Το 1999 με την ευκαιρία μιας παρέμβασης στον Χορευτικό Όμιλο Λεπενούς που θα έκανε μία εκδήλωση υπό την αιγίδα του Δήμου Στράτου, ο υπογράφων έθετε ζήτημα για «παραδοσιακή ορχήστρα όσο γίνεται περισσότερο κοντά στην γνήσια Δημοτική παράδοση», χωρίς αρμόνια δηλαδή και ηλεκτρικές κιθάρες, η ιδέα ήταν να ερχόταν μία ορχήστρα με λαούτο, βιολί και τύμπανο, αν ήταν δυνατόν και με ζουρνά. Κλήθηκε έτσι η ορχήστρα του Παναγιώτη Λάλεζα.
Στη Λεπενού είχε έρθει ξανά τον Σεπτέμβριο του 1997. Τον είχαν ήδη απολαύσει. Κι όταν αυτό το παιδί άρχισε να τραγουδάει, εμείς που τον ακούγαμε πρώτη φορά, μείναμε όλοι με το στόμα ανοιχτό.
Σε μια δεύτερη παρέμβαση, στο Δήμο Αγρινίου αυτή τη φορά, που έψαχνε να βρει μια καλή Δημοτική ορχήστρα, κλήθηκε η ορχήστρα του Παναγιώτη Λάλεζα για να παίξει σε μια εκδήλωση του Πνευματικού Κέντρου στο Πάρκο. Ο τότε υπεύθυνος αντιδήμαρχος Χρήστος Σερίφης ανησυχούσε πολύ για την επιτυχία της εκδήλωσης. «Δεν τον ξέρει κανείς» έλεγε και ξανάλεγε. Πείστηκε όμως να τον καλέσει για δοκιμή.
Κι όταν ανέβηκε στο πατάρι ο Λάλεζας, όταν άρχισε να τραγουδά, έμεινε ο κόσμος άφωνος από κάτω κι ανατρίχιαζε. Ο Χρήστος Σερίφης (με Ηπειρώτικη καταγωγή) αναφωνούσε: «Πω, πω, τι ’ναι τούτος!».
Από τότε ο Παναγιώτης Λάλεζας και η ορχήστρα του επισκέπτονται συχνά – πυκνά την περιοχή, όχι μόνο σε πανηγύρια και εκδηλώσεις, αλλά και σε γάμους. Αυτά τα χρόνια που πέρασαν, ο ίδιος έκαμε πολλά βήματα σε ό,τι αφορά την εξέλιξή του, έγινε γνωστός στο πανελλήνιο, αφού υπήρξε πολλές φορές καλεσμένος μουσικών τηλεοπτικών εκπομπών.
Το βράδυ του Σαββάτου 25 Μαΐου τον ακούσαμε ξανά στο γάμο της ωραίας δεσποινίδος Πένυς Μπούργου στο Αγρίνιο.
Ο Λάλεζας τραγουδάει ακόμα, όπως τότε που ήταν παιδί: Με την αθωότητα και την χαρίεσσα ψυχή του Έλληνα που μένει για πάντα έφηβος κι ερωτεύεται τη στιγμή, έλκεται μαγεμένη από μία απλή ψηφίδα της ανθρώπινης παρουσίας. Το μέταλλό του ειδοποιεί ότι έτσι θα τραγουδάει πάντα. Αυτή η κραδασμική, η πάλλουσα φωνή που εισβάλει στις πέντε και τις άλλες αισθήσεις του ακροατή ως σεισμική δόνηση περιέχοντας τον Παπασιδέρη, το Μπέλο, το Ζάχο και τον Αηδονίδη μαζί ένα κράμα, είναι ένα θείο δώρο στους λάτρεις της Δημοτικής μουσικής παράδοσης. Ακούς το Λάλεζα να τραγουδά και, όπως στα όνειρα, ταξιδεύεις πετώντας πάνω από τα βουνά και τις κοιλάδες, μπαίνεις σε αυλές σπιτιών και, πιο πέρα, νοερά, συναντάς στις βρύσες δροσερά κορίτσια που πήγαν για κρύο νερό. Η Ελληνική ψυχή αυτού του πλάσματος μετακόμισε από το ηλιακό του πλέγμα στο λαρύγγι και αποκαλύπτεται σ’ εμάς με τη θεϊκή φωνή που σαν τη μέλισσα μάζεψε όλη τη γύρη των Δημοτικών λεμονανθών του πρόσφατου και του απώτερου παρελθόντος για να κατασκευάσει το μέλι που τώρα γευόμαστε. Αυτό το παιδί από την Κόρινθο έχει ένα θείο χάρισμα. Για κείνους που μπορούν να ξεχωρίσουν τα Δημοτικά από τη Δημώδη και, επιπλέον, για κείνους που μπορούν να διακρίνουν την ποιητική αξία (όχι όλων, αλλά) μερικών από τα παλιά Δημοτικά τραγούδια, η μελωδική συνθήκη τους που λέγεται Λάλεζας, θα ήταν απογείωση, αν όχι λύτρωση, θα ήταν εξομολόγηση του πάθους, συγχώρεση και άφεση, μπροστά στο εικονοστάσι που ζωγραφίζει ατελεύτητα το νερό της Ελληνικής πηγής.
Πριν μερικά χρόνια ο Λάλεζας τραγουδούσε σε μία εκδήλωση στο Τρίκορφο Ναυπακτίας. Το χορευτικό τμήμα ενός Συλλόγου που συμμετείχε, του ζητούσε ένα τραγούδι που ο Λάλεζας δεν γνώριζε. Άφησε την παρέα μας, όπου κουβεντιάζαμε (είχαμε πάει με τον φίλο Βασίλη Μυλωνά επί τούτου, να τον δούμε και να τον ακούσουμε) και πήγε στο αυτοκίνητο για να μάθει το τραγούδι στη λίγη ώρα που απέμενε, να το παίξει στα παιδιά, να μην απογοητευτούν τα παιδιά. Και είπε το τραγούδι τόσο καλά που κανείς δεν θα πίστευε ότι το έλεγε πρώτη φορά στη ζωή του. Πόσοι το κάνουν αυτό; Πόσοι τραγουδιστές θα ρίσκαραν τη φήμη τους, πόσοι θα εξέθεταν σε ατύχημα ή σε κίνδυνο την καλλιτεχνική τους αξία για να ευχαριστήσουν ένα τσούρμο παιδιά;
Αυτός είναι ο Λάλεζας. Ένα παιδί βγαλμένο από τα σπλάχνα του πιο χαριτωμένου ενστίκτου της Φυλής. Αυτή τη φορά δεν είχαμε την τύχη ν’ ακούσουμε από τη φωνή του «τραγούδια της τάβλας», διότι οι χορευτικές ανάγκες του ωραίου γάμου (με το πλήθος των νέων που χόρευαν καταπληκτικά) προσδιόριζαν μία ορισμένη θεματική, αλλά και πάλι το μελωδικό ταξίδεμα στην προβιομηχανική Ελληνική ύπαιθρο έγινε. Νοσταλγικά, τρυφερά, ευαίσθητα. Με έρωτα και χαρά. Θεία λειτουργία, με ιερέα τον εκλεκτό των Μουσών.
Σας ευχόμαστε, για μια φορά στη ζωή σας, ν’ ακούσετε από τον Λάλεζα το «μαραίνομαι ο καημένος σαν το βασιλικό» ή την «Αγγέλω» και τ’ «αρχοντόπουλο», πάνω δε απ’ όλα τον θρυλικό «αμάραντο». Και τι να πεις τώρα για την «κακιά γειτόνισσα» που χόρεψε παθιάρικα ένας παλιός μερακλής, ζητώντας το κλαρίνο στ’ αυτί…
Κι όταν χορεύει κανείς με το Λάλεζα να ιερουργεί στο πατάρι, ας ξέρει ότι, αν είναι άντρας, γίνεται δέκα φορές αρρενωπότερος. Κι αν είναι γυναίκα, γίνεται δέκα φορές θηλυκότερη. Διότι αυτή είναι η μαγεία του Δημοτικού τραγουδιού και των παραδοσιακών Ελληνικών χορών που, όταν βρίσκουν τον ιερέα τους, μεταμορφώνουν τους ανθρώπους. Και βλέπεις άχαρα κορμιά να μετουσιώνονται σε φιγούρες όλο χάρη και έρωτα. Τι άλλο είναι αυτό από ένα θαύμα;
Δεν είναι αυτονόητο να υπάρχουν αυτές οι φωνές και να τελετουργούν, όπου και αν κληθούν. Ούτε είναι αυτονόητο να διατηρούνται αυθεντικοί οι τραγουδιστές στο δρόμο που χάραξαν ξεκινώντας πριν πολλά χρόνια τη μουσική τους διαδρομή. Δεν είναι καν αυτονόητο αυτοί οι ιερείς της μουσικής λαϊκής παράδοσης να τραγουδάνε κι εσύ να χορεύεις, ούτε να προσπερνάς παγερά τις υψιπετείς κορυφώσεις ή τις κάθετες προσγειώσεις τους. Εκεί είναι το μυστικό: Στη συντριβή κάθε άμυνας που ορθώνεις απέναντι στην καθημερινότητα. Και συντριβή κάθε άμυνας σημαίνει αθώωση. Σημαίνει λύτρωση. Το είπαμε: Άφεση. Αλλ’ αυτό το ξεφόρτωμα της ψυχής μπορεί να το κάνουν ελάχιστοι για τη δική σου χάρη. Ένας απ’ αυτούς τους ελάχιστους είναι ο Παναγιώτης Λάλεζας. Αρκεί να μην τον ακούσει κάποιος ως διασκεδαστή, αλλά ως φορέα μιας μακραίωνης προφορικής παράδοσης που διασώζεται στους εκλεκτούς του γένους.
Αυτό το λεπτεπίλεπτο, αλλά πολύτιμο αιθερικό φορτίο που κουβαλούν κάποιοι Έλληνες ανάμεσά μας, το απολαμβάνεις καλύτερα, όταν κάθεσαι ήσυχα και τους ακούς στοχαστικά. Ένα τέτοιο ηδονικό ταξίδεμα ζήσαμε τη νύχτα της 25ης προς την 26η Μαΐου 2013. Νά ’ναι καλά. Ο Παναγιώτης Λάλεζας και η ορχήστρα του. Και οι δύο νέοι, που ένωσαν τη ζωή τους με τα δεσμά του γάμου εκείνη τη μέρα και είχαν την έμπνευση να χαρίσουν στους καλεσμένους τους αυτή τη μαγική ιερουργία που θα μας μείνει αξέχαστη.
