* Το κείμενο αναφέρεται στην πραγματική σχέση Ελληνισμού και χριστιανισμού, αλλά και στη σχέση των Ελλήνων με τούς σημερινούς κατοίκους τής χώρας. Προσπαθεί ν’ απαντήσει στην αδιάλειπτη προσπάθεια να ταυτιστούν οι δύο έννοιες, αποκρύπτοντας (ηθελημένα ή όχι) πραγματικά ιστορικά γεγονότα.
Δεν έχεις Όλυμπε θεούς, μηδέ λεβέντες Όσσα,
ραγιάδες έχεις μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι,
κούφιοι και οκνοί καταφρονάν τη θεία τραχειά σου γλώσσα,
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.
Κωστής Παλαμάς
Σε μια συνέντευξή του (Είμαστε υπεύθυνοι για την Ιστορία μας), ο Κορνήλιος Καστοριάδης παρατηρούσε:
“Στην Ελλάδα υπάρχει η θεμελιώδης αντινομία, την οποία ο νεότερος ελληνισμός δεν κατάφερε ποτέ του να λύσει. Εννοώ αυτή την καταπληκτικά αντιφατική επίκληση δύο παραδόσεων τελείως ασυμβίβαστων μεταξύ τους. Της αρχαίας ελληνικής παράδοσης και, ταυτοχρόνως, της βυζαντινής. Ή θεωρεί κανείς σημείο αφετηρίας τον Επιτάφιο του Περικλή ή είναι με τους βυζαντινούς αυτοκράτορες. Ή θεωρούμε την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία πρότυπο και σπέρμα ή είμαστε με τη βυζαντινή θεοκρατία. Όμως τα δύο μαζί δεν συμβιβάζονται”.
Ο Μάριος Πλωρίτης αναλύει την αντίφαση αυτή στο άρθρο του Περί «ελληνοχριστιανισμού» ή «ο κληρικός ανθελληνισμός της Βυζαντινής αυτοκρατορίας»:
H ορθοδοξία και ελληνισμός δεν είναι έννοιες ταυτόσημες. Όλες αυτές τις μέρες του ιερού περί ταυτοτήτων πολέμου, οι σύγχρονοι σταυροφόροι, από του ανωτάτου μέχρι του κατωτάτου, κραδαίνουν αδιάκοπα τα συνθήματα: «Η Ορθοδοξία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας των Ελλήνων»… «Χριστιανική Εκκλησία και Ελληνικό Έθνος είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες» και τα παρόμοια.
Αξίζει, λοιπόν, να δούμε πόσο αληθεύουν αυτά τα «σλόγκαν». Και, για τούτο, ας γυρίσουμε πίσω στις ρίζες, στην εποχή όπου ο Χριστιανισμός καθιερώθηκε ως επίσημη θρησκεία του Βυζαντινού κράτους και θεμελιώθηκε η συνύπαρξη κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας.
Η ιστορία αρχίζει με μια γοερή αντίφαση: Οι Βυζαντινοί ένιωθαν συνεχιστές των αρχαίων Ελλήνων, διατηρούσαν πάμπολλα έθιμά τους, μιλούσαν τη γλώσσα τους, οι λόγιοί τους μελετούσαν την αρχαία Γραμματεία, τη «συντηρούσαν» αντιγράφοντας τα κείμενά της. Και, γι’ αυτό το τελευταίο, τους χρωστάμε άπειρες χάρες, αφού χωρίς τον δικό τους μόχθο, μεγάλο μέρος του αρχαίου θησαυρού θα είχε χαθεί για πάντα.
Απ’ την άλλη όμως, αποστρέφονταν την Ελλάδα και τους Έλληνες, επειδή τους ταύτιζαν με την επάρατη ειδωλολατρία, τον εχθρό και (στο πρόσωπο των Ρωμαίων αυτοκρατόρων) αλλοτινό διώκτη της χριστιανικής θρησκείας. Έτσι, έγιναν αυτοί διώκτες ανελέητοι των παλιών διωκτών τους. Και, φυσικά, πρωταρχικό ρόλο στο μίσος κατά «παντός του ελληνικού» και στον λυσσαλέο κατατρεγμό του, έπαιξε η Εκκλησία που ήταν ο φορέας και λειτουργός της νέας θρησκείας και ο μοναδικός σχεδόν πνευματικός οδηγητής των Βυζαντινών.
Η πρώτη τους κίνηση ήταν να καταστρέφουν τους ναούς και τα αγάλματα των Ελλήνων στερώντας έτσι τον κόσμο από ανεπανάληπτα δημιουργήματα της αρχαίας τέχνης, για να μη μείνει ίχνος από τη «βδελυρή θρησκεία των ειδώλων»….Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος πρωτοστάτησε στην πυρπόληση της βιβλιοθήκης του Σεραπείου, με τους 42.000 τόμους γνώσης και σοφίας… Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες συγχρόνως με την εντολή «ες έδαφος φέρειν…» προς τον αρχηγό των Γότθων Αλάριχο και ο πολύς Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας…
Και να ήταν μόνο τα άψυχα; Οι πρόδρομοι των σημερινών ζηλωτών επιδόθηκαν σε φοβερούς διωγμούς και σφαγές των «εθνικών» που τις ομολογούν και οι χριστιανοί χρονικογράφοι…Μόνο όποιος δεν θέλει, δεν γνωρίζει την Σκυθόπολι και το τι έγινε εκεί! Ο ελληνολάτρης αυτοκράτορας Ιουλιανός όχι μόνο συκοφαντήθηκε και αναθεματίσθηκε σαν «αποστάτης» και «παραβάτης» αλλά και δολοφονήθηκε από χριστιανό («εν τοις ημετέροις ην ο φονεύς» – Λιβάνιος) ενώ πολεμούσε εναντίον των Περσών… Ο ανεψιός και διάδοχος του πατριάρχη Θεόφιλου, ο Κύριλλος, θεωρείται ο ηθικός αυτουργός της δολοφονίας της σπουδαίας νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας… Και η Σύνοδος της Νικαίας αναθεμάτιζε όσους «μελετούσαν διεξοδικώς τα ελληνικά μαθήματα»…
Ακόμα και το όνομα «Έλλην» πήρε νόημα υβριστικό και αποκρουστικό. Το Βυζάντιο «πολέμιον υπελάμβανε το των Ελλήνων όνομα, καθ’ όσον ανέκαθεν το όνομα τούτο εταυτίσθη μετά της εννοίας του ειδωλολάτρου», γράφει ο κάθε άλλο παρά «αντίχριστος» ιστορικός Κ. Παπαρηγόπουλος. «Ανόσιους, μυσαρούς, παμμίαρους, αλητήριους» αποκαλούσαν τους Ελληνες οι αυτοκρατορικοί νόμοι και οι εκκλησιαστικοί πατέρες. (“Θεσπίζουμε αυτούς τους νόμους για τους μυσαρούς καί αλητήριους Έλληνες” – Ιουστινιάνειος Κώδικας).
Ο Αθανάσιος κατακεραύνωνε τους «μιαρούς» Ελληνες… ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός στηλίτευσε την «κίβδηλον ποίησιν» των αρχαίων… και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρούσε πως «Χριστιανισμός και Ελληνισμός είναι ασυμβίβαστοι», διαφωνώντας με τους νυν ελληνοχριστιανικούς κήρυκες….
«Το όνομα Έλλην κατήντησε θρησκευτικόν και ελέγετο περί μη χριστιανών και αν ακόμη ούτοι ήσαν Σαρακηνοί», λέει ο ιστορικός Κ. Άμαντος. Και, αυτό, όχι μόνο από τους τότε ζηλωτές και τις «θεούσες». Ακόμα και κορυφαίοι διανοητές, όπως ο πατριάρχης Φώτιος έγραφε πως οι Ρώσοι, προτού εκχριστιανισθούν, είχαν «ελληνικήν και άθεον δόξαν», ενώ ο «πλατωνιστής» Μιχαήλ Ψελλός έλεγε πως οι Κινέζοι ήταν «Ελληνες το δόγμα»! Και όταν, απεσταλμένοι του Πάπα εγχείρισαν στον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά γράμματα του Ποντίφηκα με την προσφώνηση «αυτοκράτωρ των Ελλήνων», ο Φωκάς τους έριξε στη φυλακή!
Από τον 13ο αιώνα, οι Έλληνες ανθρωπιστές του Βυζαντίου προσπάθησαν να ξαναδώσουν στα ονόματα «Ελλάς» και «Έλληνες» την παλιά τους αίγλη και διεκδίκησαν την πνευματική «κληρονομιά» της Αθήνας. Ωστόσο, αυτή η «αποκατάσταση» δεν εξάλειψε τον κληρικό προπάντων ανθελληνισμό ως το τέλος της αυτοκρατορίας. Ο μέγας λογοθέτης του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου, Θεόδωρος Μετοχίτης, θεωρούσε τους Έλληνες «εχθρούς του κράτους» και ευχόταν να «εξολοθρευθούν με την βοήθειαν του θεού», ενώ ο προοδευτικός θεολόγος Βαρλαάμ θα κατηγορηθεί, ανάμεσα στ’ άλλα, και σαν «ελληνομανής». Ο Γεννάδιος Σχολάριος (ο κατοπινός πρώτος πατριάρχης της Τουρκοκρατίας με το γνωστό «ο Θεός ξέρει τι είναι καλύτερο για μας, αν λοιπόν θέλει να γίνουμε σκλάβοι των Τούρκων, τότε δεν πρέπει να αντισταθούμε καθόλου, αφού αυτό θα σήμαινε επανάσταση κατά του ίδιου του Θεού»), όταν ρωτήθηκε τρία χρόνια πριν απ’ την Άλωση, αν είναι Έλλην, απάντησε με αποστροφή: «…ει τις έροιτό μοι τις ειμί, αποκρινούμαι Χριστιανόν είναι»….σε επιστολή του δε προς τον διοικητή Πελλοπονήσου προτρέπει «…τους γουν δυσσεβείς και αλάστορας Ελληνιστάς και πυρί και σιδήρω και ύδατι και πάσι τρόποις εξαγάγετε τής παρούσης ζωής… ράβδιζε, είργε, είτα γλώτταν αφαίρει, είτα χείρα απότεμνε καν και ούτω μένη κακός, θαλάττης πέμπε βυθώ»!!!
Ο ιστορικός Παύλος Καλλιγάς επιλέγει: «Αυτούς τους διώκοντας τον Χριστιανισμόν Τούρκους, αποκαλεί η Εκκλησία “νέους Ελληνας”, διότι το όνομα Έλλην ήτο τότε συνώνυμον τω αντιχρίστω… Οι περισωθέντες επίσημοι αναθεματισμοί του ελληνικού ονόματος, αποδεικνύουν ότι οι ακαταλόγιστοι εκείνοι άνθρωποι ενόσουν (έπασχαν) από αληθή ελληνοφοβίαν»……
Ο Αδαμάντιος Κοραής γράφει: «Αχ δύσμοιρη Ελλάς, δεν ανεστήθης εκ του τάφου, απλώς άλλαξες τάφο, από τον τουρκικό μπήκες στον χριστιανικό……».
Πληθώρα ύβρεων και αναθεμάτων κατά του γένους των Ελλήνων ψάλλονται ή διαβάζονται ανελλιπώς έως σήμερα κατά τις “αγιες ιεροπραξίες” των χριστιανών. Ενδεικτικά αναφέρω μόνο τούς επτά (7) αφορισμούς των Ελλήνων κατά την Κυριακή της Ορθοδοξίας (παρουσία της εκάστοτε ηγεσίας της χώρας!) καθώς και το «…..και εξεγείρω τα τέκνα σου Σιών κατά των τέκνων σου Ελλάς και θα σε κάμω ως ρομφαίαν μαχητού. Και ο Κύριος θέλει φανή επ’ αυτούς, και το βέλος αυτού θέλει εξέλθει ως αστραπή……και θέλουσι καταναλώσει τους εναντίους και τους καταβάλει».
Είναι προφανές λοιπόν πως δεν ισχύουν οι κορώνες των σημερινών ελληνοχριστιανών ότι «ορθοδοξία και Ελληνισμός είναι έννοιες ταυτόσημες». Ο βυζαντινός ιερός πόλεμος κατά των Ελλήνων που κράτησε έντεκα αιώνες, απόδειξε πόσο τυφλώνει ο δογματικός φανατισμός, αλλά και πόσο ανέσπερο φως έχει ο Ελληνικός πολιτισμός, αφού κατόρθωσε να επιβιώσει ακόμα κι όταν τον μαχόταν ανένδοτα η πιο κραταιά (μαζί με τον αυτοκράτορα) δύναμη του Βυζαντίου, η χριστιανική ιεραρχία…”
Πολύ φοβάμαι ότι η περίπτωσή μας είναι ακόμα πιο περίπλοκη, καθώς η νεοελληνική σχιζοφρένεια περιλαμβάνει και τρίτο πόλο εκτός της κλασσικής αρχαιότητας και του βυζαντίου. Τα οθωμανικά κατάλοιπα, που, όσο και αν προσπαθούμε να αποποιηθούμε, φαίνεται ότι παραμένουν ισχυρά. Η ίδια η γλώσσα πού χρησιμοποιούμε, είναι αδιάψευστος μάρτυρας.
Η διαβόητη διαφθορά που αντιμετωπίζουμε συνίσταται σε μεγάλο βαθμό στο “ρουσφέτι” και το “μπαξίσι”. Οι Ευρωπαίοι μας κατηγορούν ότι παραείμαστε επιρρεπείς στο “ραχάτι”, ενώ το κράτος επιβάλλει “χαράτσια” για να μη “μπατιρήσει”.
Παραθέτω τα παρακάτω, τα οποία εν πολλοίς, καταδεικνύουν την σχέση των σημερινών κατοίκων αυτού του κράτους με τους Ελληνες, προς μελέτη και προβληματισμό αυτών που πιθανόν να έχουν την θέληση να κοιτάξουν κατάματα την ιστορία, αλλά και την δύναμη να “πονέσουν”:
«Το να αυτοτιτλοφορείσαι “Ελλην” καί το να έχης συνείδηση τί αυτή η έννοια σημαίνει, είναι δύο διαφορετικά πράγματα. “Ελλην” δεν είναι νά έχης ταυτότητα και υπηκοότητα αυτού του Κράτους που θέλει, χωρίς να τ’ αξίζη, να λέγεται “Ελλάς”. “Ελλην” σημαίνει Φως και Πνεύμα. Σημαίνει Άνθρωπος και Εξανθρωπιστής. Σημαίνει Αρετή και Κάλλος κι Ανδρεία. Σημαίνει Ελευθερία και Δίκαιον και σεβασμό Ετεροδόξων. “Ελλην” σημαίνει Αρμονία και Ήθος και Έρως για την Φύση και τον Κόσμο. Βαρύ το φορτίο της κληρονομιάς ενός τέτοιου ονόματος και λίγοι έχουν το δικαίωμα να το φέρουν» – Περικλής Γιαννόπουλος.
«Ίσως είναι ο πιο διεφθαρμένος, ο πιο εκφυλισμένος λαός του κόσμου. Με την επανάστασή τους (του ’21) αποκάλυψαν τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Είναι η πιο ματαιόδοξη και η πιο ανειλικρινής φυλή γης, μία χημική ένωση απ’ όλα τα ελαττώματα των προγόνων τους. Σ’ αυτά πρέπει να προσθέσεις τα ελαττώματα των Τούρκων και των Εβραίων. Κι όλα αυτά ανακατωμένα σ’ ένα τσουκάλι δουλείας» – Λόρδος Βύρων.
«Στον φανταστικό χωροχρονικό παγκόσμιο χάρτη η οδός των Ελλήνων ξεκίνησε ως μία κεντρική πλατιά και αστραφτερή λεωφόρος και σιγά-σιγά εξελίχθηκε σε στενό συνοικιακό δρομάκι….Αυτό που με χαλάει αφάνταστα στη χώρα μου είναι η διαφθορά, η αναξιοκρατία, η άκρατη ιδιοτέλεια, η συναλλαγή, ο φθόνος, η καφενειακή φλυαρία, η επιδειξιομανία, η εθνικιστική κομπορρημοσύνη…» – Θέμης Λαζαρίδης, City College of N. York.
