Πάνος Δ. Λαζαρόπουλος, Το Σταυροδρόμι του Ελληνισμού
Εκκλησία – Βυζάντιο – Μοναχισμός
εκδ. Δρόμων, Αθήνα 2012
ΚΕΙΜΕΝΟ: Κώστας Δημ. Κονταξής
Ο Πάνος Δ. Λαζαρόπουλος είναι πολύ γνωστός στους λογοτεχνικούς – και όχι μόνο – κύκλους της χώρας. Το πλούσιο συγγραφικό του έργο (Η Αντίσταση ανάμεσα στο χθες και στο αύριο, Η μεγάλη γύρα, Η πορφύρα του δειλινού, Λαχτάρες αλαργινές, Τα πρόσωπα του φεγγαριού, Στο δρόμο της μέλισσας, Περπατώντας και Παραπλέοντας το Άγιον Όρος) έχει αποσπάσει τις ευμενέστερες κρίσεις των ειδικών.
Έχει σημαδέψει, παραδειγματικά, πρόσωπα και καταστάσεις, έχοντας εμπιστοσύνη στην αξία του ανθρώπου και στην πραγμάτωσή της μέσα από τα μηνύματα της τέχνης του λόγου. «Η ποίηση δεν μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο. Οι πράξεις μπορούν. Αλλά μπορεί ν’ αλλάξει τις συνειδήσεις των ανθρώπων, που αυτοί με τις πράξεις τους μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο» (Οδ. Ελύτης).
Ανυποχώρητος πάντα, στέρησε από τον εαυτό του πολλές από τις μικροχαρές της ζωής, για να καταγράψει στα εσώβαθα της συνείδησής του σκηνές ξεχωριστές, θύμησες από τη σκληρή και πικρή καθημερινότητα, αλλά και την ιστορία, να τις συνθέσει και να τις παραδώσει, πλούσια κληρονομιά, στη γενιά μας και τις γενιές που θα ακολουθήσουν.
«Το Σταυροδρόμι του Ελληνισμού. Εκκλησία – Βυζάντιο – Μοναχισμός», είναι το νέο πόνημα του Πάνου Λαζαρόπουλου, που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Δρόμων.
Στην αρχή του περιεκτικού Προλόγου του, ο συγγραφέας αναφέρεται στα ερεθίσματα που τον ώθησαν στη συγγραφή:
«Μέσα στα κεντρίσματα, που μας ώθησαν στη συγγραφή του παρόντος κειμένου, ήταν ο Ελληνισμός, ο πολιτισμός σαν παράγωγο του ελληνικού πνεύματος, σε όλες τις εκφάνσεις, που βοήθησε τους λαούς της Ευρώπης να βγουν απ’ τον πρωτογονισμό τους και να δημιουργήσουν το λεγόμενο Δυτικό Πολιτισμό».
Καλόπιστη κριτική διάθεση, κριτική «χωρίς κακοποίηση της αλήθειας» χαρακτηρίζει τα περιεχόμενα του καινούργιου βιβλίου του Πάνου Λαζαρόπουλου. «…Ας μου επιτραπεί να νομίζω πως ούτε την αλήθεια κακοποίησα, ούτε τα λόγια μου μάσησα, ούτε συμφέροντα και σκοπιμότητες υπηρέτησα. Είπα τα πράγματα, καλοπροαίρετα, με το όνομά τους. Από τον αναγνώστη ζητώ κατανόηση και προσεκτική μελέτη του κειμένου, πριν απ’ την όποια κρίση ή απόφαση», θα σημειώσει στο τέλος του Προλογίσματος.
Και ακόμη θα γράψει πως επιδίωξή του είναι να επισημάνει ευθύνες και παραλήψεις της Διοικούσας Εκκλησίας, δηλώνοντας ότι δεν είναι «άθεος».
«Όσο για μένα, δεν είμαι ούτε άθεος, ούτε αντίχριστος. Ως χριστιανός προσπαθώ να επισημάνω τις ευθύνες και κάποιες παραλείψεις της εκκλησίας, που πρέπει να πορευτεί ανεπηρέαστη από τις παρεκτροπές εκείνης της περιόδου, να ακολουθήσει τα διδάγματα του Κυρίου και να γίνει άξιος ποιμένας των πιστών της, πλησιάζοντάς τους, απλά ενδεδυμένη, όπως συνιστά και συμβουλεύει ο αξιότιμος καθηγητής κ. Γ.Δ. Μπαμπινιώτης, στο βιβλίο του «Χριστιανική και Ελληνική Πραγματικότητα».
Το σύγγραμμα με τις 436 σελίδες του, διακρίνεται σε πέντε κεφάλαια, καθένα από τα οποία περιέχει αρκετές ενότητες.
Προδιαθέτει, ευχάριστα, το, πράγματι, πολύ όμορφο εξώφυλλο με το εικαστικό του, διαχρονικά σύμβολα του ελληνισμού, ελεύθερη σύνθεση της Σοφίας Λαζαροπούλου.
Στο Πρώτο Κεφάλαιο, με τίτλο «Μοναχισμός», ο συγγραφέας κάνει λόγο για τη θεωρητική θεμελίωση του μοναχισμού, για τα αίτια και τα κίνητρα που τον δημιούργησαν, για το μοναχισμό ως φαινόμενο διαχρονικό, για τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του μοναχού, για την πορεία, τις μορφές και τα σχήματα του μοναχισμού, για να καταλήξει στο γυναικείο μοναχισμό και το μοναχισμό στη Δύση. Στη σελ. 16, σημειώνει:
«…Μοναχισμός είναι η απάρνηση πάντων χάριν ενός. Αποθνήσκει εν κόσμω για ν’ αναστηθεί εν Χριστώ. Ο Παύλος επ’ αυτού θα μας πει: «Ζω ουκέτι ζων× ζει εν εμοί ο Χριστός». Ζει κατ’ εικόνα Ιησού ο μοναχός, που είναι και το πρότυπό του και προς αυτό τείνει. Παραστατικά, θα λέγαμε πως ο μοναχός ανεβαίνει στον ουρανό για να ζήσει ή κατεβαίνει ο ουρανός στη γη, να τον δεχθεί».
Το Δεύτερο κεφάλαιο επιγράφεται «Κωνσταντινούπολη – Βυζάντιο» και περιλαμβάνει τριάντα ενότητες. Ο συγγραφέας αναφέρεται στην ίδρυση της Πόλης του Κωνσταντίνου, στο μοναχισμό στο Βυζάντιο, στα λάθη και τις εκτροπές των αυτοκρατόρων, στις Οικουμενικές Συνόδους, στους Απολογητές και Πατέρες της Εκκλησίας και στις Δυναστείες των Αυτοκρατόρων. Τα περιεχόμενα του Κεφαλαίου ολοκληρώνονται με τις «Κρίσεις και τα Συμπεράσματα για το Βυζάντιο», από το συγγραφέα, ο οποίος παρατηρεί:
«Το Βυζάντιο, για μας τους Έλληνες, αποτελεί μια ακόμα μεγάλη και ατράνταχτη απόδειξη, για το δυναμισμό και την αντοχή της φυλής και τίποτε περισσότερο ή λιγότερο. Η μοίρα του Έλληνα είναι να διαβαίνει μέσα από συμπληγάδες πέτρες άτρωτος. Ο ελληνισμός δε χρωστάει τίποτε στο Βυζάντιο και στην εκκλησία του, που είναι οφειλέτες του και μόνον. Και του οφείλουν τα πάντα εκτός από τις μωροφιλοδοξίες τους.
