«Έρχομαι στον Αστακό για να μου δείξεις τις αρχαιότητες που θαύμασα στο Ιντερνέτ»

Στην επιτακτική αυτή επιθυμία ενός σπουδαγμένου Ακαρνάνα φίλου και αρχαιολάτρη έμεινα ενεός, ψιθυρίζοντας ενδόμυχα το: «Από νεότητας δε αρξαμένης δει μανθάνειν» του Πρωταγόρα. Υποσχέθηκα, να ικανοποιήσω τον αδαή για το αρχαίο του παρελθόν Ξηρομερίτη, αλλά και την εμμονή μου να υποστηρίξω για την υποταγή των Ακαρνάνων στους Αιτωλούς, την παράξενη. Έτσι άρχισα την γοητεία της αναζήτησης στο πανάρχαιο περιουσιακό στοιχείο των Αστακιωτών, που απαξιωμένο και εγκαταλειμμένο από τους απογόνους έγινε βορά της ανάμνησης. Μιας προφορικής ανάμνησης που η ψευδοϊστορική λογική της κατάντησε Αισώπειος μύθος.

Με την εγκάρδια αρωγή των φίλων Δήμου Βαρόπουλου και Ιωάννη Γιαννούλη, ξεκινήσαμε ένα φιλέρευνο περίπατο στο πολυδιάστατο και δυσκολοδιάβατο τοπίο, όπου ο γκριζογενής όγκος της Βελούτσας αποδεικνύεται ως ένα απέραντο αποθετήριο αρχαίων τεκμηρίων.

Με οδηγό την φιλογνωσία γίνανε συνοδοιπόροι και οι αισθήσεις μας, η εμπειρία δε της διαδρομής, μας οδήγησε στο ψυχολογικό φαινόμενο, όπου ο κάθε στοχαζόμενος επισκέπτης έχει την αίσθηση ότι κάποτε ζούσε στον χώρο αυτό της Λήθης.

Ο ορίζοντας του «Αστακού των μύθων» δεν είναι ορατός από τα κατώριζα της Βελούτσας που καθημερινώς αποσπερίζουν οι νεοαστακιώτες μνημονεύοντας τα αδόξαστα μεγαλεία. Ο πρόγονος της σημερινής πολίχνης, αρχαίος Αστακός, που «σύμφωνα με τον Στέφανο Βυζάντιο ίδρυσαν Κεφαλλήνες άποικοι και από άλλους θεωρείται Κορινθιακή αποικία, βρίσκεται σε υψόμετρο 115 περίπου μέτρων, στο «Λόφο» της αρχαίας Πολιτείας» και σε απόσταση από την κοσμοπολίτικη παραλία των συλλογισμών και των απολαύσεων, δύο τσιγάρων δρόμο…

Δύο χιλιόμετρα μονάχα μακριά από την καρδιά του σύγχρονου Αστακού, μα πάντα έρημος από την φιλόγνωση επιθυμία και την δημιουργική περιέργεια. Όταν ο γνώστης της ιστορίας Δήμος Βαρόπουλος είπε: «Η ταύτιση της πόλης είναι επιβεβαιωμένη από επιγραφικά στοιχεία, (κομμάτια κεράμων με επισφραγισμένες επιγραφές ΑΣΤΑΚΩΝ, νομίσματα, ανεπίγραφες επιτύμβιες στήλες και άλλου είδους επιγραφές» που όμως βρίσκονται σε μουσείο των Αιτωλών και – ΟΧΙ – Ακαρνάνων, ο έτερος της συντροφιάς, Ιωάννης Γιαννούλης μας έδειχνε σαν υπάλληλος της κτηματικής υπηρεσίας τις μέσα στα κάστρα περιώνυμες ιδιοκτησίες, ενώ το τούρμπο αγροτικό ΤΖΙΠ, χοροπηδούσε σαν αγριοκάτσικο της Βελούτσας στον δρόμο που είναι αδιαπέραστος από τ’ αγγονάρια της δημοτικής αβουλία και τις νεροσυρμές υπονομεύοντας αγαθές προθέσεις…

Ο προχριστιανικός Αστακός είναι εγκλωβισμένος από φράχτες συρματοπλεγμάτων ατομικής ιδιοκτησίας που η αδιαφορία της δημοτικής εξουσίας ενθαρρύνει ανέκαθεν τους άρπαγες, με αποτέλεσμα να ανοίγονται νέοι δρόμοι χάνοντας τους δρόμους της ιστορίας. Πώς λοιπόν να οδηγήσω τους επισκέπτες στον αρχαίο Αστακό, όταν δεν έχω ελικόπτερο ή Τούρμπο αγροτικό, για να προσπεράσω τα τσοκάρια της Δημοτικής απαξίωσης που φράζουν το μονοπάτι της μνήμης; Όταν επιτέλους πατήσαμε το βατό έδαφος του ναού του Καραού Διός θαυμάζοντας το γκρεμισμένο του κάλλος, από την άλλη μια αγχώδης απορία μας ζητά εξήγηση για το πώς, επί τόσους αιώνες τώρα, το ελληνικό αυτό έργο αντιστέκεται στη σιωπή της λήθης. Και πώς μπορείς να μην απαντήσεις ότι: «Αφ’ ής εσβέσθη η αρχαία λαμπηδών υπό του Θεοδοσίου, ο ελληνισμός έγινε το σχολείο του πολιτισμού» και σήμερα κείτεται μπροστά μας ωσάν ακήδευτο ευώδες πτώμα. Σαν φωτορεπόρτερ ο Δήμος απαθανάτισε τα αθάνατα στοιχεία που φαντάζουσιν λείψανα αίγλης στο πολλάκις πυρπολημένο κορμί της μάνινας. Σαν αρχαιολόγος μετρά την κάτοψη του εξαστύλου αμφιπρόστυλου ναού του Διός Καραού (4ος π.Χ.) επιβεβαιώνοντας τον W.Hoeptnet που έκανε την γραφική αποκατάσταση του ναού. Το κρηπίδωμά του διαστάσεων 23,47 μ. επί 12,71 μ. ενώ άλλες επιγραφές που βρέθηκαν στην πόλη βεβαιώνουν την λατρεία εκτός του Διός και της Αρτέμιδος (Αγροτέρας). Η πόλη των Αστακηνών κατά τον Θουκυδίδη (2,30 & 2,33) στα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου, όταν οι Αθηναίοι το 431 π.Χ. κατέλαβαν τη μικρή γειτονική πόλη Σόλιον και τον Αστακό, απαλλάσσοντας αυτό από τον τύραννο και σύμμαχο των Κορινθίων Εύαρχο, τον οποίον όμως οι Κορίνθιο αποκατέστησαν στην εξουσία.

Ανασκαφές απέδειξαν ότι η περιοχή κατοικείτο από την νεολιθική εποχή. Νεολιθικά και Υστεροελλαδικά ευρήματα, επισημάνθηκαν σε σπήλαιο στο λόφο του Αγίου Νικολάου Αστακού. Επίσης έχουν επισημανθεί ευρήματα στην μεσαιωνική θέση Γκράμπες ή Γράβες Αστακού.

Η πόλη των αρχαίων Αστακηνών παρήκμασε κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, ανέκτησε όμως την σημασία της, τη Βυζαντινή εποχή με το όνομα Δραγαμεστός ή Δραγαμέστο.

Γυρνώντας με χαρμολύπη από το ναό του Διός Καραού, μπαίνοντας πια στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο της άνεσης, νιώσαμε ότι οι κληρονόμοι αυτού του παρελθόντος φερθήκανε σαν έμπορας Εβραίος και ότι προς χάριν του χαώδους μέλλοντος πρέπει να βγει στο φως της επικαιρότητος.

Το επισφαλές, πλην όμως έτοιμο για το θαύμα αρχιτεκτόνημα των Αστακηνών μπορεί να συμβάλλει στην περαιτέρω διάνοιξη της δημοτικής συνείδησης και κατ’ επέκταση, ο ασφαλτοστρωμένος δρόμος να φτάσει στην αρχαία πόλη, όταν οι πολίτες αυτής λέγονται Αστακηνοί! Ο δρόμος λοιπόν που όποτε δημιουργείται φέρει την ανάπτυξη, πρέπει η βουτηγμένη στο πούσι της αρχομανίας δημοτική αρχή να νιώσει την ευημερούσα ένδεια των πολιτών και να κάνει σάρκα μία την αρχαία πόλη που επιμένει να ζει στα υψώματα της Βελούτσας με τον απόγονό της που σιωπά μακάρια στα κατώριζά της.

Η ανάπτυξη του Αστακού θα έρθει από ψηλά, από το ναό του Καραού Διός, όταν η δημοτική αρχή των πολιτών και όχι των κομμάτων μετατρέψει τον Ιστορικό χώρο σε ΠΑΡΚΟ αρχαιολογικό ενώνοντας με δρόμους τα Αρχαία, τα Βυζαντινά και άλλα μνημεία που είναι κατάσπαρτα στη ραχοκοκαλιά του Ξηρομέρου, έτσι ώστε το πολιτιστικό αγαθό που θα προκύψει να γίνει κτήμα των πολιτών! Αναδεικνύοντας τη προγονική κληρονομιά μας θα δούμε τουριστικά λεωφορεία, θα δούμε προσκυνητές να ανηφορίζουν κι ένα ανθρωπολόϊ πολύγλωσσο να γίνεται πρεσβευτής της Αστακιώτικης αλλαγής και θα πάψει η αρχαία θλίψη να γειτονεύει με την σύγχρονη ευδαιμονία θα γίνουν ομοούσιο σώμα. Ο ΔΡΟΜΟΣ… λοιπόν προς την πρόοδο περνάει από τη δόξα του παρελθόντος και επί πλέον: Στην κίνηση των γεγονότων, το απίθανο δεν ισχύει!

Αστακός, Δεκαπενταύγουστος του 2013
Αριστείδης Μπαρχαμπάς

Νόρα Καρατσικάκη - Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος