Πώς μας επηρεάζουν υποσυνείδητα τα Μ.Μ.Ε. όσον αφορά το πως αντιλαμβανόμαστε τα γεγονότα που συμβαίνουν στον κόσμο; Η ενημέρωσή μας είναι αληθινή ή μια προπαγάνδα με συγκεκριμένο σκοπό;
Τα Μ.Μ.Ε. αποτελούνται από πολλά μέσα (τηλεόραση, τύπος, ραδιόφωνο), τα οποία στοχεύουν στην ενημέρωση μίας «μάζας». Αυτή η μάζα είναι οι πολίτες της κάθε χώρας, της κάθε πόλης και χωριού που επιθυμούν να ενημερώνονται για το τι συμβαίνει στην χώρα όπου ζουν, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Το δημοφιλέστερο μέσο αποτελεί η τηλεόραση με το κάθε σπίτι να έχει τουλάχιστον μία. Η τηλεόραση, εννοώντας τα άτομα που δουλεύουν σε αυτήν (δημοσιογράφοι και παρουσιαστές), δίνει την εντύπωση στους τηλεθεατές πως είναι «εδώ» για εκείνους, για να τους ενημερώσει ή να τους ψυχαγωγήσει χωρίς να ζητάει κάποιο αντάλλαγμα, αφού είναι δωρεάν και οποιοσδήποτε έχει τη δυνατότητα να την παρακολουθήσει απλά ανοίγοντάς την. Ταυτόχρονα το μόνο που σου ζητάει είναι η απόλυτη προσοχή σου σε αυτήν, με παράδειγμα την κλασσική φράση των παρουσιαστών πριν τις διαφημίσεις «Μην αλλάξετε κανάλι γιατί θα είμαστε εδώ και μετά τις διαφημίσεις με ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα».
Στα δελτία ειδήσεων, στόχος δεν είναι η σωστή και τεκμηριωμένη πληροφόρηση, αλλά η δημιουργία εντυπώσεων. Αυτό που προβάλλεται, πάντα κάτω από τον ήχο δυνατής μουσικής που δημιουργεί φόβο κι ανησυχία, είναι τα κλάματα των συγγενών, οι νεκροί και τα πτώματα, οι εκρήξεις, οι πτώσεις αεροπλάνων, τα κοντινά πλάνα στα πονεμένα πρόσωπα, οι φυσικές καταστροφές ακραίων καιρικών φαινομένων και διάφορα άλλα τεχνάσματα που προσπαθούν να δημιουργήσουν συναισθήματα λύπης, τρόμου και ανησυχίας στους τηλεθεατές, ενώ αγνοείται η είδηση και ο σχολιασμός της. Το γεγονός ότι ένα άτομο, το οποίο παρακολουθεί ειδήσεις, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάθλιψης δεν είναι καθόλου τυχαίο. Παρακολουθώντας μόνο τα αρνητικά γεγονότα που συμβαίνουν παγκοσμίως, σου προκαλούνται αρνητικά συναισθήματα, τα οποία σου «ρίχνουν» την ψυχολογία και χάνεις την αισιοδοξία σου για το μέλλον. Ταυτόχρονα περνάει ένα υποσυνείδητο μήνυμα στον δέκτη-τηλεθεατή ότι «μια χαρά είμαστε εμείς στην Ελλαδίτσα μας», παρότι έχουμε οικονομική κρίση. Καθώς το έμφυτο αίσθημα της επιβίωσης είναι ισχυρότερο προφανώς από το να ασχολείσαι με τα πολιτικά γεγονότα της χώρας σου. Ο συνεχής τρόμος ενός πολέμου ή μιας φυσικής καταστροφής είναι υποσυνείδητα στο μυαλό όλων. Έτσι, προωθείται το αίσθημα ανασφάλειας των λαϊκών μαζών, εξαιτίας του οποίου λείπει η καθαρή σκέψη και η δυνατότητα αντίδρασης σε όσα διεθνώς προωθούνται, αφού το διεγειρόμενο αίσθημα αυτοσυντήρησης και επιβίωσης κάνει τους πάντες να προσπαθούν υποσυνείδητα να αμυνθούν και να διατηρήσουν τα «κεκτημένα».
Πρέπει, ακόμη, να σημειωθεί ότι πολλά διεθνή πρακτορεία ειδήσεων και ραδιοτηλεοπτικών σταθμών δε μεταδίδουν πάντοτε όλη την αλήθεια ή την ίδια την αλήθεια. Δηλαδή, αρκετές φορές, παρατηρούμε να προβάλλεται ένα μέρος μόνο από την αληθινή ιστορία ή μία ψεύτικη ιστορία στη θέση της αληθινής. Τα Μ.Μ.Ε. προωθούν τα συμφέροντα των εταιρειών που κρύβονται πίσω από αυτά και με διάφορους τρόπους περνούν τα μηνύματα που οι εταιρείες θέλουν στους τηλεθεατές. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται να μειώνεται ο αριθμός των εταιρειών που ελέγχουν τα Μ.Μ.Ε., καθώς οι μεγαλύτερες αγοράζουν τις μικρότερες. Αυτό αποτελεί πηγή μεγάλου κινδύνου, καθώς μειώνονται οι πηγές πληροφόρησης και είναι πιο εύκολη η διαστρέβλωση της αλήθειας. Όσο λιγότερα είναι τα Μ.Μ.Ε. τόσο ευκολότερα ελέγχεται η πληροφορία κι η είδηση κι όσο περισσότερα, τόσο δυσκολότερος γίνεται ο έλεγχος της πληροφόρησης και η διαστρέβλωση της αλήθειας, αφού υπάρχουν πολλές πηγές πληροφόρησης.
Το τελικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι πηγές πληροφόρησης στα Μ.Μ.Ε. ελέγχονται α)από τις εταιρείες στις οποίες υπάγονται τα μέσα και β)από τις κυβερνήσεις των κρατών. Δηλαδή τα Μ.Μ.Ε. ελέγχονται από α) «το χρήμα» και β)την εξουσία, η οποία θέλει το μαζικό κοινό να γνωρίζει μόνο όσα τους συμφέρουν. Η προπαγάνδα σήμερα χρησιμοποιεί περισσότερο από κάθε άλλο μέσο τα Μ.Μ.Ε., για να διαδώσει τις ιδέες και τις σκέψεις που επιθυμεί, και να περάσει τα δικά της μηνύματα. Σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής κυριαρχεί η δύναμη των Μ.Μ.Ε. και ο έλεγχος του τρόπου σκέψης και πράξης του σύγχρονου ανθρώπου, που βομβαρδίζεται καθημερινά στη δουλειά, στο αυτοκίνητο, στο σπίτι, στη διασκέδαση με χιλιάδες μηνύματα που προσπαθούν να διαμορφώσουν τον τρόπο δράσης και συμπεριφοράς του. Για αυτόν τον λόγο άλλωστε τα Μ.Μ.Ε. έχουν χαρακτηριστεί ως «τέταρτη εξουσία».
Ωστόσο, ο ηλεκτρονικός Τύπος (Internet) αποτελεί μια μικρή «επανάσταση» ενάντια στην κατευθυνόμενη ενημέρωση, καθώς ο καθένας έχει τη δυνατότητα να διαβάζει ό,τι θέλει κι όποτε θέλει χρησιμοποιώντας χιλιάδες πηγές πληροφόρησης χωρίς εθνικά σύνορα. Η χρήση της ίδιας πηγής πληροφόρησης από πολλούς χρήστες από διαφορετικά σημεία του πλανήτη, δείχνει τη δυνατότητα που έχει ο ηλεκτρονικός τύπος.
Οφείλουμε να γνωρίζουμε, λοιπόν, τον πραγματικό ρόλο των Μ.Μ.Ε., κι ειδικά της τηλεόρασης, για να μην δεχόμαστε άκριτα τα μηνύματα και τις απόψεις που θέλουν «εκείνα» να υιοθετήσουμε. Διότι Τηλεόραση και Προπαγάνδα είναι ΕΝΑ.
Δήμητρα Μπόκα