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι αφιερωμένο το Τρίτο Κεφάλαιο. Στις τρεις ενότητές του γίνεται λόγος για την κατάσταση του ελληνισμού μετά την Άλωση, στις κοινωνικές τάξεις που σχηματίσθηκαν και στις μεγάλες μορφές των διδασκάλων του Γένους. Στη σελ. 291, διαβάζουμε:
«Οι σκηνές που ακολούθησαν την άλωση της Πόλης δεν έφτασε το δαιμόνιο των ιστορικών της εποχής (Φραντζής, Δούκας, Χαλκοκονδύλης) να περιγράψει. Εμείς, με λίγα και απλά λόγια, θα πούμε όσα χρειάζονται για να δώσουμε μια εικόνα εκείνης της μεγάλης συμφοράς (…). Φωτιές, αίματα, θρήνοι και οιμωγές, ένα σύμπλεγμα «απείρου κάλλους», μαζί με τα ανθρώπινα κουφάρια και τα θρύψαλα από καλλιτεχνήματα και έργα τέχνης, που δεν ήταν της αρεσκείας τους».
Το Τέταρτο Κεφάλαιο έχει τίτλο «Εθνεγερσία» και ο συγγραφέας αναφέρεται στους αγώνες των Ελλήνων για την απελευθέρωση της πατρίδας. Κάνει λόγο για τη Φιλική Εταιρεία, την αποτυχία του κινήματος του Αλέξανδρου Υψηλάντη, την επανάσταση στο Μωριά και τη Β. Ελλάδα.
Ο Πάνος Λαζαρόπουλος, όπως ο ίδιος σημειώνει, δεν έχει πρόθεση να γράψει ιστορία, αλλά να τονίσει τα πραγματικά γεγονότα που σημειώθηκαν στη χώρα από μέρους των αδίστακτων και θρασύτατων κοτζαμπάσηδων, οι οποίοι «με τις σκληρές και απάνθρωπες ενέργειές τους μύρια κακά επισώρευσαν στη χώρα».
Το τελευταίο κεφάλαιο επιγράφεται «Έθνος και Εκκλησία μετά την ανεξαρτησία». Στην αρχή του κεφαλαίου, ο συγγραφέας, εισάγοντας τον αναγνώστη στα περιεχόμενα, γράφει:
«…Τα πολιτικοϊστορικά γεγονότα δεν θα μας απασχολήσουν στη συνέχεια. Θα περιοριστούμε στις σχέσεις της εκκλησίας με το λαό και στη στάση της εκκλησίας έναντι ανδρών πνευματικών, προοδευτικών, πρωτοπορούντων στις νέες ιδέες, που αυλάκωναν όλους τους χώρους, στους νεότερους χρόνους και ξέφευγαν από τα δόγματα ή ασχολούνταν με τα κακώς κείμενα στην εκκλησία».
Στο επιλογικό του σημείωμα, ο Πάνος Λαζαρόπουλος, ανακεφαλαιώνοντας τα περιεχόμενα του βιβλίου, θα γράψει, με περισσή σεμνότητα και ειλικρίνεια:
«…Όχι, δε ζήλεψα ψεύτικες ομορφιές, κλεισμένος σ’ έναν κόσμο μοναξιάς δικό μου. Νιώθω πολίτης του κόσμου. Μια μονάδα απ’ τις αμέτρητες που τον συνθέτουν. Όχι, όμως, πιότερο από ένας κόκκος απ’ την άμμο της θάλασσας. Μέσα μου έχω κλεισμένη την πατρίδα μου κι, αν κάτι μου πήρε πιο πολύ απ’ τη ζωή, αυτό, το δίχως άλλο, είναι η μελέτη της ιστορίας της, που άλλοτε με κάνει να μελαγχολώ κι άλλοτε να νιώθω περήφανος».
Το εξαιρετικό βιβλίο ολοκληρώνεται με τη Βιβλιογραφία, το Ευρετήριο και τον Πίνακα των περιεχομένων, δείγμα της επιστημοσύνης του συγγραφέα.
Αφού συγχαρώ θερμά και από εδώ το συγγραφέα θα του ευχηθώ, ολόψυχα, να έχει υγεία και πολλές – πολλές καλές συγγραφές στο μέλλον.
