Στην αρχέγονη ιστορία της Γης οι επιστήμονες συμφωνούν ότι η σύσταση της ατμόσφαιρας δεν περιείχε σχεδόν καθόλου οξυγόνο αν και ήταν από τα βασικά χημικά στοιχεία που υπήρχαν σε αφθονία στο διάστημα. Η έλλειψη του αερίου οξυγόνου είχε ως αποτέλεσμα την απουσία του στρώματος του όζοντος εκθέτοντας έτσι την γη στην υπεριώδη ακτινοβολία, σε κοσμικές ακτίνες και άλλες μορφές ηλικιακής ακτινοβολίας. Οι ακτινοβολίες αυτές που ανενόχλητα άγγιζαν τη γη δημιουργούσαν ακραία καιρικά φαινόμενα και σημαντικές αυξομειώσεις θερμοκρασιών. Σήμερα είναι αποδεδειγμένο ότι η τεράστια ποσότητα οξυγόνου που υπάρχει στην ατμόσφαιρα της Γης προέρχεται από τη διαδικασία φωτοσύνθεσης των φυτών. Εκεί οφείλεται και η σταδιακή εξέλιξη της ατμόσφαιρας στη σημερινή σύστασή της.
Κάποιες μορφές πρωτόγονων οργανικών συστατικών αναπτύχθηκαν κάτω από την επιφάνεια των ωκεανών όπου οι ηλιακές ακτινοβολίες δεν μπορούσαν να εισχωρήσουν στο ίδιο μέγεθος με την επιφάνεια της Γης. Μέσα από άπειρες χημικές αντιδράσεις δημιουργήθηκαν πρωτόγονα είδη φυτών αναπτύσσοντας το χαρακτηριστικό της φωτοσύνθεσης, ξεκινώντας έτσι την παραγωγή οξυγόνου προς την ατμόσφαιρα.
Τρύπα του Όζοντος
Με τις συνεχόμενες μεταβολές αρχίζουν να δημιουργούνται στρώματα χτίζοντας έτσι την νέα ατμόσφαιρα της Γης όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα. Το πρώτο στρώμα είναι η τροπόσφαιρα όπου και φιλοξενεί τη ζωή του πλανήτη, η αμέσως επόμενη, η επονομαζόμενη στρατόσφαιρα, είναι εκείνη όπου έχει τη μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε όζον. Το όζον δημιουργήθηκε με τη βοήθεια του οξυγόνου και της υπεριώδης ακτινοβολίας. Στα κατώτερα στρώματα το όζον διασπάται σε οξυγόνο, ενώ στην στρατόσφαιρα, έχοντας το πιο σημαντικό ρόλο για τη ζωή στον πλανήτη, η χημική σύστασή του εμποδίζει όλες τις ακτίνες που προέρχονται από τον ήλιο να φθάσουν απευθείας στη Γη. Από το 1970 οι επιστήμονες άρχισαν να μιλούν για την τρύπα του όζοντος. Στην ουσία ο όρος «τρύπα» αντιπροσωπεύει το ποσοστό αραίωσης του όζοντος στην στρατόσφαιρα. Η μεγαλύτερη μείωση συναντήθηκε στην Ανταρκτική όπου σημείωσε κατά 50% λιγότερο όζον από την αρχική μορφή του και έπειτα έρχεται η περιοχή της Αρκτικής με 15%. Στην συμβολή της επιδείνωσης αυτού του φαινομένου, φέρουν ευθύνη προϊόντα της χημικής βιομηχανίας που χρησιμοποιήθηκαν σε συστήματα ψύξης, κλιματιστικών και διάφορα προωθητικά σπρέι (αεροζόλ, αποσμητικά, αφρώδη πλαστικά, μονωτικά υλικά, συστήματα πυρόσβεσης κ.λπ.). Τα στοιχεία αυτά όπου αποτελούνται από χλώριο, φθόριο και άνθρακα μένουν αναλλοίωτα για πολλά χρόνια στην ατμόσφαιρα καταστρέφοντας το όζον. Η απώλεια του όζοντος από την στρατόσφαιρα καθιστά αδύνατη την παρουσία της ζωής με τη σημερινή της μορφή.
Φαινόμενο θερμοκηπίου
Η Γη δέχεται και εκπέμπει ακτινοβολίες. Υπό κανονικές συνθήκες ένα μέρος των ακτινοβολιών παραμένει στην ατμόσφαιρα, άλλο απορροφάται ή ανακλάται από το έδαφος ή τη θάλασσα και το υπόλοιπο διαφεύγει στο διάστημα. Το φαινόμενο αυτό είναι απολύτως φυσικό διότι χωρίς την ύπαρξή του η επιφάνεια της γης θα ήταν στους -18C έναντι των 15C που επικρατούν σήμερα. Όμως οι μακροχρόνιες βίαιες βιομηχανικές και άλλες ανθρώπινες εργασίες αύξησαν το ποσοστό κάποιων αερίων στην ατμόσφαιρα. Τα αέρια αυτά γνωστά και ως «αέρια του θερμοκηπίου» είναι το διοξείδιο του άνθρακα, τα οξείδια του αζώτου, το μεθάνιο και οι χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες (φρέον). Η ύπαρξη τους σε μεγάλο ποσοστό στην ατμόσφαιρα της Γης έχουν ως αποτέλεσμα τη δέσμευση μεγαλύτερου μεγέθους των ηλιακών ακτινοβολιών εγκλωβίζοντας τες στην επιφάνεια της γης στερώντας τη δυνατότητα διαφυγής τους στο διάστημα. «Φαινόμενο του θερμοκηπίου» ονομάστηκε η επιτάχυνση της φυσικής ροής που ακολουθούσε τόσα χρόνια η Γη στις εισερχόμενες και εξερχόμενες ακτινοβολίες αυξάνοντας σημαντικά τη θερμοκρασία της επιφάνειάς της. Η επιτάχυνση αυτή δυσκολεύει την προσαρμογή των οικοσυστημάτων και της ζωής στις νέες ραγδαίες αλλαγές προκαλώντας τον κίνδυνο του αφανισμού της.
Η σχέση των δύο φαινομένων
Τα δύο περιβαλλοντικά φαινόμενα είναι δύο διαφορετικές περιπτώσεις που όμως αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ενισχύοντας το ένα το άλλο. Η αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της γης ως αποτέλεσμα του «φαινόμενου του θερμοκηπίου» με τον εγκλωβισμό των ακτινοβολιών έχει ως συνέπεια την συνεχόμενη πτώση της θερμοκρασίας της στρατόσφαιρας καταστρέφοντας έτσι πιο γρήγορα το όζον. Οι ιδανικές συνθήκες επιβίωσης του όζοντος είναι σε θερμοκρασία 25C. Επίσης τα αέρια του θερμοκηπίου βοηθούν στην αύξηση της παρουσίας του όζοντος στο στρώμα της τροπόσφαιρα. Το όζον σε αυτό το επίπεδο είναι ρυπογόνο και άκρως επικίνδυνο για το βιοτικό περιβάλλον της γης. Από την άλλη μεριά μειώνοντας το όζον, ως αποτέλεσμα του φαινομένου «της τρύπας του όζοντος», αυξάνεται η θερμοκρασία της επιφάνειας του εδάφους της γης και εκτίθεται όλο και περισσότερο στις ηλιακές ακτινοβολίες καταστώντας το περιβάλλον ακατάλληλο για την επιβίωση της ζωής όπως την ξέρουμε σήμερα.
Ο πλανήτης Γη είναι προικισμένος με τη ικανότητα να μπορεί σε βάθος χρόνου να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες που οι ανθρώπινες δραστηριότητες προκαλούν. Εμείς όμως;
