Έχει γίνει “καραμέλα” πολλών το επιχείρημα ότι «Έλληνες είναι όσοι μετέχουν της ημετέρας παιδείας». Το επιχείρημα αυτό χρησιμοποιείται κατά κόρον τελευταία, επειδή η Ελλάδα αντιμετωπίζει οξυμμένο πρόβλημα αλλοδαπών και κατά συνέπεια τίθεται θέμα (όχι μόνο νομοθετικής αλλά και ιδεολογικής) ρύθμισης της διαμονής τους στη χώρα.
Υποψιασμένοι από τις συνήθεις συστηματικές παραμορφώσεις των αρχαίων ιδίως λόγων, ψάξαμε και βρήκαμε την πηγή αυτού του επιχειρήματος. Πρόκειται για μία αναφορά που έκαμε ο Ισοκράτης στον «πανηγυρικό» του, την οποία στις μέρες μας κάποιοι ερμηνεύουν κατά βούληση και την αυθαίρετη αυτή ερμηνεία τους (δολίως ή όχι) επιβάλλουν στη μαζική λογική, με αποτέλεσμα η διαστρέβλωση να θεωρείται πλέον ακαταμάχητο επιχείρημα.
Λέει ο Ισοκράτης επακριβώς: “Τοσούτον δ’ απολέλοιπεν η πόλις ημών περί το φρονείν και λέγειν τους άλλους ανθρώπους, ώσθ’ οι ταύτης μαθηταί των άλλων διδάσκαλοι γεγόνασιν και το των Ελλήνων όνομα πεποίηκεν μηκέτι του γένους, αλλά της διανοίας δοκείν είναι και μάλλον Έλληνας καλείσθαι τους της παιδεύσεως της ημετέρας ή τους της κοινής φύσεως μετέχοντας”.
Η μετάφραση:
«Η πόλη μας η Αθήνα, τόσο πολύ άφησε πίσω της ως προς τη διανόηση τους άλλους ανθρώπους, ώστε οι μαθητές μας έγιναν διδάσκαλοι πολλών άλλων κι έτσι το όνομα των Ελλήνων δημιούργησε την πλαστή εντύπωση στους ανόητους ότι φυλετικό χαρακτηριστικό των Ελληνιζόντων εν είναι πια το γένος, αλλά η διάνοια. Κατά συνέπεια αποκαλούνται Έλληνες μάλλον όσοι έμαθαν τα Ελληνικά γράμματα, παρά εμείς που έχουμε κοινή καταγωγή με τους Έλληνες».
Λοιπόν, αυτό που είπε ο Ισοκράτης για τους μετέχοντες της ημετέρας παιδείας απέχει όσο η μέρα με τη νύχτα! Εντελώς άλλα είπε ο άνθρωπος! Όμως, για να σιγουρευτούμε, προκαλούμε όποιον φιλόλογο επιθυμεί, να εντοπίσει το εννοιολογικό λάθος που κάνουμε στην παραπάνω ερμηνεία του περίφημου (τελικά, του περιβόητου) επιχειρήματος του Ισοκράτη και, παρακαλούμε, να μας βοηθήσει ν’ αποκαταστήσουμε την αλήθεια.
