Κάποτε ήταν το καρναβάλι του Ρίο ντε Τζανέιρο. Στην Ελλάδα, όσοι ήθελαν «να το ρίξουν έξω» ή να βουτήξουν για μία μέρα στην αμαρτία, πήγαιναν στο καρναβάλι της Πάτρας.
Ψόγος; Ουδείς.
Ζήλεψαν όμως μετά οι Δήμαρχοι τη δόξα του Ρίο ντε Τζανέιρο και της Πάτρας. Μάθαιναν ότι τις μέρες του καρναβαλιού έκαναν χρυσές δουλειές τα μαγαζιά και, σου λέει, να ένας τρόπος να πάνε καλά και τα δικά μας μαγαζιά, αρκεί να φέρουμε τουρισμό.
Πώς θα φέρουμε τουρισμό;
Κάνοντας ένα καρναβάλι βρε αδερφέ!
Και το έκαμαν. Ψόγος; Και πάλι, ουδείς.
Όμως, ό,τι έβλεπαν στην τηλεόραση, το έκαναν κι αυτοί. Τα παλιά, ωραία, υπέροχα Ελληνικά έθιμα της αποκριάς δεν τα ενέταξε κανείς στη λαϊκή γιορτή. Άκρα περιφρόνηση στις μεγάλες πλάκες, στη μεγάλη χαρά, στην ατελείωτη Ελληνική διασκέδαση.
Οι Δήμαρχοι και οι Σύλλογοι διοργανώνουν τώρα παντού, ακόμα και σε χωριά, καρναβάλια της πλάκας, κυριολεκτικά. Δεν έχει νόημα ν’ αναφέρουμε ονόματα και τόπους, δεν είναι σκοπός να στενοχωρήσουμε κανέναν. Θέλουμε μόνο να θυμίσουμε ότι δεν είναι ανάγκη να επιστρατεύουμε ξεπεσμένες κυρίες από τα Βαλκάνια για να κουνάνε τον κώλο τους χορεύοντας βλαχοσάμπα. Το θέαμα είναι κακόγουστο και θλιβερό. Χειρότερο δε κι απ’ αυτό, είναι η περιφρόνηση της μακραίωνης Ελληνικής παράδοσης. Η οποία άντεξε διωγμούς, αφορισμούς και καταγγελίες από την παντοκράτορα Εκκλησία. Η Ελληνική αποκριά στερείται μεν τις λαχταριστές Βραζιλιάνες με τα φιδίσια κορμιά, στερείται τα φτερά και τα πούπουλα, είναι όμως πλούσια σε καλαμπούρι, γέλιο και χαρά.
Από τα καρναβάλια των Δήμων και των Συλλόγων στις πόλεις και τα χωριά της Ελλάδας (και της Αιτωλοακαρνανίας φυσικά) λείπει η γνώση ότι η λαϊκή αυτή γιορτή έρχεται από την κλασσική και την πρότερη αρχαιότητα. Άστο αυτό. Βάλε, απλά, ότι ήταν ζωντανό στα χωριά μας μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Το ζήσαμε. Το βιώσαμε εμείς. Έχουμε ιστορίες γέλιου να λέμε. Ιστορίες που εμείς είμαστε μέρος τους. Ποιος μας είπε να το εγκαταλείψουμε αυτό και ν’ αντιγράφουμε τώρα το Βραζιλιάνικο; Ακόμα και το καρναβάλι της Πάτρας είναι αντιγραφή της τηλεοπτικής εικόνας που έρχεται από το Ρίο ντε Τζανέιρο. Το είπε η τηλεόραση. Αυτό από μόνο του δείχνει πώς και πόσο εντυπωσιάζονται οι μαϊμούδες από τον καθρέφτη που γυαλίζει. Έχουμε σήμερα στην Ελλάδα έναν πολιτισμό των πιθήκων. Δεν έχουμε τίποτα δικό μας, ούτε καν η χαρά δεν είναι δική μας…
Θυμήσου…
Στα χωριά.
Όλος ο κόσμος ζούσε στο πνεύμα της αποκριάς. Φτωχοί και πλούσιοι. Εργάτες και άρχοντες. Το μεγάλο τζέρτζελο γινόταν το βράδυ της Κυριακής πριν από την Καθαροδευτέρα. Μεταμφιέζονταν όλοι και μεμιάς καταργούνταν κι εξισώνονταν οι κοινωνικές τάξεις, άρχιζε η μεγάλη πλάκα. Το παιγνίδι της αποκάλυψης του «σκύλαρου» ήταν ένα «παιγνίδι εξυπνάδας». Μόνο με το λόγο είχες δικαίωμα να εντοπίσεις ποιο είναι το πειραχτήρι που σε ταλαιπωρεί. Κανείς δεν είχε το δικαίωμα να τραβήξει την προσωπίδα (μάσκα) του «σκύλαρου». Άλλωστε κινδύνευε να υποστεί το «σταχτοφούσκι», ένα τσουράπι γεμάτο με στάχτη που ήταν το όπλο άμυνας του «σκύλαρου» απέναντι σε κάθε αυθάδη που θα επιχειρούσε να τον αποκαλύψει δια της βίας. Οι βλάχοι τη μέρα της αποκριάς δεν έπηζαν τυρί, γιατί μοίραζαν το γάλα τους σε όσους χωριανούς δεν είχαν. Το κατσαρολάκι δε του βλάχου που άδειαζε κάθε νοικοκυρά στο δικό της, δεν έπρεπε να πλυθεί, μέχρι να τελειώσει η διανομή σε όλα τα σπίτια. Οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονταν σ’ ένα σπίτι στη γειτονιά κι έβαζε η καθεμία ένα αυγό στη χόβολη. Όποιανής το αυγό έσκαγε, θα παντρευόταν μέσα στο χρόνο.
Από τη σάτιρα και την κοροϊδία δεν γλίτωναν ούτε οι παπάδες, ούτε καν ο έρωτας. Είναι απίστευτες οι ξεκαρδιστικές σκηνές των «σκύλαρων» που καμώνονταν τους ερωτευμένους ή το παντρεμένο ζευγάρι, ό,τι τελοσπάντων κατέβαζε η γκλάβα.
Έτρωγαν κι έπιναν. Κρασί. Άφθονο κρασί. Χόρευαν. Έδερναν τάχα με τη μαγκούρα όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Κοπάναγαν και κάτι παραπάνω, αν είχαν άχτι σε κάποιον που τόλμησε να μην μεταμφιεστεί. Ήταν μία παλλαϊκή εξέγερση για μία μέρα απόλυτης ελευθερίας, για μία μέρα κραιπάλης, για μία ολόκληρη μέρα συλλογικής και ατομικής λύτρωσης.
Τι τα λέμε τώρα αυτά…
Να τ’ ακούσει ποιος…
Η χαρά μας έτσι κι αλλιώς απέδρασε στα βουνά. Η χαρά δεν κατοικεί πια εδώ. Κι αυτά τα τηλεοπτικά χάπια με δόση από την ψεύτικη χαρά των άλλων, δε λένε να φέρουν λίγη ανακούφιση, μια στάλα ευαρέσκειας στην καθημαγμένη ψυχούλα μας…
Ας ακούγαμε τουλάχιστον έναν υποψήφιο Δήμαρχο να μην υπόσχεται καρναβάλι σε κάθε χωριό, αλλά – εν όψει δημοτικών εκλογών, αδερφέ – να υπόσχεται επιστροφή στη χαρά των ανθρώπων με αναβίωση των Ελληνικών αποκριάτικων εθίμων ή, εν πάση περιπτώσει, κάποιων από εκείνα (τα βασικά) που διασκέδαζαν όχι πολύ παλιά και λύτρωναν τους ξωμάχους.
