“Σαγκουίνι Γουρίτσης”: Ο βασιλιάς των πορτοκαλιών

Μία ημερίδα στη Μυρτιά, την Κυριακή 19 Μαρτίου, ήρθε ν’ αναδείξει ένα ξεχασμένο τοπικό προϊόν, το μοναδικό στον κόσμο “σαγκουίνι Γουρίτσης”. Το όψιμο αιματόχρωμο πορτοκάλι, η κορωνίδα των φυσικών χυμών παγκοσμίως, με τη μοναδική κρεμώδη γεύση του που φτάνει στην κορύφωση των μοναδικών ιδιοτήτων του κατά το τρίμηνο των μηνών Φεβρουαρίου, Απριλίου και Μαΐου, στο μεταίχμιο δηλαδή του χειμώνα και της άνοιξης.

Ο Δήμος Θέρμου πήρε επιτέλους τη μεγάλη απόφαση: Το Δημοτικό Συμβούλιο ενέκρινε ποσό 20.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ για να σχηματιστεί ο ειδικός φάκελος που απαιτείται και να ξεκινήσει η μακρά ερευνητική διαδικασία προκειμένου να γίνει ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) το περίφημο σαγκουίνι Γουρίτσης.

Μία μακρά περίοδος εκνευριστικής αδιαφορίας της Δημοτικής Αρχής, εκφρασμένη στο πρόσωπο του πρώην Δημάρχου Θόδωρου Πορφύρη, πήρε τέλος. Και αυτό το καλό στοιχείο θα πιστωθεί ιστορικά στον νέο Δήμαρχο Σπύρο Κωνσταντάρα.

Ζητούμε την άδεια από την αναγνώστη ν’ αναφερθούμε εδώ και στον πολύχρονο δημοσιογραφικό αγώνα της “Αναγγελίας” που σε πείσμα πολλών, ακόμα και φίλων, κράτησε ζωντανή στην επικαιρότητα την υπόθεση “σαγκουίνι Γουρίτσης”, σε καιρούς που όχι μόνο δεν ενδιαφερόταν κανείς γι’ αυτό, αλλά και οι Μυρτιώτες οι ίδιοι ήθελαν να ξεριζώσουν τις σαγκουινιές. Και το έκαμαν πολλοί. Φύτεψαν στην θέση τους ροδιές και ελιές…

Υπό την έννοια αυτή, η γεμάτη προσδοκίες εξέλιξη που σημειώνεται τις τελευταίες εβδομάδες σχετικά με την διάσωση ενός μοναδικού προϊόντος παγκοσμίως, αποτελεί δημοσιογραφική δικαίωση της “Αναγγελίας”, γιατί δεν δίστασε στο παρελθόν να έρθει σε σύγκρουση με τον καθ’ ύλην αρμόδιο Δήμαρχο Θέρμου Θεόδωρο Πορφύρη, ο οποίος (για μικροπολιτικούς λόγους) κρατούσε μία ορισμένη “στάση απόστασης” από τη Μυρτιά και δεν κινούσε τις διαδικασίες όχι μόνο γι’ αυτό το θέμα, αλλά και για άλλα, όπως για παράδειγμα το θέμα των Λουτρών Μυρτιάς, που επίσης η νέα Δημοτική Αρχή έχει ήδη δρομολογήσει.

Ο δρόμος που ανοίγει βέβαια για την επάνοδο στην παραγωγή του μοναδικού αυτού προϊόντος, θα είναι μακρύς, αφού η ολοκλήρωση της προσπάθειας μπορεί να κρατήσει μέχρι και τέσσερα χρόνια και στο μεταξύ πρέπει ν’ αντιμετωπιστούν ποικίλες αρνητικές καταστάσεις, απόρροια της απαξίωσης του προϊόντος, παράλληλα δε της κοινωνικής αποσύνθεσης που ακολούθησε. Τώρα που “φτάσαμε στην πηγή να πιούμε νερό”, υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει ΠΟΠ το σαγκουίνι και να μην έχουμε σαγκουινιές! Η μακρόχρονη απάθεια της προηγούμενης Δημοτικής Αρχής “άφησε πίσω της συντρίμμια”.

Η ενέργεια ωστόσο του κ. Κωνσταντάρα δεν είναι χωρίς άμεσο όφελος, αφού, με την προσδοκία μιας παγκόσμιας αποκλειστικότητας, θα “φρενάρει” την εκρίζωση των πορτοκαλεώνων, αλλά και τον συνεχόμενο εμβολιασμό των δέντρων με άλλες ποικιλίες. Εάν η απόφαση αυτή είχε παρθεί νωρίτερα, θα είχαν σωθεί πολλά περιβόλια…

Με την ιστορική αυτή απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου παύει η ταύτιση του σαγκουινιού Γουρίτσης με το μόρο ή τα ομφαλοφόρα, ταύτιση που κατεδάφισε κάποτε την τιμή του και την εξομείωσε πληθωριστικά με τις τιμές των κοινών πορτοκαλιών.

Με την ΠΟΠ το σαγκουίνι της Μυρτιάς θα ξαναβρεί την χαμένη τιμή του, εκείνη που είχε στην δεκαετία του ’50 στην λαχαναγορά της Αθήνας, όταν είχε μία δραχμή το κομμάτι, ενώ αντίστοιχα το φημισμένο πορτοκάλι Κρήτης (τριπλάσιο μέχρι και τετραπάσιο σε μέγεθος και βάρος από το σαγκουίνι Γουρίτσης) είχε μόλις μισή δραχμή. Με άλλα λόγια οι καταναλωτές ήξεραν τότε την διαφορά της ποιότητας των ποικιλιών του πορτοκαλιού και αυτό έβρισκε άμεσο αντίκρισμα στην τιμή πώλησης.

Η τιμή του σαγκουινιού

Η οκταπλάσια περίπου τιμή του σαγκουνιού Γουρίτσης σε σχέση με το πορτοκάλι Κρήτης δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιου μάρκετινγκ της εποχής, αλλά της ορατής απ’ όλους διαφοράς στην ποιότητα και την ποσότητα του χυμού, στην γεύση και την αίσθηση που αφήνει η πόση του. Άλλωστε η τιμή ενός πορτοκαλιού δεν εξαρτάται μόνο από την γεύση του χυμού του, ούτε από την ποσότητα του χυμού του ανά τεμάχιο, εξαρτάται από την σύγκρισή του με άλλα ομοειδή προϊόντα, εξαρτάται και από την μικρή ή τη μεγάλη ποσότητα της παραγωγής στο σύνολό της. Το σαγκουίνι Γουρίτσης δεν ξεπέρασε ποτέ τους 1.500 τόνους, σήμερα όμως (μετά την καθίζηση της παραγωγής) είναι ζήτημα αν φτάνει τους 200 – 300 τόνους, η ποιότητα των οποίων δεν συγκρίνεται – δυστυχώς – με την παλιά, ούτε φυσικά η τιμή του, γιατί οι πορτοκαλεώνες (μετά την απαξίωση του προϊόντος) έχουν χαθεί και όσα δέντρα είναι ακόμα όρθια, ακλάδευτα, απότιστα, ανόργωτα, υποφέρουν από την εγκατάλειψη. Η τριστέτσα είναι μια ασθένεια των εσπεριδοειδών που στα Ισπανικά σημαίνει μελαγχολία. Ναι, οι λεμονιές και οι σαγκουινιές της Μυρτιάς πάσχουν από μεγαλαγχολία…

