Δέκα Εντολές ή Εκατόν Σαράντα Εφτά Παραγγέλματα;

Ο Νόμος του Μωυσή που δόθηκε στον Εβραϊκό λαό την εποχή της εξόδου του από την Αίγυπτο, συμπυκνώνεται στις περίφημες «δέκα εντολές». Ο Μωυσής είχε εκπαιδευτεί στη σοφία των Αιγυπτίων, η οποία, καθώς έχει γραφεί, έλκυε την καταγωγή της από τις παρακαταθήκες του Έλληνα Ερμή του Τρισμέγιστου. Ο Ερμής ήταν ο πρώτος που μίλησε για τον Ένα Θεό και το τρισυπόστατο που εκφράζεται με την έννοια της Αγίας Τριάδας. Η διδασκαλία του αυτή πέρασε δια του Μωυσή στην Παλαιά Διαθήκη των Εβραίων και την Καινή Διαθήκη των χριστιανών.

Οι «δέκα εντολές» που (σύμφωνα με τη Βίβλο) δόθηκαν στον Μωυσή από το Θεό πάνω στο όρος Σινά, πέρασαν σε ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο της Δύσης και της Ανατολής, του Βορρά και του Νότου, μέσω της διδασκαλίας των χριστιανών. Επί είκοσι αιώνες διαφεντεύουν το νου και την ψυχή των ανθρώπων.

Αν μελετήσει κανείς την ουσία και το περιεχόμενο των «δέκα εντολών», θα διαπιστώσει ότι οι τέσσερις πρώτες αφορούν τον ίδιο το Θεό ή, μάλλον, τους κανόνες πίστης του ανθρώπου σ’ αυτόν, και οι υπόλοιπες έξι αποτελούν κανόνες κοινωνικής ή (όπως θα έλεγε ο πολιτικός επιστήμων) πολιτικής συμπεριφοράς.

Πρώτον: Εγώ ειμί Κύριος ο Θεός σου, ουκ έσονταί σοι θεοί έτεροι πλην εμού. Δεύτερον: Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον, ουδέ παντός ομοίωμα, όσα εν τω ουρανώ άνω και όσα εν τη γη κάτω και όσα εν τοις ύδασιν υπό κάτω της γης. Τρίτον: Ου λήψει το όνομα Κυρίου του Θεού σου επί ματαίω. Τέταρτον: Μνήσθητι την ημέραν του Σαββάτου αγιάζειν αυτήν, εξ ημέρας εργά και ποιήσεις πάντα τα έργα σου, τη δε ημέρα τη εβδόμη Σάββατα Κυρίω τω Θεώ σου.

Με τις τέσσερις πρώτες εντολές ο Μωυσής μιλάει σε πρώτο πρόσωπο υποκαθιστώντας τη φωνή του Θεού και ορίζει την σχέση αφέντη Θεού και δούλου ανθρώπου. Αυτή η κουλτούρα διαπέρασε τον ανθρώπινο πολιτισμό και τον στοιχειοθετεί επί δύο χιλιάδες χρόνια μέχρι σήμερα.

Η τεράστια διαφορά ανάμεσα στη θεολογία του Ελληνικού λαού και τη θεολογία του Εβραϊκού λαού έγκειται στον τρόπο που «οράται» ο Θεός. Οι τέσσερις πρώτες εντολές του Μωσαϊκού Νόμου είναι αδιαπραγμάτευτες, αφού προϋποθέτουν την πίστη στο Θεό και την απόλυτη υποταγή σε αυτόν και τις εντολές Του, τις οποίες παρεμπιπτόντως διατυπώνουν οι αντιπρόσωποί του κατ’ έμπνευσιν.

