Ο υπερ-καταναλωτισμός είναι ένα σχετικά νέο φαινόμενο που αναπτύχθηκε στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται να έχουν μόνο τα απαραίτητα για την διαβίωση τους, τροφή, στέγη και ρούχα, αντιθέτως «επενδύουν» στο να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο και το περιβάλλον τους γενικότερα.
Είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα που δεν έχει αφήσει αδιάφορο ούτε το Hollywood, δημιουργώντας ταινίες βασισμένες στην ιδιαίτερη αδυναμία, κυρίως των γυναικών, στα ψώνια. Έρευνες έρχονται να το επιβεβαιώσουν. Παρά την οικονομική κρίση παρατηρήθηκε ότι οι γυναίκες ψωνίζουν περισσότερο από ό,τι σε περιόδους οικονομικής ευμάρειας. Το 79% αποδίδει τις σπατάλες ως μέσο για ν’ «ανέβει» ψυχολογικά. Ένα 25% ωστόσο αναφέρει ότι αισθάνονται ενοχή ή ντροπή για τις αγορές τους.
Το συντριπτικό ποσοστό του 95% των γυναικών αγοράζει ρούχα, 75% παπούτσια, 40% κοσμήματα και τσάντες και σε ποσοστό 20% διακοσμητικά αντικείμενα για το σπίτι. Οι άνδρες αντίστοιχα ξοδεύουν 80% σε ρούχα, 70% σε ηλεκτρονικά είδη και λιγότερο σε εργαλεία.
Τα ψώνια λειτουργούν ως άμυνα απέναντι στα προβλήματα της καθημερινής ζωής. Το 40% των γυναικών θεωρεί ότι η κατάθλιψη αποτελεί επαρκή δικαιολογία για τα ψώνια που κάνει και το 60% δηλώνει ότι η πεσμένη ψυχολογία είναι ένας αρκετά καλός λόγος για αγορές. Το γνωστό στους περισσότερους ως shopping therapy.
Ο υπερκαταναλωτισμός αλληλεξαρτάται, σύμφωνα με έρευνες, με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση του ατόμου. Όσο ανεβαίνει η αυτοεκτίμηση τόσο μειώνεται η κατανάλωση. Η αγορά αντικειμένων χρησιμοποιείται σα μέσο για να καλύψουν το συναισθηματικό κενό που νιώθουν. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι ο καταναλωτισμός είναι καλός για την οικονομία, αλλά όχι για το άτομο και αυτό συμβαίνει γιατί έχει συνδεθεί η προσωπική αξία από εξωτερικούς παράγοντες. Έτσι υπάρχουν πλούσιες κοινωνίες με δυστυχισμένους πολίτες καθώς δεν ικανοποιούνται με αυτά που έχουν σε υλικό και συναισθηματικό επίπεδο. Έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Social Psychological and Personality Science, συσχέτισε την ευτυχία που νιώθει κανείς με την αγορά αγαθών (ρούχα) και την αγορά εμπειριών (εισιτήρια μιας συναυλίας). Τ’ αποτελέσματα έδειξαν ότι η απόκτηση ενός αγαθού παρέχει πιο συχνή ευτυχία διαχρονικά, ενώ οι αγορές εμπειριών παρέχουν πιο έντονη ευτυχία περιστασιακά.
Οι ερευνητές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και τα λόγια του Gandhi φαντάζουν πιο επίκαιρα από ποτέ: «Η γη διαθέτει αρκετούς πόρους για να ικανοποιήσει τις ανάγκες όλων μας , αλλά όχι αρκετούς για την απληστία ορισμένων».