«…Η Ελληνική φυλή έχει τελείως εξολοθρευτεί από την Ευρώπη. Η φυσική ομορφιά, το μεγαλείο του πνεύματος, η απλότητα των συνηθειών, η καλλιτεχνική δημιουργία, οι αγώνες, οι πόλεις, τα χωριά, το μεγαλείο των μνημείων και των ναών, ακόμη και το όνομα του λαού, έχουν εξαφανισθεί από την Ελλάδα. Ένα διπλό στρώμα από ερείπια και ο βόρβορος δύο νέων και διαφορετικών φυλών σκεπάζει τους τάφους των Αρχαίων Ελλήνων. Τα αθάνατα έργα του Ελληνικού πνεύματος και μερικά αρχαία ερείπια που βρίσκονται στην Ελλάδα, αποτελούν τώρα την μόνη απόδειξη πως πριν από πολλά χρόνια υπήρξε ένας λαός σαν τους Έλληνες… Γιατί ούτε μιά απλή σταγόνα αίματος, γνησίου Ελληνικού αίματος δεν τρέχει στις φλέβες των χριστιανών κατοίκων της σημερινής Ελλάδος. Μια τρομερή καταιγίδα διασκόρπισε ως την πιο απόμακρη γωνιά της Πελοποννήσου μια νέα φυλή συγγενή προς την μεγάλη φυλή των Σλάβων. Οι Σκύθες Σλάβοι, οι Ιλλυριοί Αρναούτες, οι συγγενικοί με τους Σέρβους και τους Βουλγάρους λαοί, οι Δαλματοί και οι Μόσκοβοι, αυτοί είναι εκείνοι πού τώρα ονομάζουμε Έλληνες και που την γενεαλογία, προς μεγάλη τους έκπληξη, ανάγουμε στον Περικλή και τον Φιλοποίμενα. Ένας λαός με σλαβικά χαρακτηριστικά και τοξοειδείς βλεφαρίδες και σκληρά χαρακτηριστικά Αλβανών βοσκών τού βουνού, φυσικά δεν προέρχεται από το αίμα τού Νάρκισσου, του Αλκιβιάδη και του Αντίνοου. Μόνο μια δυνατή ρομαντική φαντασία μπορεί ακόμα να ονειρεύεται μια αναγέννηση στις μέρες μας, των Αρχαίων Ελλήνων με τον Σοφοκλή τους και τον Πλάτωνά τους» – J. P. Fallmerayer.
«…Μόνο που ξεχάσαμε ένα. Πως εμείς οι νέοι με τους αρχαίους Έλληνες έχουμε τόσα κοινά, όσα ο χασαποσφαγέας με τις κορδέλες και η μοδίστρα με τα κριάρια. Είμαστε ένας λαός χωρίς ταυτότητα. Με μία ιστορία που ο ίδιος την νομίζει λαμπρή. Και απορεί πως δεν πέφτουν οι ξένοι ξεροί μπροστά στο μεγαλείο της. Οι νεοέλληνες είμαστε ένα γέννημα μπασταρδεμένο και νόθο. Ούτε ίπποι, ούτε όνοι, ούτε όνισσες ούτε φοράδες. Είμαστε μούλοι. Δηλαδή μουλάρια. Και τα μουλάρια δεν γεννούν… Είναι μεγάλη ιστορία να πιαστώ να σε πείσω, ότι οι νεοέλληνες απ’ τους αρχαίους, έχουμε μόνο το τομάρι που κρέμεται στο τσιγκέλι του σφαγέα. Θέλει κότσια το πράγμα, θέλει καιρό και κόπο. Θέλει σκύψιμο μέσα μας και σκάψιμο βαθύ. Και κυρίως αυτό. Θέλει το μεγάλο πόνο. Θέλεις νά χεις πιστή την εικόνα του νεοέλληνα; Λάβε το ράσο του γύπα και του κόρακα. Λάβε τις ασπιδωτές κοιλιές των ιερέων, το καλυμμαύκι του Μακαρίου Β΄ της Κύπρου. Και τα γένια τα καλογερικά που κρύβουν το πρόσωπο, όπως οι άκοσμοι αγκαθεροί φράχτες τους αγρούς. Και τις κουκουλωμένες καλόγριες, την άλλη έκδοση του φερετζέ της τούρκισσας, και έχεις τον νεοέλληνα φωτογραφία στον τοίχο. Απέναντι σε τούτη τη μελανή και γανιασμένη φοβέρα, φέρε την εικόνα του αρχαίου Ελληνα, για να