Αντίδοτο στις εντολές του αφέντη Θεού προς τους δούλους Του, είναι τα Ελληνικά «παραγγέλματα», οι «παραγγελιές», οι οποίες προϋποθέτουν (αντί της υποταγής) την ελεύθερη βούληση. Κι αυτό, επειδή (καθώς ο Ερμής ο Τρισμέγιστος δίδαξε) «ο άνθρωπος είναι θνητός θεός και ο θεός είναι αθάνατος άνθρωπος». Επομένως: «Έπου θεώ». Ν’ ακολουθείς το θεό. Θα μπορούσε να πει κανείς: «Ν’ ακολουθείς τον άνθρωπο», δηλαδή «ν’ ακολουθείς τον θνητό θεό». Είναι και το «θεούς σέβου». Να σέβεσαι τους θεούς», δηλαδή «να σέβεσαι τους αθάνατους ανθρώπους».

Ο θεός για τους Έλληνες είναι φίλος, όχι αφέντης. Οι Έλληνες σέβονται τον θεό ως φίλο και σέβονται τον φίλο τους ως θεό. Η θεολογία των Ελλήνων συμπυκνώνεται στο ρήμα: «Αεί ο Θεός γεωμετρεί».

Η κοινωνικότητα της Εβραϊκής κοινωνίας ορίζεται με τους εξής νόμους: Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, ίνα ευ σοι γένηται και ίνα μακροχρόνιος γένη επί της γης. Ου φονεύσεις. Ου μοιχεύσεις. Ου κλέψεις. Ου ψευδομαρτυρήσεις κατά του πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή. Ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί.

Αν αφαιρέσουμε την σχέση του ανθρώπου με τον Θεό που ορίζεται με τις τέσσερις πρώτες εντολές, οι υπόλοιπες έξι είναι ακριβώς ίδιες με τα πανάρχαια Ελληνικά (Δελφικά, όπως λέγονται) παραγγέλματα».

Το «τίμα τον πατέρα σου και τη μητέρα σου» αντιστοιχεί στο Δελφικό «Γονείς σέβου», να σέβεσαι τους γονείς σου. Το «ου φονεύσεις» αντιστοιχεί στο ««φόνου απέχου». Να μη φονεύσεις. Το «ου μοιχεύσεις» αντιστοιχεί στο «γάμους κράτει». Να σέβεσαι, να κρατάς το γάμο σου. Το «ου κλέψεις» αντιστοιχεί στο «δικαίως κτω». Να αποκτάς δίκαια. Το «ου ψευδομαρτυρήσεις» αντιστοιχεί στο «όρκω μη χρω». Να μην ορκίζεσαι. Το «ουκ επιθυμήσεις πάντα όσα τω πλησίον σου εστί» αντιστοιχεί στο ««κτώμενος ήδου». Να ευχαριστιόμαστε με αυτά που αποκτάμε.

Τα «Δελφικά παραγγέλματα» ήταν αναγεγραμμένα στον πρόναο στους Δελφούς και αποδίδονται στους εφτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδας, αν και πολλά εξ αυτών έρχονται από προγενέστερες του βίου τους εποχές. Είναι 147 παραγγέλματα, ενίοτε όμως προστίθενται σ’ αυτά και κάποια ακόμη. Όπως και νάχει, αξίζει να γίνουν κτήμα της Ελληνικής κοινωνίας, ειδικά σήμερα που επειγόντως αναζητείται απ’ όλους ένας νέος κώδικας αρχών, αφού οι κοσμοθεωρίες και οι «ισμοί» κατέρρευσαν όλοι με πάταγο, ο άνθρωπος, ο πολίτης της Ελλάδας, ο πολίτης του κόσμου, στέκεται καχύποπτος απέναντι σε κάθε τι, αισθάνεται άδειος, μετέωρος, ανασφαλής. Αρκεί να θυμόμαστε ότι αυτός ο πολιτισμός που συμπυκνώνεται στα Ελληνικά παραγγέλματα των αρχαίων σοφών, αποτελεί τη θεωρητική βάση του Δυτικού και του σύγχρονου πολιτισμού. Έργο των Ελλήνων ημών είναι να ξαναδιαβάσουμε τα αποφθέγματα αυτά όχι μόνο για να τα κάνουμε δικό μας κτήμα, αλλά επειδή οφείλουμε να τα ξαναδώσουμε στην ανθρωπότητα ερμηνευμένα αυτή τη φορά με τρόπο που ο Δυτικός πολιτισμός, παρά την προσπάθειά του, δεν κατάφερε ποτέ να τα κατανοήσει εξ ολοκλήρου κι αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να εμφανίζει τα μεγάλα θεωρητικά και πρακτικά κενά της εποχής μας…

