Τρεις βίοι που εκτυλίσσονται παράλληλα: ο Τρότσκι, ο δολοφόνος του και ο Ιβάν. Παρακολουθούμε τον Τρότσκι σε όλη τη διάρκεια της εξορίας του έως το θάνατό του, την άνδρωση του δολοφόνου του από τον Ισπανικό Εμφύλιο μέχρι τα βαθιά του γεράματα και τη ζωή του Ιβάν, του αποδέκτη της τραγικής ιστορίας που εκτυλίσσεται σε τελευταίο επίπεδο με φόντο τα απομεινάρια μιας ιδεολογίας που «λεηλατήθηκε».
Οι χωροχρονικές μετατοπίσεις ποικίλουν. Από τη Σιβηρία, πάμε στην Τουρκία, στην Ισπανία και στην Κούβα. Από τον Ισπανικό Εμφύλιο στο Β’ Παγκόσμιο ενώ παράλληλα παρακολουθούμε τις πρακτικές του σταλινικού καθεστώτος: Δίκες της Μόσχας, εξορίες αντιπάλων , Σοσιαλιστικές διεθνείς…
Ο Παδούρα αποτυπώνει μια ολόκληρη εποχή σε ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα όπου κυριαρχεί η πρωτοπρόσωπη αφήγηση .Τα γεγονότα ανά κεφάλαιο, αναπαρίστανται με μια συγκεκριμένη οπτική για να διασταυρωθούν κατόπιν με το ερμηνευτικό σχήμα του άλλου αφηγητή, να αποδομηθούν και να κλονίσουν τις όποιες εδραιωμένες πεποιθήσεις. Οι εντυπώσεις του παρόντος αποδεικνύονται συχνά ρευστές με τον ίδιο τρόπο που και η ιστορία είναι ρευστή καθώς μεταβάλλεται ταχύτατα και συχνά αναιτιολόγητα.
Η φωνή του εξόριστου Τρότσκι που έστω κι από μακριά πολεμά ακόμη για τη μεγάλη Επανάσταση, οι συναντήσεις του με το Μπρετόν, την Κάλο και το Ριβέρα, μας ταξιδεύουν σε μια εποχή ίντριγκας, δημιουργικότητας και μεγάλων οραματισμών. Παρατηρούμε τις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στην πολιτική ιδιοφυία και τα τσακισμένα νεύρα, την ακλόνητη περηφάνια και την ψυχολογία του διωκόμενου.
Αυτό είναι το πρώτο αφηγηματικό επίπεδο. Στο δεύτερο συναντάμε το Ραμόν Μερκαντέρ ή Ζακ Μορνάρ, τον πράκτορα της NKVD, που αλλάζει πρόσωπα και εφευρίσκει προσωπεία με ένα και μοναδικό σκοπό: τη δολοφονία του μεγάλου προδότη. Μεγάλο ενδιαφέρον εδώ παρουσιάζει το προφίλ του Τρότσκι έτσι όπως κατασκευάζεται την περίοδο εκείνη. Τα πολλά πρόσωπα του σταλινισμού, η οικοδόμηση και το γκρέμισμα ταυτοτήτων, η αναγόρευση σε ήρωα και το μετά… Κάπου εκεί εμφανίζεται και ο Ιβάν, κάτοικος Κούβας, ο αποδέκτης του μεγάλου μυστικού. Η Κούβα του σοσιαλισμού και του απολογισμού ως πεδίο διερεύνησης , οι άνθρωποι ως δέκτες των πολιτικών εξελίξεων…
Το Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά δεν είναι ελαφρύ ανάγνωσμα αλλά σίγουρα δεν είναι και κάτι που θα σας κάνει να χάσετε το χρόνο σας. Οι πολλές όψεις της ιστορίας συνθέτουν μια απαράμιλλη σύγκριση ανάμεσα στο συλλογικό και το ατομικό και μας οδηγούν εύκολα στο εξής συμπέρασμα: οι ιστορικές επιλογές κοστίζουν. Όποιες κι αν είναι αυτές. Ο Παδούρα δεν καταδικάζει. Ψάχνει μονάχα απαντήσεις στο γιατί αυτό το μεγάλο σοσιαλιστικό όνειρο κατάντησε για πολλούς να γίνει εφιάλτης.
Εκδόσεις Καστανιώτη
Γράφει η Σοφία Ζησιμοπούλου
Τύμπανο 3 / Απρίλιος – Μάιος 2013