μετρήσεις τη διαφορά. Φέρε την εικόνα των νέων σωμάτων, τις ευσταλείς και τις διακριτές… Φέρε την εικόνα που μας αφήσανε οι γυναίκες της αρχαίας Ελλάδας. Οι κοντυλογραμμένες, με τις λεπτές ζώνες τον κυανό κεφαλόδεσμο και τον ζαρκαδένιο τόνο του κορμιού. Οι Ελληνίδες του Άργους και της Ιωνίας, οι λινές και οι φαινομηρίδες. Όλοι και όλες στηριγμένοι χαρούμενα σε κάποια μαρμάρινη στήλη, σ’ ένα λιτό κιονόκρανο, σε μια λευκή κρήνη της Αγοράς. Με περίγυρα τους ωραίους γεωμετρημένους ναούς, αναπαυμένους στο φως και στην αιθρία. Άνθρωποι και θεοί, και αγάλματα ένα. Όλα ετούτα για να συγκρίνεις την παλιά και την νέα Ελλάδα. Άλλο πράγμα η μέρα και το φως, και άλλο η νύχτα και οι μαύροι βρυκολάκοι. Η αρχαία Ελλάδα είναι ένας πολιτισμός ασύγκριτος. Μία κοσμοθεωρία πλήρης. Ένας τρόπος ζωής ολοκληρωμένος και τέλειος. Δεν είναι τυχαίο, που λέξεις ελληνικές όπως μουσική, θέατρο, οργασμός, φιλοσοφία, μαθηματικά, φυσική, δημοκρατία, γεωμετρία, πολιτική, περάσανε σε όλες τις γλώσσες των εθνών. Και με τις λέξεις αυτές ζουν και δηλώνουν τις βαθύτερες ουσίες του ανθρώπινου βίου τα δισεκατομμύρια του πλανήτη. Δεν είναι τυχαίο, που όχι μόνο ο πλανήτης, αλλά και ο ουρανός και ολόκληρο το σύμπαν είναι κατάσπαρτο με τις ελληνικές λέξεις και με τα ελληνικά γράμματα που ονομάζουν διεθνώς τους αστερισμούς και τους φωτεινότερους αστέρες του κάθε αστερισμού. Όχι δεν είναι καθόλου τυχαίο. Εκείνο που είναι τυχαίο, είναι πως ο λαός που κατοικεί σήμερα στην χώρα που παλαιά την εκατοίκησαν Ελληνες, ονομάζονται Ελληνες» – Δ. Λιαντίνης.
Τα ανωτέρω, είναι ενδεικτικά και μόνο επιχειρήματα αντλούμενα από πλήθος άλλων πού θα τεκμηρίωναν ακαταμάχητα ότι ΔΕΝ υφίσταται Ελληνοχριστιανικός πολιτισμός και συνέχεια των Ελλήνων με τούς κατοίκους αυτού τού κράτους πού σήμερα αποκαλείται Greece, αλλά κάποτε ονομαζόταν Ελλάς.
Προφανώς το παρελθόν δεν μπορούμε να το διαγράψουμε, εφόσον όμως οι αναφορές μας είναι τόσο αντιφατικές, οφείλουμε να επιλέξουμε από ποιες επιθυμούμε να εμπνεόμαστε και με βάση ποιες αξίες θα οικοδομήσουμε την κοινωνία μας. Θέλουμε να θαυμάζουμε εκείνους που διαμόρφωσαν τη δημοκρατία, θεμελίωσαν τη φιλοσοφία και την ελεύθερη σκέψη, έδωσαν πνοή στις περισσότερες από τις γνωστές επιστήμες και αποθέωσαν τις τέχνες; Ή προτιμάμε το αυτοκρατορικό μεγαλείο του Βυζαντίου, με την εκκλησία να έχει κυρίαρχο ρόλο στα του κράτους, με την ακόρεστη δίψα των “πορφυρογέννητων” για εξουσία, τις αλλεπάλληλες συνωμοσίες, την θεοκρατία και τον πνευματικό σκοταδισμό; Όλα, πάντως, δεν μπορούμε να τα έχουμε και όσο καθυστερούμε να διαλέξουμε, θα μοιάζουμε όλο και περισσότερο με τσαντίρι (τουρκ. çadir) με τήν επιγραφή Greece, παρά με οργανωμένο κράτος με την ονομασία Ελλάς.
Γεώργιος Μπόκας. Αντισυνταγματάρχης E.A.
E-mail: [email protected]