Παραθέτουμε εδώ τα «Δελφικά παραγγέλματα», με μια ελεύθερη μετάφραση δίπλα τους για την καλύτερη κατανόησή τους. Θεωρούμε ότι είναι κακόγουστο, αν μη τι άλλο, που οι Ελληνικές γενιές από ιδρύσεως αυτού του αθλίου κράτους συνέχισαν τη Βυζαντινή αυθαιρεσία και εκπαιδεύτηκαν όλες (είναι γαλουχημένες πια) με την εκδοχή του Μωσαϊκού Νόμου, αγνοούν όμως πλήρως και ολοκληρωτικά τον Ελληνικό αυτό πνευματικό θησαυρό, πολύτιμο εργαλείο ατομικής, αλλά και εθνικής ελευθερίας.

Έχουμε την πεποίθηση ότι όποιος πολίτης εφαρμόζει κατά βούληση, ελευθέρως, και όχι κατ’ εντολήν (ούτε φυσικά ως “κομματική γραμμή”, ως είθισται) όποιος πολίτης “κατακτήσει” τα παραγγέλματα αυτά και τα νοιώσει ως ΑΡΧΕΣ ατομικής, οικογενειακής, συλλογικής, κρατικής και εθνικής ζωής, θα γίνει ένας ιδανικός πολίτης. Πολλοί όμως ιδανικοί πολίτες είναι αναπόφευκτο να συγκροτήσουν ένα ιδανικό φιλοσοφικό και πολιτικό ρεύμα, εν τέλει, μια ευτυχή κοινωνία κι ένα ευνομούμενο σύγχρονο κράτος:

