Ελεύθερος είναι εκείνος που μπορεί να ζει χωρίς να λέει ψέματα, σύμφωνα με τον Νομπελίστα Αλμπέρ Καμύ. Υπάρχει τότε κανείς πραγματικά ελεύθερος; Όλοι λένε ψέματα, μικρά – μεγάλα, αθώα ή όχι, δεν έχει σημασία. Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με ερευνητές, λέμε ψέματα δυο φορές τη μέρα. Η τάση αυτή είναι ένα πολύ φυσικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό, υποστηρίζει ο καθηγητής Ψυχολογίας Δρ. Ντέιβιντ Σμίθ. Όσο μεγαλώνει το άτομο γίνεται πιο εύκολο να πει ένα ψέμα αλλά είναι εξίσου εύκολο να καταλάβει και πότε του λένε ψέματα.
Οι λόγοι για τους οποίους λέει κάποιος ψέμα είναι πολλοί. Πέρα από τους παθολογικούς ψεύτες που είναι μια κατηγορία από μόνοι τους, πολλοί λένε ψέματα για να μη στεναχωρήσουν ή να φέρουν σε δύσκολη θέση το συνομιλητή τους. Βασικότερη αιτία είναι ότι το ψέμα είναι εύκολο και βοηθά στη δημιουργία μιας καλύτερης εικόνας του ατόμου προς τα έξω, στον επαγγελματικό και κοινωνικό του περίγυρο.
Σχετικά πρόσφατη έρευνα του Βρετανικού Science Museum, έδειξε ότι οι άνδρες λένε περισσότερα ψέματα από τις γυναίκες και νιώθουν λιγότερες τύψεις για αυτό. Οι μητέρες είναι αυτές που εισπράττουν το μεγαλύτερο ποσοστό ψεμάτων, με τις συντρόφους να ακολουθούν. Η έρευνα επίσης έδειξε ότι το 84% των ανθρώπων πιστεύουν ότι είναι προτιμότερο να πει κανείς ένα αθώο ψέμα από το να πληγώσει κάποιον.
Και είναι όλοι καλοί στα ψέματα; Όχι! Αλλά ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Northwestern, διαπίστωσαν ότι 20 λεπτά εξάσκησης είναι αρκετά για να πει κανείς ένα ψέμα τόσο εύκολα όσο για να πει την αλήθεια. Από τους 32 συμμετέχοντες στην έρευνα ζητήθηκε από τους μισούς να δώσουν ψεύτικα στοιχεία σχετικά με την ταυτότητά τους: άλλο όνομα, άλλη πατρίδα και άλλη ημερομηνία γέννησης. Στη συνέχεια τους έκαναν ερωτήσεις στις οποίες απαντούσαν με «ναι» ή «όχι». Οι συμμετέχοντες με τη ψεύτικη ταυτότητα κλήθηκαν να πουν ψέματα, επιλέγοντας «ναι» για τα νέα δεδομένα Ερευνητές μέτρησαν το χρόνο απόκρισης και για την ακρίβεια μετά από 270 δοκιμές ή 20 λεπτά εξάσκησης έλεγαν τα ψέματα με τόση μεγάλη ευκολία σαν να έλεγαν την αλήθεια. Ο χρόνος αυτός είναι απαραίτητος γιατί ο εγκέφαλος πρέπει να καταστείλει την αληθινή απάντηση και να απομνημονεύσει το ψέμα.
Για τους πιο παρατηρητικούς η ανίχνευση ψεύδους δεν είναι τόσο δύσκολη. Οι εκφράσεις του προσώπου και η σύσπαση των μυών, η στάση του σώματος, η διαστολή της κόρης του ματιού, ο χρόνος που χρειάζεται για να απαντήσει κανείς στην ερώτηση αλλά και αν αυτά που λέει έχουν συνοχή, μπορούν να προδώσουν άνετα ένα ψεύτη.
