(100η Επέτειος)
Εκδήλωση για την εκατοστή επέτειο της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων και ολόκληρης της Ηπείρου πραγματοποίησε στο Παπαστράτειο Μέγαρο Αγρινίου ο Πανηπειρωτικός Σύλλογος Αιτωλοακαρνανίας το Σάββατο 23 Φεβρουαρίου 2013. Την έναρξη και το κλείσιμο της εκδήλωσης έκαμε ο πρόεδρος του Συλλόγου Βαγγέλης Ρέντζιος, ενώ συντόνιζε η φιλόλογος Μαρία Αγγέλη. Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Παύλος Μοσχολιός μίλησε με θερμά λόγια για την Ηπειρώτικη κοινότητα της πόλης που σχηματίστηκε σε χρόνια δύσκολα.
Η χορωδία του Μουσικού Σχολείου Αγρινίου συγκίνησε το κοινό που είχε κατακλύσει την αίθουσα κάτω και τον εξώστη επάνω. Ακούστηκαν τα τραγούδια «τα πήραμε τα Γιάννενα», «Ντελή παπά», η «κοντούλα λεμονιά», «πρεβεζιάνικο συρτό». Και απαγγέλθηκαν τα ποιήματα: «επέσανε τα Γιάννενα» (απήγγειλε η Κ. Ντούλια), «Στα Γιάννενα» (απήγγειλε η Β. Δήμου), «όταν πέσανε τα Γιάννενα» (απήγγειλε η Μαρία Ασημακούλα).
Το χορευτικό του Συλλόγου παρουσίασε το «Μενούση», τα «τρία μπαϊράκια», το «Γιάννη μου το μαντίλι σου» και «στη βρύση, στην κρυόβρυση». Τη διδασκαλία του χορευτικού είχε η Ηλίας Κυρίος.
Ομιλητής της βραδιάς ήταν ο Αντιστράτηγος ε.α. Απόστολος Σελιμάς. Θέμα του «η απελευθέρωση των Ιωαννίνων». Παρουσίασε στο κοινό μία τεκμηριωμένη και πολυεπίπεδη ιστορική εργασία, εστιάζοντας σε χαρακτηριστικά στρατιωτικά επεισόδια από τις μάχες. Η σύνδεση της ιστορικής αφήγησης με ποιητικές αναφορές δημιούργησε μία απογειωτική ατμόσφαιρα. Οι καίριες λογοτεχνικές αναφορές, με τις οποίες διάνθισε την ομιλία του, έδειξαν τη μέγιστη εκείνη αξία της λογοτεχνίας που υποστηλώνει ένα ιστορικό αφήγημα και το διαστέλλει εθνικά στις συνειδήσεις. Ήταν αυτή η διάσταση που έκαμε τους ακροατές του να σκεφτούμε: Ποιο είναι σήμερα το αντίκρισμα εκείνων των μεγάλων θυσιών των Ελλήνων; Ποιο είναι το νόημα της ατομικής θυσίας για την πατρίδα;
Με τις σκέψεις αυτές ζητήσαμε το κείμενο της ομιλίας του κ. Σελιμά για να δημοσιευτεί στο «Τύμπανο».
1. Εισαγωγή (Προσφώνηση)
Ευχαριστώ το Διοικητικό Συμβούλιο του συλλόγου σας, που μου έκανε την τιμή να με προσκαλέσει να συμμετάσχω στην εκατοστή επέτειο της θρυλικής απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.
Με προθυμία ανταποκρίθηκα – όπως άλλωστε και εσείς – με το σκεπτικό «μη μείνουμε αλειτούργητοι, έξω απ’ την εκκλησιά της μνήμης» Κ. Παλαμάς.
Αναφορικά με την επάρκειά μου στις υψηλές πνευματικές αναζητήσεις ενός ανεβασμένου πνευματικά ακροατηρίου, θα σας θυμίσω την προτροπή του Αποστόλου Παύλου «Το επιεικές υμών γνωσθήτω πάσιν ανθρώποις».
Καλούμεθα σήμερα, σαν μάρτυρες στο Δικαστήριο του χρόνου, σε μια από κοινού κατάθεση ευγνωμοσύνης προς όσους έχυσαν το αίμα τους δυόμισι χιλιάδες (2.500) νεκρούς Αξιωματικούς και οπλίτες και εννιάμισι χιλιάδες (9.500) τραυματίες Αξιωματικούς και οπλίτες και σε όσους συνέβαλαν καθ’ οιονδήποτε τρόπο και από οποιοδήποτε μετερίζι στην πραγμάτωση ενός πανεθνικού τότε ονείρου, της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων.
Η ονομασία της πόλεως αποδίδεται σε ναΐσκο Αγ. Ιωάννου, σκαρφαλωμένο σε περίοπτη θέση, ή σφηνωμένο κάπου σε ψηλό βράχο. Το κάστρο δυτικά της λίμνης κατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού 528 μ.Χ.. Κατά την 4η Σταυροφορία (1204 μ.Χ.) πολλοί Κωνσταντινουπολίτες βρήκαν καταφύγιο στα Γιάννενα.
Ο Κομνηνοδούκας Μιχαήλ Α΄ ίδρυσε (1205 – 1215) το δεσποτάτο της Ηπείρου. Ο ίδιος έκτισε το των Ιωαννίνων πολίδιον. Εκατό χρόνια αργότερα (1319) δεν εγένετο πια λόγος για πολίδιο αλλά για άστυ.
Μετά τη μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389) άνοιξε για τους Τούρκους ο δρόμος προς τα δυτικά. Το 1430 τα Γιάννενα περιήλθαν στους Τούρκους.
2. Προαπελευθερωτικός αγώνας
Στην ιστοριοδιαδρομή προς τους Βαλκανικούς Πολέμους θα συναντήσουμε στην Ήπειρο έναν ανορθόδοξο πόλεμο, προαπελευθερωτικό αγώνα, διεξαγόμενο εναντίον Τουρκαλβανικών συμμοριών, από εθελοντικά σώματα, όπως Σώμα Ηπειρωτών προσκόπων, Ηπειρωτικό κομιτάτο, Ηπειρωτική Εστία, Αποσπάσματα Αχέροντα, Καλαρυτών, Πραμάντων κ.α. διοικούμενα από έμπειρους οπλαρχηγούς ή αξιωματικούς όπως Δ. Μπότσαρης, Γ. Τζαβέλλας, Νώντας Παπανίκου, Καραγεώργης, Ανχης (ΠΒ) εξ Αγρινίου Παν. Δαγκλής, Τχης Χωρ/κής Σπ. Σπυρομήλιος, Υπομοίραρχος Καρύδης και άλλοι.
Οι προαναφερθείσες Τουρκαλβανικές συμμορίες είχαν αναπτύξει τρομοκρατική δράση ερήμωσης της Ηπείρου για τη δημιουργία ανεξάρτητου Αλβανικού κράτους, με την υποκίνηση Ιταλίας και Αυστροουγγαρίας.
Χαρακτηριστική μια επίκαιρη ανταπόκριση από την Κέρκυρα.
«Σήμερον 28 Δεκεμβρίου 1912 κατέπλευσε εις τον λιμένα της Κέρκυρας λέμβος φέρουσα εκ της απέναντι ακτής της Ηπείρου νέους πρόσφυγας, φεύγοντας τας σφαγάς και πυρπολήσεις των Αλβανών. Οι πρόσφυγες αυτοί έφερον μεθ’ αυτών τα πτώματα τεσσάρων συμπατριωτών των, σφαγιασθέντων υπό των ερημωσάντων την Ήπειρο αγρίων στιφών…».
3. Κήρυξη πολέμου
Τα σύννεφα του πολέμου επλανώντο στους ουρανούς της Βαλκανικής. Η Ελ. Κυβέρνηση είχε εγκαίρως προετοιμάσει, εκπαιδεύσει και εξοπλίσει έναν αξιόλογο, όπως αποδείχθηκε, στρατό. Το Γενικό Στρατηγείο είχε σχεδιάσει την επιθετική ενέργεια (προέλαση) του όγκου των δυνάμεων προς Θεσσαλία – Μακεδονία, με ταυτόχρονη περίσφιξη της Ηπείρου.
Η Ήπειρος, λόγω της οροσειράς της Πίνδου, που τη διαχωρίζει από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία, αποτελεί ιδιαίτερο γεωστρατηγικό διαμέρισμα και, ως εκ τούτου, ιδιαίτερο θέατρο επιχειρήσεων.
Την 27η Σεπτεμβρίου 1912 η Κυβέρνηση ανέθεσε την διοίκηση του στρατού Ηπείρου στον Αντιστράτηγο Κωνστ. Σαπουντζάκη, με την αποστολή να παρακωλύσει οιαδήποτε παραβίαση της μεθορίου, μεταξύ Μετσόβου, Άρτης και Αμβρακικού κόλπου, επί μήκους εκατόν πενήντα (150) χιλιομέτρων.
Παράρτημα Α
Η δύναμη του στρατού Ηπείρου ανερχόταν σε δέκα χιλιάδες πεντακόσιους (10.500) άνδρες Αξιωματικούς και οπλίτες. Παράλληλα το Υπουργείο Ναυτικών συγκρότησε μοίρα Ιονίου Πελάγους: Δύο (2) κανονιοφόρους – Άκτιο και Αμβρακία – και τέσσερα (4) ιστιοφόρα (Αλφειός – Αχελώος – Πηνειός και Ευρώτας), με αποστολή να καταστρέψει τα προσορμισμένα στην Πρέβεζα Τουρκικά πλοία και να υποστηρίξει από θαλάσσης τις επιχειρήσεις του στρατού Ηπείρου.
Ο Αρχηγός στρατού Ηπείρου, με διαταγή του, καθόριζε ανυποχώρητη άμυνα στις κατεχόμενες θέσεις, μέχρις ότου δημιουργηθούν προϋποθέσεις ανάληψης επιθετικών ενεργειών.
Παράρτημα Β
Με την κήρυξη του πολέμου των Βαλκανικών χωρών εναντίον της Τουρκίας του Μαυροβουνίου (25 Σεπτεμβρίου), Σερβίας, Βουλγαρίας (4 Οκτωβρίου) και Ελλάδος (5 Οκτωβρίου), ο Στρατηγός Σαπουντζάκης, με δική του πρωτοβουλία αναλαμβάνει από την επόμενη επιθετική στάση, μεταφέροντας τον αγώνα μεταξύ Αράχθου και Λούρου.
4. Πολεμικές επιχειρήσεις στην Ήπειρο
Με ηρωικές πεισματώδεις προσπάθειες ο στρατός της Ηπείρου εκτοπίζει τους Τούρκους από τα υψώματα Ξεροβουνίου, Γριμπόβου και Κιάφας, απελευθερώνοντας διαδοχικά την Φιλιππιάδα (12/10), την Πρέβεζα (21/10), τα Πέντε Πηγάδια (28/10), το Μέτσοβο (31/10).
Η Ελληνική Κυβέρνηση, με την προοπτική χάραξης των συνόρων στα Ακροκεραύνεια όρη, βάσει εθνολογικών στοιχείων, ανέθεσε στον αρχηγό στρατού Ηπείρου, την απελευθέρωση της Χειμάρρας.
Την επιχείρηση αυτή εξεπλήρωσε με επιτυχία, με σώματα εθελοντών, ο καταγόμενος από τη Χειμάρρα Τχης χωροφυλακής Σπύρος Σπυρομήλιος στις 5 Νοεμβρίου 1912.
Είναι αξιοπρόσεχτες οι προκηρύξεις, που εξέδωσε ο Τχης Σπυρομήλιος προς τους Χριστιανούς κατοίκους, στους οποίους συνιστούσε αξιοπρεπή στάση έναντι αλλοεθνών και προς τους Μωαμεθανούς, απ’ τους οποίους απαιτούσε υποταγή και σεβασμό στους νόμους.
Παράρτημα Γ
Οι επιθετικές ενέργειες του στρατού Ηπείρου περιορίζονται εν αναμονή ενισχύσεων. Την προσωρινή αυτή ανάπαυλα αξιοποιεί ο Αρχηγός στρατού Ηπείρου, κατά τον καλύτερο τρόπο. Ιδρύονται Νοσοκομεία στην Αμφιλοχία, Πρέβεζα, Άρτα, νοσοκομείο διακομιδής στην Φιλιππιάδα, νοσοκομεία για την περίθαλψη κτηνών, τρία χειρουργεία στην περιοχή Άρτης, ένα στον Κραβασαρά (παρά την οδό Φιλιππιάδα – Ιωάννινα) και τρία ακόμη νοσοκομεία στην Πρέβεζα με πρωτοβουλία Ελληνικών και ξένων φιλανθρωπικών οργανώσεων.
Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα ότι με την κήρυξη της επιστράτευσης, έσπευσαν να καταταγούν πολλοί Έλληνες εθελοντές από την Κύπρο, Κρήτη και το εξωτερικό (Ν. Υόρκη) και αρκετοί φιλέλληνες, όπως οι Γαριβαλδινοί, καθώς και εθελοντικά σώματα προσκόπων. Πρόσκοποι ονομάστηκαν τότε οι εθελοντές, οι οποίοι, αν και δεν ήταν υπόχρεοι σε στράτευση, προσήλθαν αθρόα να καταταγούν και αφού έδιναν τον όρκο του στρατιώτου, οργανώνονταν σε σώματα με επικεφαλής αξιωματικούς ή οπλαρχηγούς.
Ο απόηχος των κατορθωμάτων του Πύρρου και των εθνικών αγώνων των Σουλιωτών και Χειμαρριωτών, παράλληλα με την φιλογένεια των εξ Ηπείρου Εθνικών ευεργετών ενέπνευσαν πανεθνικά – και όχι μόνον – αισθήματα θαυμασμού, σεβασμού και αγάπης προς την ανέκαθεν αγωνιζόμενη πολυεδρική αυτή έπαλξη του Ελληνισμού.
Από 17 Οκτωβρίου μέχρι τέλος Νοεμβρίου 1912 άρχισαν να συρρέουν στην Ήπειρο ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών, Λόχος πολιτοφυλακής Κρητών, 3500 εθελοντές μεταξύ των οποίων, Σώμα Κρητών προσκόπων, εθελοντικό Σώμα ομογενών Ν. Υόρκης, Σώμα Γαριβαλδινών, υπό τον στρατηγό Γαριβάλδη, Σώμα Ελλήνων Ερυθροχιτώνων, απόσπασμα Παραμυθιάς κ.ά. Όλοι αυτοί, στρατιώτες της ανιδιοτέλειας και της προσφοράς, προσήλθαν να αγωνιστούν για την απελευθέρωση της δακρύβρεχτης και αιμοτοπότιστης Ηπειρωτικής γης.
Περί το τέλος Νοεμβρίου ολοκληρώθηκε η μεταφορά απ’ την Θεσσαλονίκη στην Πρέβεζα της ΙΙας Μεραρχίας. Στην εφεδρεία του στρατού Ηπείρου διατέθηκε και σμήνος τριών (3) Αεροσκαφών. Οι Έλληνες πρώτοι χρησιμοποίησαν το αεροπλάνο σε πολεμικές επιχειρήσεις. Τολμηροί αεροπόροι αναφέρονται οι υπολοχαγοί Μουτούσης, Καμπέρος κ.ά.
5. Πολιτική ατμόσφαιρα
Εν τω μεταξύ, το αυτονομιστικό κίνημα των Αλβανών συνέχιζε τις λεηλασίες και πυρπολήσεις Ελληνικών χωριών. Την 15 Νοεμβρίου 1912 οι Αλβανοί πολιτικοί ηγέτες Ναμίκ Μπέης και Ισμαήλ Κεμάλ Μπέης, με την παρακίνηση της Ιταλίας και Αυστροουγγαρίας, κήρυξαν στην Αυλώνα την αυτονομία της Αλβανίας.
Στις 20 Νοεμβρίου 1912, υπεγράφη ανακωχή μεταξύ των εμπολέμων Μαυροβουνίου, Σερβίας, Βουλγαρίας και Τουρκίας, πλην Ελλάδος, γιατί δεν συμφώνησε με τους όρους ανακωχής και συνέχισε μόνη τον πόλεμο κατά της Τουρκίας.
Αντιπρόσωποι των εμπολέμων περιλαμβανομένης και της Ελλάδος, συνήλθαν στην πρεσβευτική διάσκεψη του Λονδίνου για σύναψη οριστικής ειρήνης, υπό την διαιτησία των Μεγάλων Δυνάμεων: Γαλλίας, Αγγλίας και Ρωσίας. Οι εργασίες της διάσκεψης αυτής ναυάγησαν, λόγω Τουρκικής αδιαλλαξίας.
Πρόξενοι στα Ιωάννινα στα πολυτάραχα αυτά χρόνια ήσαν:
της Ελλάδος: Άγγελος Φορέστης, εξαίρετος διπλωματικός υπάλληλος, επικεφαλής δικτύου πληροφορίων,
της Ρουμανίας: κεντρικός μοχλός της Ρουμανικής προπαγάνδας
της Ρωσίας: Τσελκούνωφ. Έσπευσε και συνεχάρη τους Τούρκους που απέκρουαν επίθεση Ελλήνων στο οχυρό Καστρίτσα.
της Αυστροουγγαρίας: Ζιλίνσκι, φανατικός μισέλλην. Δέκα (10) φορές φωτογραφήθηκε με τη γυναίκα του, με φόντο την αγχόνη, στην οποία οι Τούρκοι είχαν απαγχονίσει ισάριθμους Έλληνες!…
Ο Έλληνας πρόξενος προσέφερε αξιόλογες υπηρεσίες στον τομέα των πληροφοριών, τόσων απαραιτήτων στην υλοποίηση στρατιωτικών επιχειρήσεων. Με κίνδυνο της ζωής τους τροφοδότησαν το Ελληνικό Προξενείο με πληροφορίες καίριας σημασίας οι:
Δάσκαλος Παπαϊωάννου
Ταμίας της Bank Ottoman (Οθωμανικής Τράπεζας) Κυριακόπουλος από τη Βόρειο Ήπειρο
Λάλος απ’ τη Βούρμπιανη, είχε υπηρετήσει το 1908 σαν οδηγός στην κατασκευή των οχυρών του Μπιζανίου
Παπαγιάννης απ’ την συνοικία Ζευγάρια Ιωαννίνων
Λοχαγός (ΜΧ) του Τουρκικού στρατού, λόγω υπηκοότητος, Τσεπτσίδης, Πόντιος (ΤΡΑΝΤΕΛΛΗΝΑΣ)
υπολοχαγός Μιζαντζόγλου του επιτελείου του Βεχήπ Μπέη, αδελφού του ΕΣΣΑΤ Πασά – υπερασπιστού του Μπιζανίου
Οι Τούρκοι πληροφορηθέντες την δράση των δύο αυτών Αξιωματικών, τον μεν Τσεπτσίδη απηγχόνισαν, στον δε Μιζαντζόγλου και στην οικογένειά του επεφύλαξαν μαρτυρικό θάνατο!… Si l’ ennemi sassait…
6. Συνέχιση επιχειρήσεων
Ο στρατός Ηπείρου, μετά την ενσωμάτωση των ενισχύσεων, συνέχισε τις επιθετικές ενέργειες. Στις επιχειρήσεις δυνάμεων Μετσόβου (29 – 30 Νοεμβρίου προς Δρίσκο) το Σώμα Γαριβαλδινών είχε μεγάλες απώλειες. Μεταξύ των νεκρών ήταν και ο Κερκυραίος ποιητής Λορέτζος Μαβίλης, Λοχαγός των Γαριβαλδινών. Προτομή του κοσμεί την Βορειοδυτική όχθη της Παμβώτιδος με το επίγραμμα: «Αν είναι να πεθάνει κανείς για την Ελλάδα θεία είναι η δάφνη μια φορά κανείς πεθαίνει», που αποδίδεται στον ίδιο.
Στον νότιο τομέα μετά από πολυαίματο σκληρό αγώνα, οι Ελληνικές δυνάμεις απελευθέρωσαν τα Πεστα (29 – 30 Νοεμβρίου), διείσδυσαν 4 – 7 χιλιόμετρα από τις θέσεις εξορμήσεών τους και έλαβαν επαφή με την οχυρωμένη τοποθεσία Ιωαννίνων.