1. Έπου θεώ. Να ακολουθάς τον θεό.
2. Νόμω πείθου. Να πειθαρχείς στο Νόμο.
3. Θεούς σέβου. Να σέβεσαι τους θεούς.
4. Γονείς αίδου. Να σέβεσαι τους γονείς σου.
5. Ηττώ υπέρ δικαίου. Να καταβάλλεσαι για το δίκαιο, να μη διστάζεις να ηττηθείς, αν πρόκειται για το (συλλογικό) δίκαιο.
6. Γνώθι μαθών. Γνώρισε, αφού μάθεις, η γνώση είναι αποτέλεσμα της μάθησης
7. Ακούσας νόει. Να κατανοείς, αφού ακούσεις.
8. Σ’ αυτόν ίσχε. Να επιβάλλεσαι στον εαυτό σου
9. Φρόνει θνητά. Να σκέφτεσαι, όπως αρμόζει σε θνητούς
10. Εστίαν τίμα. Να τιμάς την εστία σου.
11. Άρχε σε αυτού. Να κυριαρχείς στον εαυτό σου.
12. Φίλους βοήθει. Να βοηθάς τους φίλους.
13. Θυμού κράτει. Να συγκρατείς το θυμό σου.
14. Φρόνησιν άσκει. Να καλλιεργείς τη φρόνηση, να εξασκείς τη σκέψη…
15. Πρόνοιαν τίμα. Να εκτιμάς την πρόνοια, να είσαι προνοητικός.
16. Όρκω μη χρω. Να μην ορκίζεσαι.
17. Φιλίαν αγάπα. Να αγαπάς τη φιλία.
18. Παιδείας αντέχου. Να προσηλώνεσαι στην εκπαίδευσή σου.
19. Δόξαν δίωκε. Να επιδιώκεις τη δόξα, να γνωρίζεις και άλλες γνώμες.
20. Σοφίαν ζήτει. Να αναζητάς τη σοφία.
21. Καλόν το λέγε. Να λες το ορθό, το δίκαιο, την αλήθεια.
22. Ψέγε μηδένα. Να μην κατηγορείς, να μην ψέγεις κανέναν.
23. Επαίνει αρετήν. Να επαινείς την αρετή.
24. Πράττε δίκαια. Να πράττεις δίκαια.
25. Φίλοις ευνόει. Να ευνοείς τους φίλους.
26. Εχθρούς αμύνου. Να προφυλάσσεσαι από τους εχθρούς.
27. Ευγένειαν άσκει. Να είσαι ευγενής.
28. Κακίας απέχου. Να απέχεις από την κακία.
29. Κοινός γίνου. Να είσαι κοινωνικός
30. Ίδια φύλαττε. Να προστατεύεις τα αγαθά σου.
31. Αλλοτρίων απέχου. Να απέχεις από κακίες, δολοπλοκίες, να απέχεις από τα αλλότρια.
32. Εύφημος ίσθι. Να έχεις καλή φήμη.
33. Άκουε πάντα. Να ακούς τα πάντα.
34. Φίλω χαρίζου. Να είσαι πάντα διαθέσιμος στον φίλο, στον αγαπητό, στον αγαπημένο άνθρωπο.
35. Χρόνου φείδου. Να μη σπαταλάς το χρόνο.
36. Όρα το μέλλον. Να προνοείς για το μέλλον.
37. Ύβριν μίσει. Να μισείς την ύβρη.
38. Ικέτας αίδου. Να σέβεσαι τους ικέτες.
39. Υιούς παίδευε. Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου.
40. Έχων χαρίζου. Όταν έχεις, να χαρίζεις.
41. Δόλον φοβού. Να φοβάσαι το δόλο.
42. Ευλόγει πάντας. Να λες καλά λόγια για όλους.
43. Φιλόσοφος γίνου. Να γίνεσαι φιλόσοφος (σε κάθε τι).
44. Όσια κρίνε. Να κρίνεις τα όσια.
45. Γνους πράττε. Να πράττεις με επίγνωση.
46. Φόνου απέχου. Να μη φονεύσεις.
47. Εύχου δυνατά. Να εύχεσαι με όλη τη δύναμη της ψυχής σου, αληθινά.
48. Σοφοίς χρω. Να συναναστρέφεσαι με σοφούς.
49. Ήθος δοκίμαζε. Να επιδοκιμάζεις το ήθος.
50. Λαβών απόδος. Όταν παίρνεις, να δίνεις
51. Υφορώ μηδένα. Να μην είσαι καχύποπτος.
52. Τέχνη χρω. Να ασκείς την Τέχνη.
53. Ο μέλλεις δος. Να δίνεις φροντίδα (αγάπη) σε όσους νοιάζεσαι
54. Ευεργεσίας τίμα. Να τιμάς τις ευεργεσίες.
55. Φθόνει μηδενί. Να μη φθονείς κανένα.
56. Φυλακήν πρόσεχε. Να είσαι σε εγρήγορση.
57. Ομοίοις χρω. Να συναναστρέφεσαι με τους ομοίους.
58. Διαβολήν μίσει. Να μισείς τη διαβολή.
59. Δικαίως κτω. Να αποκτάς δίκαια.
60. Αγαθούς τίμα. Να τιμάς τους αγαθούς.
61. Κριτήν γνώθι. Να αναγνωρίζεις τον κριτή σου.
62. Γάμους κράτει. Να σέβεσαι το γάμο σου, να τον κρατάς.
63. Τύχην νόμιζε. Να έχεις κατά νου το τυχαίο που θα συμβεί, να είσαι προνοητικός.
64. Εγγύην φεύγε. Να αποφεύγεις την εγγύηση για κάποιον ή για κάτι.
65. Πάσι διαλέγου. Να συνδιαλέγεσαι με όλους.
66. Ελπίδα αίνει. Να δοξάζεις την ελπίδα.
67. Δαπανών άρχου. Να ελέγχεις τις δαπάνες σου.
68. Κτώμενος ήδου. Να είσαι ευχαριστημένος με αυτά που έχεις κατακτήσει.
69. Αισχύνην σέβου. Να σέβεσαι τη ντροπή.
70. Χάριν εκτέλει. Να κάνεις χάρες.
71. Ευτυχίαν εύχου. Να εύχεσαι ευτυχία.
72. Τύχην στέργε. Να αποδέχεσαι τα μοιραία γεγονότα, τις ατυχίες της ζωής, να συμφιλιώνεσαι με την τύχη ή την ατυχία.
73. Ακούων όρα. Να προβλέπεις, αφού ακούσεις.
74. Εργάσου κτητά. Να κοπιάζεις για πράγματα άξια κτήσης, για του ουσιώδη.
75. Έριν μίσει. Να μισείς την έριδα.
76. Όνειδος έχθαιρε. Να εχθρεύεσαι τον χλευασμό.
77. Γλώσσαν ίσχε. Να συγκρατείς τη γλώσσα σου.
78. Ύβριν αμύνου. Να προφυλάσσεσαι από την ύβρη.
79. Κρίνε δίκαια. Να κρίνεις δίκαια.
80. Χρώ χρήμασι. Να χρησιμοποιείς τα χρήματά σου, να μην τα αποθηκεύεις, ούτε να γίνεσαι δούλος τους, να είσαι τ’ αφεντικό τους.
81. Αδωροδόκητος δοκίμαζε. Να δικάζεις χωρίς δωροδοκία.
82. Αιτιώ παρόντα. Να αιτιολογείς, όσα σου συμβαίνουν.
83. Λέγε ειδώς. Να μιλάς, όταν γνωρίζεις.
84. Βίας μη έχου. Να μη βιάζεσαι
85. Αλύπως βίου. Να επιδιώκεις να ζεις χωρίς λύπες.
86. Ομίλει πράως. Να ομιλείς με πραότητα.
87. Φιλοφρόνει πάσιν. Να είσαι φιλικός με όλους.
88. Υιοίς μη καταθάρρει. Να μην αποκαρδιώνεις τα παιδιά σου.
89. Γλύττης άρχε. Να κυριαρχείς στη γλώσσα σου, να ορίζεις τον λόγο σου, να είσαι άρχοντας του λόγου σου
90. Σεαυτόν ευ ποίει. Να ευεργετείς τον εαυτό σου.
91. Ευπροσήγορος γίνου. Να είσαι ευπροσήγορος.
92. Αποκρίνου εν καιρώ. Να αποκρίνεσαι στον κατάλληλο καιρό, να μη βιάζεσαι να δώσεις απάντηση στην κατηγορία, να περιμένεις την κατάλληλη ευκαιρία για ν’ απαντήσεις στην αδικία.
93. Πόνει μετά δικαίου. Να κοπιάζεις δίκαια.
94. Πράττε αμετανοήτως. Να πράττεις με σιγουριά.
95. Αμαρτάνων μετανόει. Όταν σφάλλεις, να μετανοείς.
96. Οφθαλμού κράτει. Να κυριαρχείς σε αυτά που βλέπεις, να ελέγχεις αυτά που βλέπεις.
97. Βουλεύου χρήσιμα. Να σκέπτεσαι τα χρήσιμα.
98. Επιτέλει συντόμως. Να πληρώνεις τις οφειλές σου αμέσως, χωρίς αναβολή.
99. Φιλίαν φύλασσε. Να φυλάττεις τη φιλία.
100. Ευγνώμων γίνου. Να είσαι ευγνώμων.
101. Ομόνοιαν δίωκε. Να επιδιώκεις την ομόνοια.
102. Άρρητα μη λέγε. Να μη λες τα άρρητα, να μην αποκαλύπτεις τα μυστικά.
103. Το κρατούν φοβού. Να σέβεσαι τον ανώτερο, τον αξιωματούχο του κράτους.
104. Καιρόν προσδέχου. Να αποδέχεσαι τα συμπτώματα του χρόνου
105. Έχθρας διάλυε. Να διαλύεις τις έχθρες.
106. Γήρας προσδέχου. Να αποδέχεσαι το γήρας.
107. Επί ρώμη μη καυχώ. Να μην καυχιέσαι για τη δύναμή σου.
108. Ευφημίαν άσκει. Να επιδιώκεις καλή φήμη.
109. Απέχθειαν φεύγε. Να αποφεύγεις την απέχθεια.
110. Πλούτει δικαίως. Να πλουτίζεις δίκαια.
111. Δόξαν μη λείπε. Να μην αδιαφορείς για τη γνώμη των άλλων ή για τη φήμη.
112. Κακίαν μίσει. Να μισείς την κακία.
113. Κινδύνευε φρονίμως. Να ρισκάρεις με σύνεση και λογική.
114. Μανθάνων μη κάμνε. Να μην κουράζεσαι να μαθαίνεις.
115. Χρησμούς θαύμαζε. Να εκτιμάς τους χρησμούς.
116. Ους τρέφεις αγάπα. Να αγαπάς αυτούς που τρέφεις.
117. Απόντι μη μάχου. Να μη μάχεσαι αυτόν που είναι απών.
118. Πρεσβύτερον αίδου. Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους.
119. Νεώτερον δίδασκε. Να διδάσκεις τους νεότερους.
120. Πλούτω απίστει. Να αποστασιοποιείσαι από τον πλούτο.
121. Σεαυτόν αίδου. Να σέβεσαι τον εαυτό σου, να έχεις αυτοσεβασμό
122. Μη άρχε υβρίζων. Να μην κυβερνάς αλαζονικά.
123. Προγόνους στεφάνου. Να στεφανώνεις, να τιμάς τους προγόνους σου.
124. Επί νεκρώ μη γέλα. Να μην περιγελάς τους νεκρούς.
125. Ατυχούντι συνάχθου. Να συμπάσχεις με τον άτυχο
126. Χαρίζου ευλαβώς. Να χαρίζεις, αλλά με φρόνηση, με ευλάβεια
127. Εξ ευγενών γέννα. Να προσπαθείς να συγγενεύεις με καλούς ανθρώπους.
128. Επαγγέλου μηδενί. Να μη διατάζεις κανέναν.
129. Τύχη μη πίστευε. Να μην πιστεύεις στην τύχη.
130. Τελεύτα άλυπος. Να πεθαίνεις χωρίς λύπη.
131. Μέτρον άριστον. Κάθε τι που έχει μέτρο, είναι άριστο.
132. Αδικείν μίσει. Να μισείς την αδικία.
133. Ευσέβειαν φύλαττε. Να είσαι ευσεβής
134. Ηδονής κραττείν. Να είσαι εγκρατής.
135. Βίαν μηδέν πράττειν. Τίποτα να μην κάνεις βιαστικά.
136. Τέκνα παιδεύειν. Να εκπαιδεύεις τα παιδιά σου.
137. Μη θρασύνου. Να μη γίνεσαι θρασύς
138. Μελέτει το παν. Να μελετάς τα πάντα.
139. Γαμείν μέλλον καιρόν γνώθι. Να κάνεις τον γάμο σου την κατάλληλη στιγμή.
140. Μη επί παντί λύπου. Να μη λυπάσαι για το κάθε τι.
141. Πίνων άρμοζε. Όταν πίνεις, να είσαι συγκρατημένος.
142. Πέρας επιτελεί μη αποδειλιών. Να μη διστάζεις να τελειώνεις, ό,τι αρχίζεις.
143. Το συμφέρον θηρώ. Να κυνηγάς το καλό σου.
144. Θνήσκε υπέρ Πατρίδος. Να πεθαίνεις για την πατρίδα σου.
145. Τω βίω μάχου. Να μάχεσαι, να αγωνίζεσαι για τη ζωή.
146. Ευ πάσχε θνητός. Να υπομένεις ό,τι σου συμβεί ως θνητός.
147. “Παις ων κόσμιος ίσθι, ηβών εγκρατής, μέσος δίκαιος, πρεσβύτερος σοφός”. Να είσαι ως παιδί κόσμιος, ως έφηβος εγκρατής, ως άνδρας δίκαιος, ως γέροντας σοφός.

Νόρα Καρατσικάκη - Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος