Η ΔΕΗ μέχρι σήμερα έχει δαπανήσει περί τα 282 εκ. ευρώ για τα έργα στη Μεσοχώρα και προβλέπεται πως θα απαιτηθούν άλλα 80-90 εκ. ευρώ μέχρι την ολοκλήρωση του έργου
Τον δρόμο για τη λειτουργία του υδροηλεκτρικού σταθμού της ΔΕΗ στη Μεσοχώρα Τρικάλων στον άνω ρου του Αχελώου, μετά από περίπου δύο δεκαετίες, άνοιξε η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) μέσω της οποίας εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι του έργου. Με την 144/2024 απόφαση του ΣτΕ απορρίφθηκε αίτηση σωματείου ιδιοκτητών ακινήτων, που κατακλύζονται από το υδροηλεκτρικό έργο του ταμιευτήρα Μεσοχώρας Τρικάλων, με την οποία είχε ζητηθεί η ακύρωση των περιβαλλοντικών όρων του έργου.
Η Διοίκηση ευθυγραμμίστηκε με τις προηγούμενες ακυρωτικές αποφάσεις του Δικαστηρίου (σ.σ. οκτώ προσφυγές των κατοίκων της περιοχής – επτά στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο και μία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και το έργο αποσυνδέθηκε από το εγχείρημα της εκτροπής του Αχελώου και αδειοδοτήθηκε ως υδροηλεκτρικό έργο.
Απ’ τον Δεκέμβριο του 2022, μάλιστα, η ΔΕΗ έχει υπογράψει συμφωνία με τον Κροατικό όμιλο Koncar, ο οποίος είχε αναλάβει και την παροχή του απαιτούμενου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού για την κατασκευή του έργου. Η συμφωνία περιλαμβάνει δοκιμές και έλεγχο της αξιοπιστίας του εξοπλισμού της υδροηλεκτρικής μονάδας, καθώς και τις προπαρασκευαστικές εργασίες για τη θέση της σε λειτουργία. Από τη ΔΕΗ, η δυνατότητα έμφραξης και η έναρξη πλήρωσης του ταμιευτήρα τοποθετούνται εντός του 2025, με εκτιμώμενη λειτουργία του έργου στο τελευταίο τρίμηνο του 2026.
Σύμφωνα με το ypodomes.com, η ΔΕΗ μέχρι σήμερα έχει δαπανήσει περί τα 282 εκ. ευρώ για τα έργα στη Μεσοχώρα και προβλέπεται πως θα απαιτηθούν άλλα 80-90 εκ. ευρώ μέχρι την ολοκλήρωση του έργου συμπεριλαμβανομένων των απαραίτητων απαλλοτριώσεων τόσο στην περιοχή των έργων όσο στην περιοχή μετεγκατάστασης του νέου οικισμού.
Το έργο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1986, η μονάδα έχει ισχύ 160 MW, παράγοντας σε ετήσια βάση 380-390 (GWh) ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι θα συμβάλει στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 300.000 τόνους κάθε χρόνο, ενισχύοντας την ασφάλεια τροφοδοσίας των εγχώριων νοικοκυριών και επιχειρήσεων με ηλεκτρική ενέργεια.
Η απόφαση
Όπως αναφέρεται στην απόφαση του ΣτΕ, η τελευταία αδειοδότηση του έργου έχει ως έρεισμα τον χωροταξικό σχεδιασμό (εθνικού και περιφερειακού επιπέδου) και τα σχέδια διαχείρισης υδάτων, που καταρτίζονται κατ’ εφαρμογή της εθνικής και ευρωπαϊκής Νομοθεσίας σε επίπεδο λεκανών απορροής ποταμών, επιχειρήθηκε δε κατ’ επίκληση, μεταξύ άλλων, του φιλικού προς το περιβάλλον χαρακτήρα των έργων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, όπως είναι τα ρέοντα ύδατα.
