Κείμενο: ΠΑΝΟΣ ΛΑΖΑΡΟΠΟΥΛΟΣ
Για να κυκλοφορούν άνετα και ανεμπόδιστα τα προϊόντα, τα υποπροϊόντα και οι ιδέες του αμερικανικού κατεστημένου σ’ όλη την οικουμένη, κατασκεύασε μια καινούρια θεωρία, που ακούει στο όνομα παγκοσμιοποίηση, σύμφωνα με την οποία, φαινομενικά, κάθε προϊόν επιστημονικό αλλά και κάθε λογής, να γίνεται κτήμα, αμέσως, όλου του κόσμου.
Πλανερό το κατασκεύασμα, που στην ουσία καταντά μονόδρομος, χωρίς κύκλους στην προώθησή του. Αυτό μόνο η μια υπερδύναμη μπορεί να το πετύχει και κάποιες άλλες προηγμένες χώρες, με την τεράστια και εξελιγμένη βιομηχανία, την προηγμένη τεχνολογία και τα ασυναγώνιστα μέσα στη διανομή και στη διάθεσή τους. Οι άλλες μικρές χώρες τι να παραγάγουν, σε τι ποσότητες και με τι μέσα να τα προβάλουν και να τα διαθέσουν; Ώσπου να φτάσουν σε κείνη τη μεγάλη χώρα, η μόδα θα έχει ανοίξει άλλους δρόμους και εκείνα θα μείνουν αζήτητα. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι τίποτε άλλο παρά οι διάφορες εκφάνσεις της κοσμοκρατορίας σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Στην παραγωγή, στις τέχνες, στα γράμματα, στις επιστήμες, στις ιδέες, στα παράγωγα του πνεύματος, στον τρόπο ζωής. Ο κόσμος πρέπει να ζει και να σκέπτεται αμερικανικά. Να μασάει τσίκλα όλες τις ώρες της μέρας, να φοράει τζιν, να τρέφεται από τα σερβιρίσματα των fast-food, να πίνει κόκα κόλα, να τρώει σόγια μεταλλαγμένη, να έχει μοναδικό τρόπο επικοινωνίας από το internet, να παίρνει τις πληροφορίες του από το CNN, να βλέπει ταινίες τρόμου και εξωφρενισμού, αμερικανικής παραγωγής, να ακούει σχιζοφρενική μουσική αμερικανικής προέλευσης, να καταναλώνει πάντοτε περισσότερα από όσα του χρειάζονται, να ασφαλίζεται και να εμπιστεύεται την υγεία του σε ιδιωτικές εταιρίες, που θα ελέγχει το αμερικανικό κεφάλαιο και, φυσικά, για την ασφάλειά του, να προμηθεύεται οπλικά συστήματα, κάθε μορφής και είδους, μόνο από την Αμερική και να συμπληρώνει την παιδεία του σε Αμερικανικά πανεπιστήμια. Δεν απομένει να ανακράξουμε: ζήτω η παγκοσμιοποίηση!!!
Έλα, όμως, που υπάρχουν και αφελείς. Κι αυτοί, μ’ όλη την αφέλειά τους, θα ρωτούσαν: καλά και εμείς οι υπόλοιποι τι θα κάνουμε; Θα τρώμε και θα καλοπερνάμε; Μάλλον θα μας φάει το φίδι. Ας μην είμαστε, όμως, απαισιόδοξοι. Όλο και κάτι θα βρουν για μας οι αφεντάδες μας. Αφέντης χωρίς υπηρέτες δε γίνεται. Θα μας πάρουν στη δούλεψή τους και κάποιο ξεροκόμματο θα περισσεύει για μας, να ροκανίζουμε. Θα γίνουμε τρωκτικά και θα πάρουμε τη θέση τους. Βλέπεις εκείνα τα πονηρά ζωάκια, παρ’ όλο τον ανηλεή πόλεμο που τους κάνουμε, κατορθώνουν να επιβιώνουν, κλέβοντας από μας. Θα το βάλουμε στραβά. Άμα έχεις αφέντη μετατοπίζεις τις δικές σου έγνοιες σ’ εκείνον και δε σε τρων οι σκοτούρες. Κούνια που μας κούναγε!…
Έχει βλέπεις κάτι μικροεμπόδια αυτή η παγκοσμιοποίηση για να επιτευχθεί, που, με λίγη καλή θέληση και κατανόηση, μπορούν να ξεπεραστούν. Πρέπει να γίνει κάποια υπέρβαση, να παραμερίσουμε κάποια ταμπού, που περιορίζουν τους ορίζοντές μας.
Συνθήματα γαργαλιστικά επιστρατεύονται όπως: Κάτω τα σύνορα! Είπαμε πως ο άνθρωπος είναι ελεύθερος. Τα σύνορα ένας αναχρονισμός, που περιορίζει και κάπου καταργεί αυτό το δικαίωμα και στήνει φυλακές. Δεν ταιριάζουν ούτε με τη θεϊκή προέλευση του ανθρώπου τα σύνορα. Ο Θεός έφτιαξε τους ανθρώπους και τους έριξε στη γη να ζήσουν όλοι μαζί σαν αδέρφια, πλασμένα από τον ίδιο πατέρα κι όχι να χωρίσουν, να ορθώσουν σύνορα ανάμεσά τους και να μάχεται ο ένας τον άλλο. Γίνεται πάλι παιδί του Θεού ο άνθρωπος, πιστός στο θέλημά Του, καταργώντας τα σύνορα. Ελευθερία, λοιπόν, στη διακίνηση αγαθών και ανθρώπων, έτσι που καμία ανάγκη να μένει ανεκπλήρωτη, από την περιέργεια, την παιδεία, το εμπόριο ως την εργασία. Μετακινούμενες μάζες οι εργαζόμενοι, ανάλογα με τις ανάγκες του κεφαλαίου, όπως οι μετακινήσεις των αιγοπροβάτων απ’ τα ορεινά στα πεδινά, οι εποχιακές. Όμως, τα σύνορα κλείνουν μέσα τους ιδιαιτερότητες που σφυρηλάτησαν αιώνες και χιλιετίες. Οι εντός των τεχνητών τειχών οικούντες διαμόρφωσαν προλήψεις και προκαταλήψεις, προϊόντα του φόβου και της αμάθειας, της κακομοιριάς μ’ άλλα λόγια. Εδώ ο τεχνητός ευδαιμονισμός είναι το φάρμακο που πρέπει να καλλιεργηθεί. Φάτε και πιείτε και απολαύστε τη ζωή· μην την κλαίτε και την μοιρολογάτε. Έχετε εμπιστοσύνη στο αύριο, που προοιωνίζεται λαμπρό. Ένα σύνδρομο θεραπεύεται με ένα άλλο, όπως στην ομοιοπαθητική ας πούμε. Οι εντός των τειχών έχουν και κάποια κληρονομιά, κάποιες παραδόσεις που σφραγίζουν και ρυθμίζουν τη ζωή τους. Ε, τι, εκεί θα σταθούμε τώρα! Οι παραδόσεις εμποδίζουν την πρόοδο και υποθάλπουν τον ακραίο και άκρατο συντηρητισμό και σπρώχνουν προς τα πίσω. Αυτό δεν είναι και τόσο δύσκολο να περιοριστεί. Οι καθυστερημένοι λαοί πέφτουν θύματα της μόδας και της κακής απομίμησης. Έτσι εύκολα θα τους αλλάξουμε τον τρόπο ζωής και θα τους μπολιάσουμε με δικές μας συνήθειες. Τι διάβολο, σε καινούρια χιλιετία μπήκαμε, θα αφήσουμε ανθρώπους να σκοτώνουν τις ώρες τους σ’ εκείνα τα ελεεινά καφενεία και να πίνουν εκείνο το νεροζούμι του ελληνικού καφέ; Και στήθηκαν τα μπαρ και τα κλαμπ και οι καφετέριες κι εκείνα τα φαγάδικα με τις τόσες λιχουδιές που σερβίρουν κι εκείνα τα μοντέρνα πιοτά, που φέρνουν, μαζί με εκείνες τις άλλες παραισθησιογόνες ουσίες, πνευματική ευφορία και τεχνητούς παραδείσους. Τι τεχνητούς, τι φυσικούς· το ίδιο είναι. Παράδεισος ο ένας, παράδεισος κι ο άλλος. Ας τους βάλουμε εκεί μέσα κι άσ’ τους να βουρλίζονται. Θά ’χουμε και τη μοντέρνα μουσική, που φέρνει κουφαμάρα και ζάλη και βοηθάει κι αυτή ν’ ανοίξουν οι παραδεισόπορτες. Επιτρέπεται σήμερα να διασκεδάζουν με ταμπουράδες, με βιολιά και μπουζούκια; Τι, στην εποχή του Μακρυγιάννη βρισκόμαστε; Ευδαιμονισμός και εξέλιξη οι δύο μοχλοί της παγκοσμιοποίησης.
Όμως, υπάρχει κι εκείνη η θρησκεία, που δεν είχε άδικο ο Μαρξ που την είπε όπιο των λαών. Κι αυτή εμποδίζει τις σύγχρονες ιδέες και αντιλήψεις να κυκλοφορήσουν ανάμεσα στους ανθρώπους της. Αυτή μπορούμε να τη νοθεύσουμε, να την τροποποιήσουμε ή να την αντικαταστήσουμε με μια άλλη. Πολυκαίρισε και είναι τώρα η ώρα να την αλλάξουμε. Προφήτες υπάρχουν για όλους τους καιρούς κι αν δεν μπορέσουμε να τους βρούμε, θα τους κατασκευάσουμε.
Κάποτε έπιαναν τους ανθρώπους στον ύπνο και τους σερβίριζαν τα κάθε λογής κατασκευάσματά τους. Τώρα χολοσκάς, που έχουμε στη διάθεσή μας του κόσμου τα υπνωτικά; Μας λείπει, λοιπόν, τίποτε άλλο για να ξεκινήσουμε το εγχείρημά μας; Για να πετύχεις κάτι, χρειάζονται δυο πράγματα: η πειθώ και ο εξαναγκασμός. Το καλό και το κακό. Για να πείσεις δεν χρειάζονται πολλά πράγματα. Ένα πες-πες, σε ανελέητο βομβαρδισμό ματιών, αυτιών και αισθήσεων, μέχρι που το μαύρο γίνεται άσπρο. Κάτι μένει απ’ τα πολλά που λες κι αυτό είναι το πρώτο βήμα, το εφαλτήριο, που θα μας εκτινάξει στο στόχο μας. Για τους ξεροκέφαλους, που δε θα θελήσουν να καταλάβουν, έχουμε πολλούς τρόπους να τους εξαναγκάσουμε. Μετά την αγιαστούρα υπάρχει και το φραγγέλιο· διδάγματα θεϊκά. Ύστερα η θρησκεία είναι Θεός ή θεοί ανεβασμένοι πάνω σ’ ένα βάθρο. Είδωλα είναι. Και σήμερα –δόξες να ’χουν αυτοί οι θεοί– αν έχουμε κάτι σε αφθονία και περίσσια, αυτό είναι τα είδωλα. Και κατασκευάζονται τόσο εύκολα. Τέτοια δώσε στον άνθρωπο και κυρίως στους νέους να μονοπωλήσουν το ενδιαφέρον τους και να τα ξεχάσουν όλα τα άλλα. Οι ιδέες και τα ιδανικά είναι πράγματα περιττά και επιζήμια για τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος δεν πρέπει να σκέπτεται και να βάζει και να βγάζει ιδέες απ’ το μυαλό του. Οι ιδέες φέρνουν το άγχος και τον αυτοβασανισμό. Πρέπει να χαίρεται και να απολαμβάνει τη ζωή. Να διασκεδάζει και να το ρίχνει έξω· να γίνει έξω καρδιά. Να χορταίνει τον έρωτα και να τον απασχολούν μόνο τα πράγματα που κλείνει η πόρτα του. Άλλωστε είναι και επικίνδυνο να φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν και να χώνεις παντού τη μύτη σου. Γι’ αυτό το χώρο έχουμε άπειρα μέσα να του σερβίρουμε κι ο άνθρωπος, σαν επιπόλαιο πλάσμα που είναι, όλα θα τα δοκιμάσει, χωρίς να χρειαστεί να κουραστούμε.
Υπάρχει τέλος και η γλώσσα, που δένει μεταξύ τους τούς ανθρώπους σε μια κοινότητα και τους δημιουργεί κοινά ενδιαφέροντα. Όλα τα πράγματα τα γνήσια υπόκεινται και επιδέχονται νοθείες. Αλλάζεις τα συστατικά τους, πράγμα που γίνεται με τρόπο που δύσκολα μπορείς να διακρίνεις και να ξεχωρίσεις. Κι ώσπου να το καταλάβεις, το γνήσιο έχει εξαφανιστεί. Αλλά κι ούτε το αποζητάς, αφού συνήθισες στο υποκατάστατό του. Κι εδώ οι δυσκολίες δεν είναι αξεπέραστες. Τι στο καλό, τη γλώσσα θα σπουδάσουμε σήμερα και θα χάνουμε τον καιρό μας με το τι είπε και τι έγραψε ο καθένας γι’ αυτήν κι αν τό ’γραψε έξυπνα ή όμορφα ή με τρόπο θαυμαστό και περίτεχνο κι ακόμα να μελετάμε την ιστορική της ανέλιξη; Περασμένα ξεχασμένα· σφουγγάρι σε όλα. Τι, δεν την ξέρουμε τη γλώσσα μας, δεν τη μιλάμε, δεν καταλαβαινόμαστε; Τι άλλο θέλουμε; Ύστερα, σήμερα η ζωή έχει άλλες απαιτήσεις. Τόσα ενδιαφέροντα πράγματα μπήκαν σ’ αυτήν, που δεν προλαβαίνουμε να τα παρακολουθήσουμε, με ξένα ονόματα και όρους. Αυτές τις γλώσσες πρέπει να μάθουμε, αν θέλουμε να είμαστε μέσα, να μην μπούμε στο περιθώριο. Έτσι η γλώσσα ξεθωριάζει και φθίνει και πάει να κοιμηθεί, μέσα στο μοντερνισμό κι αυτή.
Μένει ακόμα η ιστορία, που καθημερινά μπερδεύεται στα πόδια των ανθρώπων και δεν τους αφήνει να κινηθούν προς την εξέλιξη. Λες να δυσκολευτούμε εδώ; Σε καμία περίπτωση! Ιστορία είναι να ασχολείσαι με το παρελθόν· να κοιτάζεις πίσω, κάτι που αντιβαίνει και στην ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη. Όταν λες βαδίζω δε χρειάζεται τίποτε άλλο να προσθέσεις. Ο άλλος καταλαβαίνει πως προχωράς, πηγαίνεις μπροστά. Δε βαδίζει κανείς προς τα πίσω, απλά, γιατί δεν έχει μάτια πίσω. Το ίδιο και η ζωή. Πηγαίνει μπροστά. Από την νηπιακή πηγαίνει στην παιδική, στην εφηβική ηλικία κι ύστερα ανδρώνεται. Ποτέ δεν μπορεί να γυρίσει στην ηλικία που πέρασε. Μπροστά, λοιπόν, πηγαίνει η ζωή· αυτός είναι ο στόχος της. Περασμένα, ξεχασμένα, είπαμε. Όπως κόβουμε τον ομφάλιο λώρο, έτσι κόβουμε και τις σχέσεις με το παρελθόν και απομακρυνόμαστε από αυτό. Με το πλήρωμα του χρόνου ξεκόβουμε απ’ τους γονείς μας και δημιουργούμε τη δική μας ζωή, κατακτώντας, με κόπους και προσπάθειες, το μέλλον μας. Αν μέναμε προσκολλημένοι στο παρελθόν δε θα βλέπαμε προκοπή. Σημασία έχει το τι εμείς οι ζωντανοί κάνουμε. Οι πεθαμένοι ό,τι έκαναν καλά καμωμένα· άσ’ τους να κοιμούνται τον αιώνιο ύπνο τους. Άλλωστε είναι γνωστό κι από όλους παραδεκτό πως οι ζωντανοί κρίνονται, ενώ οι πεθαμένοι είναι δικαιωμένοι. Την ιστορία τη γράφει ο καθένας μόνος του. Οι πεθαμένοι πού την είδαν, πού την απάντησαν; Τι να γράψουν γι’ αυτήν;
Θαυμάσια, λοιπόν! προς τα εκεί βαδίζει η παγκοσμιοποίηση – αλλοτρίωση πες καλύτερα για να είσαι μέσα. Κι αυτά τα εμπόδια έχει να βγάλει απ’ τη μέση.
Προς αυτή την κατεύθυνση δραστηριοποιούνται οι θεωρητικοί της κι έχουν αποχτήσει τους πρώτους οπαδούς, που δεν λείπουν και από τη χώρα μας. Αλίμονο για τους λαούς, κυρίως, τους μικρούς, αν επικρατήσει. Ο κίνδυνος του αφανισμού είναι άμεσος. Πάντως οι πρώτες υγιείς αντιδράσεις των λαών είναι ελπιδοφόρες και τα μηνύματα ενθαρρυντικά. Αυτό το κατασκεύασμα του αδίσταχτου και αδηφάγου κεφαλαίου, φαίνεται πως, τελικά, δε θα περάσει. Οι λαοί, όμως, πρέπει να αγρυπνούν. Σ’ αυτό το καυτό ζήτημα δε χωράει εφησυχασμός.