7. Περιγραφή του θεάτρου επιχειρήσεων
Το υψίπεδο Ιωαννίνων έχει σχήμα ελλειψοειδές, μήκους 40 χιλιομέτρων και πλάτους 32, σε ευθεία γραμμή, μέσου ύψους 500 μ. από την επιφάνεια της θαλάσσης. Στο κέντρο βρίσκεται η ηλιοστάλαχτη πόλη των Ιωαννίνων, νοτιοανατολικά της οποίας εκτείνεται η ομώνυμη λίμνη με την ελώδη περιοχή της. Υψηλοί, δυσπρόσιτοι, κρημνώδεις, αετόμορφοι ορεινοί όγκοι περιβάλλουν περιμετρικά το υψίπεδο: Μιτσικέλι, υψ. Δρίσκου Δαφνούλας, Αετοράχη, Τομορος, λοφοσειρές Χιτζηρέλου, Μεγ. Τσούκα, με ενδιάμεσα φύσει οχυρά υψώματα Δουρούτι, Μανωλιάσα, Αυγό – Μπιζάνι, Καστρίτσα. Το οδικό δίκτυο πολύ φτωχό κατ’ εκείνη την περίοδο. Υπήρχε μόνο η σκυρόστρωτη οδός Άρτα – Φιλιππιάδα – Ιωάννινα – Ελαία (Καλπάκι), καθώς και μερικοί καροποίητοι ορεινοί δρόμοι μικρής απόδοσης. Το χειμώνα οι χιονοπτώσεις είναι πολλές, το ψύχος δριμύ και η ομίχλη συνήθης.
Η φύσει οχυρά αυτή τοποθεσία των Ιωαννίνων είχε οργανωθεί από το 1909 με πολλά μόνιμα και ημιμόνιμα έργα, που είχαν κατασκευασθεί υπό την επίβλεψη του Γερμανού στρατηγού Φον Ντερ Γκολτς (Von Der Goltz). Εθεωρείτο μία από τις πέντε (5) απόρθητες περιοχές σε παγκόσμια κλίμακα.
Την οχυρωμένη αυτή περιοχή κατείχε και υπεράσπιζε ένας γενναίος, σκληροτράχηλος, πολύ καλά εκπαιδευμένος και εξοπλισμένος στρατός, δυνάμεως σαράντα χιλιάδων (40.000) περίπου ανδρών, υπό έναν ικανότατο Αρχιστράτητο τον Εσσάτ πασά, του οποίου η καταγωγή ανάγεται σε αρχοντική οικογένεια Ιωαννίνων των Γλυκύδων, η οποία αλλαξοπίστησε.
Στην φύσει και τέχνη οχυρά αυτή τοποθεσία οι Τούρκοι ήσαν αποφασισμένοι να αντιτάξουν σθεναρή αντίσταση, προκειμένου να απαγορεύσουν την υπό του Ελληνικού στρατού παραβίασή της και κατάληψη της πόλεως των Ιωαννίνων και της περιοχής αυτών.
Μέχρι 10 Δεκεμβρίου 1912 συνεχίστηκε ένας αμφίρροπος πεισματώδης, πολυαίμακτος αγώνας με μεγάλες απώλειες εκατέρωθεν, χωρίς ουσιαστική μεταβολή των αρχικών τους θέσεων. Η καταπόνηση των μονάδων, η επιδείνωση των καιρικών συνθηκών, η νοσηρότητα, τα κρυοπαγήματα, οι απώλειες και οι δυσχέρειες διατροφής, λόγω δυσκολιών παρασκευής και μεταφοράς του συσσιτίου στην πρώτη γραμμή, επηρέασαν αρνητικά το ηθικό των ανδρών. Ενδεικτικό ένα απόσπασμα από επιστολή στρατιώτου:
«Δεν με φοβίζουν μάννα μου οι σφαίρες, τα κανόνια
μον’ με φοβίζουν οι βροχές του Μπιζανιού τα χιόνια»
Νέα επιθετική ενέργεια του στρατού Ηπείρου (7 – 10 Ιανουαρίου) δεν είχε κάτι το αποφασιστικό. Το μόνο που κατόρθωσε ήταν να σταθεροποιηθεί μπροστά απ’ την οχυρωμένη τοποθεσία Ιωαννίνων, σε στενή επαφή με τα εχθρικά τμήματα.
8. Ανάθεση αρχηγίας στρατού Ηπείρου στον Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο
Εν τω μεταξύ από της 9ης Δεκεμβρίου, με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, η Κυβέρνηση ανέθεσε τη διοίκηση του στρατού Ηπείρου στον Αρχιστράτηγο διάδοχο Κωνσταντίνο, ο οποίος αφίχθη με το επιτελείο του στην ΦΙλιππιάδα την 10η Ιανουαρίου 1913.
Την 11 Ιανουαρίου εξέδωσε συγχαρητήριο διαταγή προς όλες τις μονάδες, εκφράζοντας την ευαρέσκειά του για το θάρρος και την αντοχή τους στις μέχρι τότε επιχειρήσεις κατά των Τούρκων.
Παράρτημα Ε
Άφησε να εκφυλιστούν, οι όποιες επιθετικές ενέργειες ήσαν σε εξέλιξη και μετέπεισε σε ενεργό άμυνα. (Τήρηση των θέσεων και συνεχής παρενόχληση των αντιπάλων, μέχρις αναλήψεως αποφασιστικής ενέργειας).
Μερίμνησε για την ανάπαυση των τμημάτων, που είχαν καταπονηθεί από τον παρατεταμένο αγώνα, τις κακουχίες, εξαιτίας κυρίως των σκληρών καιρικών συνθηκών.
Προέβη στην αναδιοργάνωση του στρατού Ηπείρου, προπαρασκευάζοντας γενική επίθεση, ενώ ταυτόχρονα με επιστολή του προς τον ΕΣΣΑΤ Πασά του ζήτησε να παραδώσει την πόλη, προς αποφυγή ασκόπου αιματοχυσίας.
Παράρτημα ΣΤ
Ο Τούρκος αρχιστράτηγος, μετά από δύο ημέρας, ευχαρίστησε τον ομόλογό του, δηλώνοντας ότι ο Τουρκικός στρατός θα πράξει μέχρι τέλος το καθήκον του. Το Υπουργείο Στρ/κών διευκρίνισε στον Αρχιστράτηγο ότι μεγαλύτερη σημασία για την ελληνική κυβέρνηση είχε η απελευθέρωση των Ιωαννίνων δια των όπλων και όχι η παράδοση της πόλεως, κατόπιν συμφωνίας της Τουρκικής Φρουράς Ιωαννίνων και του Γενικού Στρατηγείου.
Παράρτημα Ζ
Συνεχίζοντας μεθοδικά το Στρατηγείο στρατού Ηπείρου την προπαρασκευή της επιχείρησης κατά του οχυρού Μπιζανίου, ζήτησε από το Υπουργείο Ναυτικών να αποκλείσει τα παράλια της Δυτικής Ηπείρου και να προπαρασκευάσει επιδεικτική απόβαση στους Αγίους Σαράντα, με σκοπό την αγγίστρωση των προς τα εκεί Τουρκικών δυνάμεων, μετά την σύμπτυξή τους απ’ το Μοναστήρι.
Μοίρα του Ιονίου Πελάγους, με τμήματα στρατού, που μεταφέρθηκαν από την Κέρκυρα ενήργησαν επιδεικτική απόβαση στους Αγ. Σαράντα, την 18ην και 19ην Φεβρουαρίου.
9. Τελική σχεδίαση επιθέσεως για την απελευθέρωση Ιωαννίνων
Ο Αρχιστράτηγος Διάδοχος Κωνσταντίνος και οι επιτελείς του, μεταξύ των οποίων ο Υποστράτηγος Καλλάρης, ο Ανχης Δούσμανης και ο Λοχαγός (τότε) Μεταξάς, μετά από επανεκτίμηση της όλης καταστάσεως, αναπροσάρμοσαν το σχέδιο επιθέσεως, προσανατολίζοντας την κύρια προσπάθεια κατά του Δυτικού (δεξιού) πλευρού της οχυρωμένης τοποθεσίας Ιωαννίνων.
Το μέτωπον επιθέσεως κατανεμήθηκε από Ανατολικά προς τα Δυτικά ως ακολούθως:
– Ανατολικά: Α Τμήμα Στρατιάς Ταξιαρχία Μετσόβου, δύο Μεραρχίες έκτη (IV) και όγδοη (VIII) υπό τον Αντιστράτηγο Σαπουντζάκη.
– Νότια: Μία Μεραρχία, η Δευτέρα (ΙΙ) υπό τον Υπγο Καλλάρη
– Δυτικά: Β Τμήμα Στρατιάς εκ τριών (3) φαλάγγων, με εικοσιτρία (23) τάγματα ΠΖ εκ των 51 ΤΟ συνολικά, υπό τον Υπγο Μοσχόπουλο.
Το πυροβολικό (109 πυροβόλα), το μηχανικό, οι ίλλες ιππικού και οι Διμοιρίες πολυβόλων κατανεμήθηκαν ανάλογα.
Οι επιπλέον απαιτούμενες δυνάμεις διολίσθησαν δυτικά, κατά τη νύκτα υπό σφοδρή χιονόπτωση με απόλυτη μυστικότητα και τάξη. Έναρξη γενικής επιθέσεως καθορίστηκε το πρώτο φως (ΠΦ) (το θαμποχάραμα) της 20ης Φεβρουαρίου.
10. Αποφασιστική επίθεση για την απελευθέρωση Ιωαννίνων
α. Α τμήμα Στρατιάς
Με το ΠΦ της 19ης Φεβρουαρίου άρχισε σφοδρός βομβαρδισμός υπό του συνόλου σχεδόν του ΠΒ της Στρατιάς Ηπείρου κατά του νοτίου και ανατολικού τομέα της οχυρωμένης τοποθεσίας και παραπλανητικές ενέργειες στις γειτονικές περιοχές Ιωαννίνων για καθήλωση των εκεί Τουρκικών δυνάμεων.
1) Ανατολικά η μικτή Μετσόβου αφού προώθησε νύκτα 19 – 20 Φεβρουαρίου ένα τάγμα προς Μιτσικέλι για την κάλυψη του δεξιού της, άρχισε την επίθεση από τις 06:00 της 20ης Φεβρουαρίου προς την κατεύθυνση Μάζι και Δαφνούλα. Οι Τούρκοι προέβαλαν σοβαρή αντίσταση, αλλά μετά από πείσμονα αγώνα ετράπησαν εις φυγή προς Χάνι Πόρου, χωριά Λυγγάδες και Καστρίτσα.
2) Η VI Μεραρχία διέθεσε απόσπασμα το οποίο απώθησε μικρό Τουρκικό τμήμα, πέρασε τον Άραχθο και συνδέθηκε με την Ταξιαρχία Μετσόβου.
3) Το ΠΒ της Στρατιάς και των Μεραρχιών συνέχισαν από το πρωί της 20ης Φεβρουαρίου τη δράση τους, με αποτέλεσμα την 11:00 το σύνολο σχεδόν του εχθρικού ΠΒ του Μπιζανίου να σιγήσει. Στο μεταξύ είχε αρχίσει σύμπτυξη Τουρκικών φαλάγγων προς τα Ιωάννινα που προσεβάλοντο από το πυροβολικό της Στρατιάς. Λόγω σιγής του πυροβολικού του Μπιζανίου, το Γενικό Στρατηγείο διέταξε τις VIII και VI ΜΠ που ήταν σε επαφή με τον εχθρό να προβούν σε επιθετικές αναγνωρίσεις. Απ’ τις αναγνωρίσεις προέκυψε ότι ο εχθρός δεν είχε αποσυρθεί από τη θέση του. Τα πυρά ΠΒ του Μπιζανίου, που είχαν σιγήσει, έβαλαν δραστικά με αποτέλεσμα να φονευθούν δέκα (10) και να τραυματιστούν σαράντα (40) πολεμιστές, από τα τμήματα που προέβησαν στις αναγνωρίσεις.
4) Στις 22:00 το Γενικό Στρατηγείο διέταξε επαγρύπνηση όλων των τμημάτων, που ήταν σε επαφή με τους αμυνομένους, τις δε Ταξιαρχίες Μετσόβου, VI, VIII, II Μεραρχίες να εξακολουθήσουν τον αγώνα κατατριβής, διευκολύνοντας την επίθεση του Β΄ τμήματος Στρατιάς κατά των δυτικών αντερεισμάτων της οχυρωμένης τοποθεσίας των Ιωαννίνων.
Ας γυρίσουμε προς τα πίσω, κατά εκατό χρόνια, τους δείκτες της ιστορίας.
Αν μπορούσαμε να τους επισκεφθούμε επιστρατεύοντας τη φαντασία μας θα βλέπαμε:
«τα μάτια τους να είναι κόκκινα απ’ την αγρύπνια,
το χέρι τους κολλημένο στο ντουφέκι,
το ντουφέκι συνέχεια του χεριού τους
το χέρι τους συνέχεια της ψυχής τους
κι όταν σκοτώνονταν η ζωή τραβούσε την ανηφόρα
με σημαίες και ταμπούρλα»
Γιάννης Ρίτσος
μαζί με τη δόξα και την ελευθερία, προσθέτουμε ημείς (ποιητική αδεία)
5) Στο κέντρο η ΙΙ Μεραρχία προωθήθηκε επιθετικά προς τις ανατολικές πλαγιές του ορεινού όγκου Καστρί και προς το ύψωμα Αυγό, φθάνοντας στα τελευταία υψώματα, που υπέρκεινται της πεδιάδας. Τίμημα είκοσι (20) άντρες εκτός μάχης.