Η φήμη του σαγκουινιού Γουρίτσης δεν είχε μόνο τοπικό αλλά πανελλήνιο και παγκόσμιο χαρακτήρα. Δεδομένου ότι η μοναδικότητά της διδάσκεται σε όλα τα γεωπονικά πανεπιστήμια του κόσμου και μάλιστα με την επωνυμία αυτή. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι εδώ μιλάμε για μία διάσημη ποικιλία. Και είναι απορίας άξιον πώς οι γνώμες ορισμένων γεωπόνων συναντιούνται στην έκφραση “δεν το ξέρει ο κόσμος”… Οι γιγάντιες φυτείες της Σικελίας στην Ιταλία και στην Ισπανία, επιστημονικώς χαρακτηρίζονται ως “τύπου Γουρίτσης”, που σημαίνει ότι, επιστημονικώς, αναγνωρίζεται παγκοσμίως η μοναδικότητα του σαγκουινιού της Μυρτιάς. Είναι κάτι ανάλογο με το ντοματάκι Σαντορίνης, με τον κρόκο Κοζάνης και την μαστίχα Χίου. Τόσο ξεχωριστό είναι αυτό το προϊόν, μα τόσο διάσημο!

Η απαξίωση του σαγκουινιού Γουρίτσης άρχισε “χαζά”, την εποχή που τα εργοστάσια χυμοποίησης έψαχναν 50 τόνους σαγκουίνι από τη Μυρτιά για να δώσουν χρώμα και γεύση σε 500 τόνους από άλλα πορτοκάλια, προκειμένου να βγάλουν στην αγορά την (βιομηχανική) πορτοκαλάδα τους. Μια σειρά λόγοι (κληρονομικό – εθιμικό δίκαιο, άρα ιδιοκτησία των περιβολιών από μη παραγωγούς, κυρίως από μη κατοίκους της Μυρτιάς) ευθύνονται για την πώληση του σαγκουινιού Γουρίτσης σε “τιμή χυμοποίησης”, την τιμή δηλαδή που έδιναν αδιακρίτως οι έμποροι για όλα τ’ άλλα πορτοκάλια. Είναι σα να λέμε ότι πουλάς βασιλικό πολτό στην ίδια τιμή που πουλάς το μέλι. Αυτό ήταν το μεγάλο έγκλημα, για το οποίο ΔΕΝ είναι αμέτοχος ο Συνεταιρισμός της Μυρτιάς, αφού δεν απέκτησε ποτέ στρατηγικούς στόχους για την αξιοποίηση, την ανάδειξη και την εκμετάλλευση αυτού του προνομίου, μια τέτοιας παραγωγικής αποκλειστικότητας…

Την χαριστική βολή στην τιμή του σαγκουινιού Γουρίτσης την έδωσε η είσοδος στην αγορά των Βραζιλιάνικων χυμών που έρχονταν από τις τεράστιες φυτείες του Αμαζονίου και ξαφνικά κατέκλυσαν την Ευρώπη. Η σύνδεση της τιμής του σαγκουινιού Γουρίτσης με την τιμή χυμοποίησης των άλλων πορτοκαλιών, η τιμή των οποίων έπεφτε κατακόρυφα λόγω της Βραζιλιάνικης επέλασης, παρέσυρε και την δική του αξία, την δική του τιμή, αγγίζοντας πλέον τα όρια της ολικής απαξίωσης, που οδήγησε τους παραγωγούς της Μυρτιάς αρχικά στην ματαιοπονία, μετά στην απόγνωση , μοιραία επομένως και στην εγκατάλειψη της παραγωγής.

Η προοπτική

Ο φάκελος για να γίνει ΠΟΠ το σαγκουίνι της Μυρτιάς είναι μόνο η αρχή. Ακόμα και όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία, η εξουθένωση των καλλιεργητών που είναι ήδη ορατή, θα χρειαστεί ειδικό σχεδιασμό για την επάνοδό τους στην παραγωγή. Θέμα δεν είναι μόνο η ανάσταση της παραγωγής, αλλά και η διαχείρισή της.

Θα ήταν ιδανικό να επιστρέψουμε στον παλιό τρόπο πώλησης των σαγκουινιών: Να πωλούνται με το κομμάτι, όχι με το κιλό. Διότι το σαγκουίνι Γουρίτσης δεν μπορεί να πάει στη μεταποίηση για να γίνει χυμός, δε μπορεί να κυκλοφορήσε ως τυποποιημένη συσκευασία χυμού. Πρέπει να φτάνει στον καταναλωτή σε κασετίνα των έξι (6) τεμαχίων για στύψιμο. Με οδηγίες που, εκτός των άλλων, να εξηγούν ότι ο χυμός του πίνεται στο ποτήρι χωρίς παγάκι. Το πορτοκάλι αυτό δεν μπορεί να πηγαίνει στη λαϊκή, δίπλα στα υπόλοιπα πορτοκάλια. Είναι ένα “αριστοκρατικό” προϊόν που – λόγω της μικρής ποσότητας – μπορούν να το πληρώσουν μόνο οι κυνηγοί των εκλεκτών γεύσεων.

Ο μικρός κλήρος της Μυρτιάς είναι μειονέκτημα για να πετύχει κανείς “οικονομία κλίμακος”, το κόστος παραγωγής θα παραμείνει υψηλό, άρα η τιμή του πρέπει να είναι ανάλογη, όμως ο ίδιος αυτός μικρός κλήρος που είναι μειονέκτημα για προϊόντας μαζικής παραγωγής, θα γίνει πλεονέκτημα, εάν το σαγκουίνι βρει την τιμή που του αξίζει ως “χειροποίητο προϊόν” στο τραπέζι του απαιτητικού καταναλωτή.

Ο μικρός κλήρος της Μυρτιάς, απόρροια του εθιμικού κληρονομικού Δικαίου, μπορεί (με άλλα λόγια) να μετατραπεί σε πλεονέκτημα, υπό τον όρο ότι θα ιδρυθεί μία Ομάδα Παραγωγών που θα υπερβεί την ιδιότητα το παραγωγού για να φτάσει στην ιδιότητα του καλλιεργητή, επειδή αυτή είναι η μοναδική συνταγή να ξεπεράσουμε την ανασταλτική λειτουργία της ιδιοκτησίας του μικρού κλήρου. Σε συμφωνία με τον ιδιοκτήτη που κατοικεί αλλού και κάνει άλλη εργασία, η Ομάδα Καλλιεργητών (το συνεργείο δηλαδή των καλλιεργητών που δεν είναι ιδιοκτήτες) θ’ αναλάβει όλες τις καλλιεργητικές φροντίδες και, φυσικά, την “χειρουργική” συγκομιδή.

Να σημειωθεί ότι το συναίσθημα με το οποίο περιβάλλει το περιβόλι των γονιών του ο Μυρτιώτης, παρά την φυγή του σε άλλους Ελληνικούς και ξένους τόπους, είναι από μόνο του ένα ισχυρό κεφάλαιο, ισοδύναμο μιας πλουσιοπάροχης τραπεζικής χρηματοδότησης. Η εξειδίκευση αυτής της καίριας διάγνωσης θα δώσει απρόσμενα οικονομικά αποτελέσματα που τώρα δεν υπολογίζει κανείς!

Με τον τρόπο αυτό μπορεί ο κάμπος της Μυρτιάς (όταν επανέλθει σε πλήρη απόδοση) να γίνει ένα εργοστάσιο με τουλάχιστον πεντακόσιες (500) θέσεις πλήρους εργασίας στον καλλιεργητικό τομέα που, από μόνες τους, θα γεννήσουν άλλες τόσες στον Τομέα Παροχής Υπηρεσιών. Ο καθένας αντιλαμβάνεται τώρα τι σημαίνει να γίνει ΠΟΠ το σαγκουίνι και να συνοδεύει επώνυμα το λεμόνι στην πορεία του προς την τοπική, την πανελλήνια και την διεθνή Αγορά.

Κι άλλες μοναδικότητες

Μια άλλη παραγωγική μοναδικότητα της Γουρίτσας, αλλά και της ευρύτερης περιοχής (Κουρήτις γη – Γουρίτσα – ήταν η περιοχή που άρχιζε από τη Μόκιστα και τελείωνε στον Βλοχό) είναι ο “Γουρτσάνος”, μια υπέροχη ποικιλία σταφυλιού που κάνει εξαιρετικό κρασί. Την κατέγραψε ο περίφημος λαογράφος Λουκόπουλος που διορίστηκε στο Θέρμο δάσκαλος το 1882 και το υπηρέτησε επί 25ετίαν. Ο “Γουρτσάνος” πρέπει να πάρει σειρά, να γίνει κι αυτός ΠΟΠ, με δεδομένο ότι στην Αγορά του μέλλοντος θα έχουν μεγάλη αξία τα προϊόντα που παράγονται αποκλειστικά σ’ έναν τόπο και πουθενά αλλού. Αυτή άλλωστε είναι η φιλοσοφία της ΠΟΠ.

Η ημερίδα

Την ημερίδα με τίτλο “Εσπεριδοειδή – ο θησαυρός της Μυρτιάς” διοργάνωσε στο Β΄ Δημοτικό Σχολείο Μυρτιάς ο Σύλλογος Μυρτιωτών σε συνεργασία με τον Δήμο Θέρμου και τον Δήμο Αγρινίου. Ομιλητές ήταν ο γεωπόνος και παραγωγός Γιώργος Τσαρούχης με θέμα “προοπτικές καλλιέργειας των εσπεριδοειδών στην περιοχή της Τριχωνίδας”, η γεωπόνος PhD και προϊσταμένη του Τμήματος Αγροτικής Παραγωγής της Δ/νσης Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης του Δήμου Αγρινίου Βασιλική Καραπαπά με θέμα “φυτοπροστασία και μετασυλλεκτική μεταχείριση εσπεριδοειδών”, η κλινική διατροφολόγος Μαίρη Λυμπέρη με θέμα “διατροφική αξία των εσπεριδοειδών”, ο γεωπόνος στο Τμήμα Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας Γεώργιος Κοντογιάννης με θέμα “συστήματα ποιότητας γεωργικών προϊόντων και τροφίμων ΠΟΠ”.

Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Θέρμου αναφέρθηκε εκτενώς στην συμβολή της “Αναγγελίας” που επί χρόνια κράτησε στην επικαιρότητα το θέμα και είπε ότι από τα δημοσιεύματά της εμπνεύστηκε και πήρε την απόφαση να προχωρήσει για να γίνει ΠΟΠ το σαγκουίνι Γουρίτσης. Ο Δήμος μιλά ήδη με έμπειρο μελετητικό Γραφείο που θ’ αναλάβει την ολοκλήρωση του φακέλου. Ο κ. Κωνσταντάρας ανήγγειλε επίσης την επικείμενη αναγνώριση της Ιαματικής Πηγής Λουτρών Μυρτιάς, γνωστή με την επωνυμία “Κόκκινο Στεφάνι”, θέμα που επίσης είχε παραμεληθεί επί δεκαετίες.

Χαιρετισμούς απηύθυναν επίσης ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Δήμου Θέρμου Θόδωρος Κασόλας (ο οποίος έκαμε και καίριες επισημάνσεις στην συζήτηση που ακολούθησε) ο Τοπικός Σύμβουλος Τάκης Μπαμπάτσικος και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Μυρτιωτών Θύμιος Φλούδας.

Τον Δήμο Αγρινίου εκπροσώπησε η κυρία Χριστίνα Τσιχριτζή. Παραβρέθηκαν: Ο αντιδήμαρχος Θέρμου Κωνταντίνος Κότσαλος, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Διαμερίσματος Θέρμου Κωνσταντίνος Παπαθανασόπουλος, οι Δημοτικοί Σύμβουλοι Τάκης Δάλλας και Γιώργος Μωραΐτης, η Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Παντάνασσας και εκπαιδευτικός Αριστέα Ξηροκώστα. Την συζήτηση διηύθυνε η εκπαιδευτικός και μέλος του Κέντρου Πολιτισμού του Δήμου Θέρμου Σοφία Αγνίδη.

Στο τέλος της ημερίδας ο Σύλλογος πρόσφερε σπιτικά γλυκά και χυμούς.

Δείτε φωτογραφίες από την Ημερίδα:

Νόρα Καρατσικάκη - Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Ετικέτες