Θα σου πω ένα παραμύθι, φούλη μ’. Θέλεις;
Που λες, μια φορά κι έναν καιρό, το 1943, οι Γερμανοί αποφάσισαν να καταλάβουν το Θέρμο. Στις στροφές όμως της Μυρτιάς τους την είχαν στημένη οι αντάρτες και τους εξολόθρευσαν. Μόνο ένας γλίτωσε και γύρισε στο Αγρίνιο από ρύμη σε λαγκάδι για να πει τα φοβερά νέα.
Η Γερμανική διοίκηση αποφάσισε να εκδικηθεί. Με τ’ αεροπλάνο βομβάρδισε το χωριό, αλλά, επειδή οι χωριανοί πρόλαβαν κι έφυγαν, σκοτώθηκε μόνο ένας γάιδαρος.
Μετά το αεροπλάνο οι Γερμανοί έστησαν ένα κανόνι στον Πέρεβο κι άρχισαν να βομβαρδίζουν το χωριό και το μοναστήρι που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και βάλε.
Γκρεμίστηκαν τα κελιά, έπιασε φωτιά, δεν έμεινε τίποτα όρθιο. Μόνο ο αρχαίος ναΐσκος σώθηκε.
Όταν σταμάτησε να βαράει το κανόνι, ένας χωριανός τόλμησε να πάει να δει τι έγινε. Από τα συντρίμμια ανέσυρε και διέσωσε μερικά παλιά βιβλία, μεταξύ των οποίων ένα βυζαντινό χειρόγραφο του 11ου αιώνα. Ένας Γερμανός αρχαιολόγος είχε προσφέρει το 1960 τρία εκατομμύρια δραχμές για να το αποκτήσει και δεν του το έδωσε… Το μεροκάματο ήταν τότε 25 δραχμές…
Θυμάμαι ότι είχα δει τις σφραγίδες του μοναστηριού πάνω τους. Ένα από αυτά τα βιβλία ήταν έκδοση του 1648 και είχε τυπωθεί στην Τεργέστη.
Ο άνθρωπος εκείνος δεν είχε παιδιά. Και δείχνοντάς μου αυτά τα αμύθητης αξίας βιβλία κάποτε στην δεκαετία του ’60 μου είπε επί λέξει: «Όταν θα πεθάνω, κι εσύ εδώ θα τραβιέσαι». Εννοούσε ότι από την κληρονομιά που θ’ αφήσει σε δικούς του ανθρώπους, θ’ άφηνε σε μένα αυτά τα αρχαία βιβλία. Το είπε γιατί εγώ λάτρευα τα βιβλία. Από την βιβλιοθήκη του άλλωστε είχα διαβάσει τ’ απόκρυφα ευαγγέλια, ακόμα και τους «Αθλίους» του Ουγκό σε μια πεντάτομη παλαιά έκδοση, παιδί του Δημοτικού ακόμη…
Όταν πέθανε ο γέροντας, εγώ ήμουν μακριά… Ούτε ξέρω τι έγινε με την διαθήκη του. Μήτε ρώτησα ποτέ κανέναν.
Μέχρι που έμαθα πέρυσι από κάποιον… το έφερε η συζήτηση στο καφενείο… τότε που πέθανε εκείνος ο αγαπημένος γέροντας, ο συνομιλητής μου ήταν παιδί στη γειτονιά, δεν πήγαινε καν στο σχολείο, θυμάται όμως καλά ότι οι δικοί του τήρησαν τα έθιμα: Έκαψαν τα ρούχα και όλα τα υπάρχοντα του πεθαμένου. Μαζί κι εκείνα τα αρχαία βιβλία…
Διάβασε τώρα την είδηση που αντιγράφω και θα καταγράψω εδώ για να δεις πώς τρελαίνεσαι, φούλη μ’:
“Έναντι 14,2 εκατ. δολαρίων πουλήθηκε το Νοέμβριο του 2013 από τον οίκο δημοπρασιών Sotheby’s στη Νέα Υόρκη ένα από τα 11 σωζόμενα αντίγραφα του πρώτου βιβλίου που τυπώθηκε στην Αμερική. Το Bay Psalm Book που τυπώθηκε το 1640 στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, είναι ένα από τα σπανιότερα βιβλία στον κόσμο και ανάμεσα στα καλύτερα σωζόμενα αντίγραφα των αρχικών 1.700 που τυπώθηκαν”.
Αυτή είναι η είδηση. Κι αν δεν κατάλαβες… Ένα από τα πολλά αρχαία βιβλία που είχα δει εγώ παιδί, είχε τυπωθεί το 1648, στην Τεργέστη…
Πόσο άξιζαν τάχα εκείνα τα βιβλία που κάηκαν στη φωτιά, φούλη μ’, μαζί με τα ρούχα του πεθαμένου;