β. Β΄ Τμήμα Στρατιάς
(1) 1η φάλαγγα
Με νυχτερινή ενέργεια (04:00) κατέβαλε το χωριό Μανολιάσα. Αυτό θυμίζει μια στροφή του εθνικού μας ύμνου
«ακούω κούφια τα τουφέκια, ακούω σμίξιμο σπαθιών
ακούω ξύλα, ακούω πελέκια
ακούω τρίξιμο δοντιών…»
Από 08:00, μετά από βομβαρδισμό των εχθρικών θέσεων, επιτέθηκε εφ’ όλου του μετώπου της. Η προώθηση προς το ύψωμα Καστρί δυσχερέστατη, με αρκετές απώλειες, επειδή το έδαφος ήταν εξαιρετικά δύσβατο και τα Τουρκικά πυρά δραστικά. Τελικά ένας λόχος αναρριχήθηκε στις απότομες νοτιοανατολικές πλαγιές, κατόρθωσε να φτάσει στην κορυφή και με εφ’ όπλου λόγχη ανέτρεψε τους Τούρκους και συνέλαβε πενηνταπέντε (55) αιχμαλώτους, μεταξύ των οποίων τρεις (3) αξιωματικούς. Αλλά και οι απώλειες των επιτιθεμένων ήσαν σημαντικές. Εφονεύθη Διοικητής Λόχου και τραυματίστηκαν τέσσερις (4) αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων ο Διοικητής του Τάγματος. Το απόγευμα της 20ης Φεβρουαρίου η διάταξη της πρώτης φάλαγγος ήταν η ακόλουθη: Υψ. 960 – Μεγάλη Ράχη – Προφήτης Ηλίας – Καστρί. Τίμημα τριανταπέντε (35) νεκροί και εκατόν δώδεκα (112) τραυματίες.
(2) 3η φάλαγγα
Προσήγγισε τους αντικειμενικούς σκοπούς νύκτα, επιτέθηκε τη 07:30 και μέχρι τις απογευματινές ώρες κατέβαλε τη γραμμή χωρ. Λύγγος – υψ. Μεγάλης Τσούκας – Αγ. Σάββας – Αγ. Νικόλαος, συλλαμβάνοντας πολλούς αιχμαλώτους και κυριεύοντας κάθε είδους πολεμικό υλικό, μεταξύ των οποίων δεκατέσσερα (14) πολυβόλα. Τίμημα δέκα (10) νεκροί, εικοσιοχτώ (28) τραυματίες.
(3) Η 2α φάλαγγα με νυκτερινή πορεία και αγώνα εκ του συστάδην προήλασε μέχρι το μεσημέρι στην τοποθεσία Δωδώνης και ευθύς ως ο Διοικητής του Συντάγματος Ευζώνων (Ανχης Παπαδόπουλος), πληροφορήθηκε την κατάληψη του Αγ. Νικολάου, συνέχισε την επιθετική του προσπάθεια με τα δύο Τάγματα Ευζώνων (9ο ΤΕ – Ταγματάρχης Βελισσάριος, 8ο ΤΕ – Ταγματάρχης Ιατρίδης). Οι Τούρκοι, προ της λυσσαλέας ορμητικότητας των Ευζώνων υποχωρούσαν ατάκτως, καταδιωκόμενοι από όλα τα σημεία του μετώπου Μεγάλης Τσούκας – Μανολιάσας, σπεύδοντας προς Ιωάννινα. Ο Διοικητής της φάλαγγος (Ανχης Γιαννακίτσας Ιωάννης), αντιλαμβανόμενος ότι επιτεύχθηκαν οι στόχοι αυτής της ημέρας απέστειλε διαταγή προς το Σύνταγμα Ευζώνων να ανακόψει την προέλασή του και να εγκατασταθεί στα υψώματα της Πεδινής. Ο Διοικητής όμως του Συντάγματος δεν έλαβε την διαταγή και συνέχισε την κίνησή του. εξερχόμενα του χωριού Πεδινή τα τάγματα Ευζώνων εβλήθησαν από πυρά εχθρικού ΠΒ, χωρίς να ανακόψουν την κίνησή τους. Εντοπίζουν στο μεταξύ τους Τούρκους να προβαίνουν απεγνωσμένα σε αμυντική οργάνωση στα υψ. βορείως Πεδινής, επιτίθενται ακάθεκτα, των ανδρών βυθιζομένων, κατά τη διαδρομή, μέχρις οσφύος στα λιμνάζοντας ύδατα της περιοχής, τρέποντας τους Τούρκους σε εσπευσμένη άτακτη φυγή. Στις 18:00 τα Ευζωνικά Τάγματα, προηγουμένου του 9ου υπό τον Τχη Βελισσαρίου Ιωάννη, κατέλαβον τον Αγ. Ιωάννη (σημερινή ονομασία Βελισσάριο), όπου βρέθηκαν πολλοί Τούρκοι τραυματίες και παντοειδές υλικό. Τα Τάγματα εγκατέστησαν προφυλακές, απέκοψαν τα διάφορα τηλεφωνικά σύρματα προς απομόνωση της πόλεως και διακοπή της επικοινωνίας με το Μπιζάνι. Εκεί καθ’ όλην την νύκτα αιχμαλώτισαν τριάντα επτά (37) Αξιωματικούς και εννιακόσιους τριάντα πέντε (935) οπλίτας.
Η τολμηρή αυτή ενέργεια του Συντάγματος Ευζώνων, που εισχώρησε στο εσωτερικό της Τουρκικής τοποθεσίας, μέχρι τις παρυφές της πόλεως Ιωαννίνων, ενώ τα οχυρά Μπιζανίου, Καστρίτσας και Σαδοβίτσας ανθίσταντο ακόμη, επετάχυνε την λήψη αποφάσεως από τον τούρκο Αρχιστράτηγο περί παραδόσεως.
11. Παράδοση του Τουρκικού Στρατού
Ο Αρχηγός των Τουρκικών δυνάμεων δεν ανέμενε το τελειωτικό κτύπημα και προκειμένου ν’ αποφύγει την παραπέρα άσκοπη καταστροφή των δυνάμεών του, απευθύνθηκε προς τους προξένους Ρωσίας, Αυστροουγγαρίας, Γαλλίας και Ρουμανίας να μεσολαβήσουν για την παράδοση.
Στις 23:00 της 20ης Φεβρουαρίου έφτασαν στις προφυλακές του 9ου Τάγματος Ευζώνων με άμαξα δύο Τούρκοι αξιωματικοί (ο Υπολοχαγός Ρεούφ, ανεψιός του Εσσάτ Πασά και Ανθυπολοχαγός Ταλαάτ), συνοδευόμενοι από τον επίσκοπο Δωδώνης, κομίζοντας έγγραφο των προξένων, με πρόταση του Τούρκου Αρχιστρατήγου προς τον Έλληνα ομόλογό του, για την παράδοση της πόλεως και την κατάπαυση των εχθροπραξιών.
Παράρτημα Η
Ο Ταγματάρχης Βελισσαρίου οδήγησε ο ίδιος την Τουρκική αντιπροσωπεία στο Χάνι Εμίν Αγά, όπου έφτασε στις 04:30 περίπου της 21ης Φεβρουαρίου 1913. Μετά από σύντομη συζήτηση της Τουρκικής αντιπροσωπείας με τον Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο, συνεφωνήθη η άνευ όρων παράδοση της πόλεως των Ιωαννίνων και του εκεί Τουρκικού στρατού, η οποία θα άρχιζε από το πρωί της ίδιας ημέρας.
Το Γενικό Στρατηγείο, γνωστοποίησε το γεγονός τηλεφωνικά προς όλες τις μονάδες, ενώ με τηλεγραφήματα ανέφερε στον Βασιλέα και τον Πρωθυπουργό τη συμφωνία για την παράδοση του Τουρκικού στρατού.
12. Είσοδος του ελληνικού στρατού στα Ιωάννινα
Το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου 1912, το Σύνταγμα ιππικού, αφού πέρασε τη γραμμή των προφυλακών στο χωριό Βελισσάριος την 09:00 μαζί με δύο αξιωματικούς του Γεν. Στρατηγείου, πληρεξούσιους του Αρχιστρατήγου, εισήλθε στην πόλη. Την ίδια μέρα οι πληρεξούσιοι του Αρχιστρατήγου συναντήθηκαν με αντιπροσώπους του Εσσάτ Πασά και υπόγραψαν το ακόλουθο πρωτόκολλο παραδόσεως:
«Ιωάννινα 21 – 2 – 1913, 21 – 12 – 1328 Τουρκική ημερ/νία»
Πρωτόκολλον
Μεταξύ των υπογεγραμμένων Λοχαγού Μεταξά και Λοχαγού Στρατηγού, πληρεξουσίων της Α.Β.Υ. Αρχιστρατήγου του Ελληνικού Στρατού Μακεδονίας και Ηπείρου, και του Βεχήπ Μπέη (αδελφού του Εσσάτ Πασά), Ανχου και διοικητικού της οχυρωμένης τοποθεσίας των Ιωαννίνων, συνεφωνήθησαν τα εξής:
α. Η οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων παραδίδει εις τον Ελληνικό στρατόν.
β. Τα στρατεύματα άτινα ευρίσκονται σήμερον εις την οχυρωμένη τοποθεσίαν παραδίδονται ως αιχμάλωτοι πολέμου.
γ. Άπαν το υλικόν πολέμου, όπλα, σημαίαι και ίπποι, ανήκοντα εις τον στρατόν, θα παραδοθώσιν εις τον Ελληνικόν στρατόν εις οίαν κατάστασιν ευρίσκονται σήμερον.
δ. Πάντες οι αξιωματικοί, στρατιωτικοί, τραυματίαι και ασθενείς υπαχθήσονται εις νόμον του πολέμου.
Βεχήπ, Ι. Μεταξάς, Ξ. Στρατηγός
Ο Βασιλεύς ευρισκόμενος στη Θεσσαλονίκη, απέστειλε στον Πρωθυπουργό το παρακάτω τηλεγράφημα: «Κύριον Βενιζέλον, Πρωθυπουργό Αθήνας.
Δόξα τω υψίστω δια τον νέον θρίαμβον του ανδρείου στρατού μας. Συγχαίρω μετά μεγάλης συγκινήσεως την Κυβέρνησιν. Είμαι υπερήφανος δια την νέαν ταύτην Εθνικήν δόξαν. Θεσ/νίκη 21 – 2 – 13 ώρα 11 πμ Γεώργιος
Ο Αρχιστράτηγος εισήλθε επισήμως στα Γιάννενα την επομένη 22 Φεβρουαρίου, κάτω από τις ενθουσιώδεις εκδηλώσεις των κατοίκων. Επακολούθησε δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό, σε πανηγυρική ατμόσφαιρα. Η είδηση της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων προκάλεσε φρενίτιδα ενθουσιασμού στον ελληνικό λαό. Απέσπασε τα ευμενέστερα σχόλια του Ευρωπαϊκού τύπου. Ο Γαλλικός και ο Αγγλικός χαρακτήρισαν το γεγονός ως θρίαμβο της Ελληνικής στρατηγικής.
13. Ολοκλήρωση απελευθέρωσης της Ηπείρου
Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων η VIII και III Μ.Π. έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις απελευθερώνοντας το Αργυρόκαστρο, Παραμυθιά, Φιλιάτες, Δέλβινο (VIII Μ.Π.) και Κορυτσά, Κλεισούρα, Λεσκοβίκι (η ΙΙΙ Μ.Π.) αντίστοιχα. Ο ακραιφνής Ελληνικός πληθυσμός των περιοχών αυτών υποδέχτηκε με απερίγραπτο ενθουσιασμό τα Ελληνικά στρατεύματα. Αλλά, δυστυχώς, οι Μεγάλες Δυνάμεις, χωρίς να υπολογίσουν την έκπαλαι Ελληνικότητα της Βορ. Ηπείρου και τις μεγάλες θυσίες του Ελληνικού στρατού, χάρη στις οποίες ελευθερώθηκε από τους Τούρκους, υπέγραψαν, την 16/29 Ιουλίου στο Λονδίνο, την δημιουργίαν Αλβανικού κράτους, στο οποίο κατά τρόπο ωμό, περιέλαβαν τη Βόρειο Ήπειρο…
14. Επίλογος
Κυρίες και κύριοι
Η περίλαμπρη νίκη απελευθέρωσης των Ιωαννίνων ήταν αποτέλεσμα της αγαστής ομοψυχίας των Ελλήνων. «Έλληνας ομοφρονέοντας χαλεπόν περιγίγνεσθαι», κατά τον Ηρόδοτο, ήτοι «είναι δύσκολο να νικήσεις τους Έλληνες, όταν είναι μονιασμένοι».
Συνετέλεσε βέβαια κατά πολύ ο ελιγμός του αιφνιδιασμού, δηλαδή η επιλογή της κυρίας προσπαθείας εναντίον του δυτικού (δεξιού) πλευρού της οχυρωμένης τοποθεσίας των αμυνομένων.
«Ήκιστα γαρ πόλεμος επί ρητοίς χωρεί, αυτός δε αφ’ εαυτού τα πολλά τεχνάται προς το παρατυγχάνον» Θουκυδίδης. «Διότι ο πόλεμος ελάχιστες φορές ακολουθεί την πεπατημένη, αλλ’ αυτός ο ίδιος επινοεί τα διάφορα τεχνάσματα ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις».
Η αναπτυχθείσα πρωτοβουλία των Ευζώνων, βέβαια, επετάχυνε την παράδοση των Τούρκων. Ο κύριος όμως συντελεστής αυτού του άθλου ήταν ο Έλλην πολεμιστής. Στον όρο αυτό περιλαμβάνω τον στρατιώτη και το βαθμοφόρο στρατιώτη, τον Έλληνα δηλαδή Αξιωματικό που προχώρησαν στην εκτέλεση του καθήκοντος, με θάρρος, πρωτόγνωρη ανδρεία, αυταπάρνηση και μεγίστη περιφρόνηση προς το θάνατο. Ο Έλλην στρατιώτης υπερέβη τον εαυτό του. Νίκησε το ένστικτο της αυτοσυντηρήσεως, αψηφώντας τα σκληρά ραπίσματα της πραγματικότητας, τις ακραίες καιρικές συνθήκες, τον ορυμαγδό της μάχης, τον επιθανάτιο ρόγχο του πίπτοντος συμπολεμιστού του, τις σπαραξικάρδιες κραυγές των τραυματιζομένων, επιστρατεύοντας ταυτόχρονα κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπερισχύσει του αντιπάλου του. Ανεκάλυψε και αξιοποίησε στη μέθη της μάχης τις ανεξάντλητες δυνατότητες, που του εξασφάλισαν η φυσική του κατάσταση, το υψηλόν Εθνικό φρόνημα και οι ηθικές του δυνάμεις. Δυνάμεις που είχαν σφυρηλατηθεί από την πνευματική τάξη της χώρας. Δάσκαλοι, καθηγητές, ποιητές, λογοτέχνες, είχαν διαποτίσει με το πατριωτικό τους σάλπισμα την μαχητικότητα για έναν ιερόν αγώνα υπεράσπισης εθνικών ιδανικών, όπως η απελευθέρωση ομοεθνών. Το λεκανοπέδιο Ιωαννίνων φαντάζει έκτοτε σαν ένας τεράστιος περικαλλής ναός δωρικού ρυθμού, κοσμημένος απ’ τις μορφές των ηρώων, που έπεσαν εκεί για την αμετάκλητη επανελληνοποίησή του.
Στο άβατο αυτού του ναού, ας παραμείνει εσαεί άσβεστη η λαμπάδα ευγνωμοσύνης του Έθνους.
Γεωλογικά το Ηπειρωτικό τοπίο είναι σκληρό – σιωπηλό, σφίγγοντας στον κόρφο του τα κόκαλα εκείνων, που θυσιάστηκαν για να το απαλλάξουν απ’ τον ζυγόν μιας πολυαιώνιας και πολυώδυνης σκλαβιάς. Στον σκεπτόμενο επισκέπτη του λύνει τη σιωπή του, για να τους υπενθυμίσει ένα στίχο του Γιάννη Ρίτσου: «Αυτές οι πέτρες δεν βολεύονται κάτω από ξένα βήματα»…
Αγήρατος μνήμη εκείνων, που θυσιάστηκαν για εμάς, είναι ο ευοσμότερος λιβανωτός της ευγνωμοσύνης μας και η αναγκαία προϋπόθεση της ιστορικής μας συνέχειας.
Λύνοντας το εκκλησίασμα, για το οποίο αρχικά κάναμε λόγο, ας κρατήσουμε στις καρδιές μας υψίστια την Εθνική μας σημαία και ας απευθύνουμε ευλαβικά, ένα καρδιόβγαλτο χαιρετισμό στους ήρωες, στους οποίους οφείλουμε την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, μ’ ένα δίστιχο του Παλαμά, που μας εκφράζει:
«Πνοές κι αν πλανάστε σ’ άλλη ζωή, ή λείψανα κι αν κοιμάστε,
λειτουργούμε στη δόξα σας, μακαρισμένοι νάστε».
Αγρίνιο 21 του Φλεβάρη 2013
Απόστολος Σελιμάς
Αντιστράτηγος ε.α.
Βιβλιογραφία
- Θέματα Στρατιωτικής Ιστορίας/ΓΕΣ
- Ο Ελλ. Στρατός, κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους
- Επίτομος Ιστορία των Βαλκανικών Πολέμων
- Απομνημονεύματα Αντ/γου Βίκτ. Δούσμανη
- Περιοδικός Τύπος
- Εθνικές Επάλξεις, Περιοδικό Συνδέσμου Επιτελών Εθν. Αμύνης
- Απελευθέρωση Ιωαννίνων (Ιωαν. Λάππα και Αντιγόνης Τζαβέλλα)
Βιογραφικό σημείωμα:
Απόστολος Σελιμάς του Γεωργίου
Αντιστράτηγος ε.α.
Γεννήθηκε στην Παραβόλα Αιτωλ/νίας από αγρότες γονείς. Αποφοίτησε απ’ το Γυμνάσιο Αρρένων Αγρινίου ως σημαιοφόρος. Εισήχθη στη φυσικομαθηματική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσ/νίκης και τον επόμενο χρόνο στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, απ’ την οποία εξήλθε το έτος 1962 ως Ανθυπολοχαγός Πεζικού. Απόφοιτος της ανωτέρας Σχολής Πολέμου, Σχολής Εθνικής Αμύνης, Αγγλομαθής και Γαλλομαθής.
Υπηρέτησε σε Μονάδες του όπλου του στη Μακεδονία (Θεσσαλονίκη, Ελευθερούπολη Καβάλας), Θράκη (Πρωτοκκλήσι Έβρου), νησιά Αιγαίου (Ρόδο, Σάμο, Κρήτη, Λέσβο, Κύπρο). Τη διετία 1974 – 1976 διετέλεσε υπασπιστής του ανακληθέντος στην ενεργό υπηρεσία, ως Αρχηγού Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατηγού Αρμπούζη.
Ως επιτελής προσέφερε τις υπηρεσίες του σε επιτελεία Μεραρχίας (10ης Σέρρες), Στρατιάς (Λάρισα), Γενικό Επιτελείο Στρατού, ΓΕΕΘΑ και ΝΑΤΟ (Νεάπολη Ιταλίας, 1978 – 1980).
Χειριζόμενος νατοϊκά θέματα, αντιπροσώπευε τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας μας σε δεκαεπτά συσκέψεις ΝΑΤΟ (Βρυξέλλες, Νεάπολη Ιταλίας, Ρώμη, Λονδίνο, Μόναχο,, Φραγκφούρτη, Χάγη, Κωνσταντινούπολη) ως εθνικός αντιπρόσωπος (National Representative).
Ως Υποστράτηγος διοίκησε την 98 ΑΔΤΕ (Στρατιωτικό Σχηματισμό) Λέσβου, από όπου η τότε κυβέρνηση τον αποστράτευσε (Μάρτιο του 1995) με το βαθμό του Αντιστράτηγου, γεγονός που απεδοκίμασαν οι κάτοικοι της Λέσβου, με πολλά δημοσιεύματα.
Του απονεμήθηκαν όλα τα παράσημα του βαθμού του. Είναι έγγαμος και πατέρας δύο παιδιών.
Τύμπανο 2 / Μάρτιος 2013
