηρακλείτου, αλλά και τον Ευαγγελικό), αποδύεται σε αγώνες που τον ανεβάζουν, τον ενισχύουν υπαρξιακά και τον οδηγούν προς την τελειότητά του. “Γυρίστε ανάποδα την κλεψύδρα” είναι η προτροπή του ποιητή, προτροπή της ίδιας της ποίησης, για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Διατυπωμένη ποιητικά αυτή η μοναδική στο σύμπαν δυνατότητα μας γεμίζει αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση.
(*) Έργα του ιδίου: 1. Σταγόνες στην Πέτρα (Μυθιστόρημα) – εκδ. Καστανιώτης (2001), 2. Αλκαίος ο Λέσβιος (Μυθιστόρημα) – εκδ. Εύανδρος (2005) & 1η επανέκδοση από εκδ. Μπατσιούλας (2015), 3. Η Λίμνη της Φωτιάς (Μυθιστόρημα) – εκδ. Μπατσιούλας (2010), 4. Τ’ Ανεμογκάστρι (Έμμετρη θεατρική σάτιρα) – εκδ. Μπατσιούλας (2011), 5. Εύρηκα! (Μυθιστόρημα) εκδ. Μπατσιούλας (2012), 6. Η τελευταία θυσία (Μυθιστόρημα) – εκδ. Μπατσιούλας (2014), 7. Ο Χαμός του Γιώργη και άλλες ιστορίες – εκδ. 24γράμματα (2017), 8. Μια παλιά ιστορία (Μυθιστόρημα) – εκδ. Γαβριηλίδης (2017), 9. Το Ουρανόδροσο (Μυθιστόρημα) – εκδ. 24γράμματα (2018), 10. Ο Φωνές της Σιωπής (Μυθιστόρημα) – εκδ. Εντύποις (2019), 11. Ο Θάνατος του Πρίαπου και άλλες ιστορίες – εκδ. 24γράμματα (2020). Το μυθιστόρημά του ‘Αλκαίος ο Λέσβιος’ κυκλοφορεί στο εξωτερικό, στα Αγγλικά, σε δική του μετάφραση, με τον τίτλο Once Upon a Time, on Lesbos – εκδ. AuthorHouse (2011). Διηγήματά του, μελέτες και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε διάφορα περιοδικά και Συλλογικές εκδόσεις. Έχει τιμηθεί με Β! Βραβείο Μυθιστορήματος, Γ! Βραβείο Θεατρικού έργου και Α! Έπαινο Ποίησης σε Πανελλήνιους Διαγωνισμούς.