«Η δραστηριότητα αυτή είναι, κατά τη νομοθεσία, νοητή ως μέσο ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής και, υπό την έννοια αυτή, είναι, καταρχήν, επωφελής για το περιβάλλον», επισημαίνουν οι δικαστές. Στο πλαίσιο αυτό η απόφαση του Δικαστηρίου υπενθυμίζει σειρά νομοθετημάτων, τα οποία επιβάλλουν στην Ελλάδα συγκεκριμένους στόχους ως προς το ποσοστό διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας.
Έτσι, όπως υπογραμμίζεται στην απόφαση 144/2024, οι δυσμενείς επιπτώσεις που ενδεχομένως επιφέρουν στο περιβάλλον οι μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ πρέπει να σταθμίζονται προς τα περιβαλλοντικά τους οφέλη. Αυτό προβλέπεται ρητά σε πρόσφατο Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που εκδόθηκε ενόψει και των κινδύνων στον ευρωπαϊκό ενεργειακό εφοδιασμό που προκαλεί ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος, ο οποίος δεν εφαρμόζεται, μεν, στη συγκεκριμένη περίπτωση, η υποχρέωση της στάθμισης αυτής γίνεται, όμως, δεκτή από τη νομολογία κατ’ εφαρμογή και των πάγιων κανόνων της εθνικής και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Από το σύνολο, εξάλλου, των στοιχείων της υπόθεσης και τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου προκύπτει ότι έχουν, μεν, επέλθει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις εκβολές του Αχελώου στο Ιόνιο Πέλαγος, οι οποίες συνίστανται στη μετατροπή του οικοσυστήματος των εκβολών σε άλλου τύπου οικοσύστημα (αλοφυτικού βιοτόπου) λόγω κατακράτησης των φερτών υλικών του ποταμού που τροφοδοτούν το δέλτα σε ποσοστό, μάλιστα, άνω του 98%, αυτό, όμως, οφείλεται στη λειτουργία τριών φραγμάτων κατά μήκος του Αχελώου (Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου), και δεν αναμένεται να επιδεινωθεί από ένα ακόμη υδροηλεκτρικό έργο, που, μάλιστα είναι ήδη κατασκευασμένο. Αντιθέτως, πολύ σοβαρές επιπτώσεις θα έχει η λειτουργία του συγκεκριμένου έργου στον οικισμό Μεσοχώρας, μέρος του οποίου θα κατακλυσθεί.
Ως προς το ζήτημα αυτό, κρίθηκε ότι το Σύνταγμα δεν περιέχει απόλυτη απαγόρευση μετατόπισης οικισμών, η οποία έχει ήδη επιχειρηθεί στο παρελθόν (π.χ. σε οικισμούς της Κοζάνης και της Φλώρινας), η μετατόπιση, όμως, αυτή πρέπει να επιχειρείται με μεγάλη φειδώ λόγω των σημαντικών επιπτώσεών της στους θιγόμενους κατοίκους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η κατάκλυση μέρους του οικισμού, λόγω της οποίας έχει κηρυχθεί μεγάλος αριθμός απαλλοτριώσεων ιδιοκτησιών και έχει μελετηθεί η μεταφορά του, δεν υπερβαίνει το συνταγματικό όριο της αναλογικότητας.
Στην κρίση αυτή του Δικαστηρίου βάρυνε το γεγονός ότι το έργο προβλέπεται ρητώς από τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, καθώς και τα σχέδια διαχείρισης υδατικών πόρων, τα οποία έχουν ήδη εγκριθεί και δεν επιτρέπεται, καταρχήν, να παραβιάζονται.
Κρίθηκε, τέλος, ότι το έργο, που θα μετατρέψει το ποτάμιο οικοσύστημα της περιοχής Μεσοχώρας σε λιμναίο δεν παρουσιάζει, όπως έχει μελετηθεί, σοβαρούς κινδύνους για την ορνιθοπανίδα (ιδίως το όρνιο), την ιχθυοπανίδα (ιδίως την άγρια πέστροφα) και την καφέ αρκούδα.
Ακολουθήστε το agriniovoice.gr στο Google News.
