Αλάτι: πόσο μας επιτρέπεται;

Νέο άρθρο διατροφής από την Ελένη Νικολάου

Αλάτι… όταν το φέρνουμε στο νου μας η πρώτη σκέψη πάει στο ότι προσθέτει νοστιμιά στο φαγητό και η αμέσως επόμενη ότι η υψηλή πρόσληψη επιβαρύνει την υγεία μας. Τι είναι όμως το αλάτι; To αλάτι είναι η χημική ένωση νατρίου (Na) και χλωρίου (Cl), δηλαδή το χλωριούχο νάτριο. Το αλάτι του εμπορίου αποτελεί την κυριότερη πηγή πρόσληψης ιωδίου λόγω του εμπλουτισμού του σε αυτό. Το νάτριο είναι αυτό που περιορίζει την κατανάλωση μας σε αλάτι και αυτό γιατί ο οργανισμός μας χρειάζεται μια μικρή ποσότητα νατρίου για να είναι υγιής. Συγκεκριμένα, φυσιολογικά το νάτριο συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του μυϊκού και νευρικού συστήματος, στην ρύθμιση των υγρών του σώματος και της αρτηριακής πίεσης. Ενώ όταν έχουμε υψηλή κατανάλωση νατρίου αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης, καρδιαγγειακών νοσημάτων και είναι πιθανό να επηρεάζει την εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου.

Το νάτριο βρίσκεται στο επιτραπέζιο αλάτι αλλά και σε τρόφιμα, είτε εκ φύσεως είτε προστίθεται σε αυτά για να προσθέσει γεύση και να βοηθήσει στη συντήρηση αυτών. Για το λόγο αυτό στον υπολογισμό του αλατιού και νατρίου συμπεριλαμβάνουμε και τα τρόφιμα που περιέχουν αλάτι (“κρυφές πηγές”), εκτός από το επιτραπέζιο αλάτι.

Η σύσταση για τους υγιείς ενήλικες για την πρόσληψη αλατιού και των προϊόντων που το περιέχουν είναι να καταναλώνουμε λιγότερο από 5 γραμμάρια την ημέρα. Όπου τα 5 γραμμάρια ισοδυναμούν με 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι. Όπως αντιλαμβανόμαστε είναι μικρή η ποσότητα αλατιού που μας επιτρέπεται ημερησίως γι’ αυτό θα δώσουμε κάποιες συμβουλές ώστε να καταφέρουμε να επιτύχουμε την πρόσληψη αυτής της ποσότητας.

Επομένως, καλό θα είναι αντί για αλάτι στα φαγητά ως ενίσχυση της γεύσης να χρησιμοποιούμε μυρωδικά ή μπαχαρικά (π.χ ρίγανη, πιπέρι, μοσχοκάρυδο, κανέλα, δάφνη, θυμάρι, δυόσμο, βασιλικό, κ.α). Προτιμούμε σπιτικά φαγητά που ελέγχουμε εμείς την ποσότητα αλατιού που θα προσθέσουμε (λίγο ή και καθόλου) και αποφεύγουμε τα fast food. Δεν τοποθετούμε την αλατιέρα στο τραπέζι του φαγητού. Όταν χρησιμοποιούμε αλάτι, προτιμούμε να είναι ιωδιούχο. Επίσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λεμόνι, ξύδι, σκόρδο κρεμμύδι στη σαλάτα μας και να αποφύγουμε να προσθέσουμε αλάτι ή να βάλουμε ελάχιστο! Προσοχή στην ποσότητα κατανάλωσης κέτσαπ και μουστάρδας που αποτελούν κρυφές πηγές νατρίου/ αλατιού. Επιπλέον, αποφεύγουμε τα αλμυρά τυριά και ξεπλένουμε την φέτα από την άλμη. Καθώς αποφεύγουμε την κατανάλωση λαχανικών σε άλμη (τουρσί) αλλά και κονσέρβες, επεξεργασμένα και παστά κρέατα ή ψάρια και αλλαντικά. Καταναλώνουμε ανάλατους ξηρούς καρπούς. Τέλος, έχουμε στο μυαλό μας ότι “κρυφές” πηγές αλατιού αποτελούν το ψωμί, τα αρτοσκευάσματα, τα μπισκότα, οι σάλτσες, οι ζωμοί κρέατος ή λαχανικών, η μαγιονέζα, τα προϊόντα σόγιας, τα δημητριακά πρωινού, οι μπάρες δημητριακών, ορισμένα γλυκά, κ.α

Ιδανικά πρέπει να κοιτάμε τις ετικέτες τροφίμων και να αξιολογούμε αν ένα τρόφιμο περιέχει υψηλή ποσότητα νατρίου/ αλατιού, ώστε να ελέγχουμε την ημερήσια πρόσληψη σε αλάτι. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ 2010 (Ενιαίος Φορέας Έλεγχος Τροφίμων) η αξιολόγηση ενός τροφίμου ανάλογα με την περιεκτικότητα σε νάτριο/ αλάτι.

Αξιολόγηση τροφίμου Περιεκτικότητα σε νάτριο ή αλάτι στα 100 γρ. τροφίμου
Υψηλό σε νάτριο/ αλάτι >0,6 γρ. νατρίου ή >1,5 γρ. αλατιού
Μέτριο σε νάτριο/ αλάτι 0,3-0,6 γρ. νατρίου
Χαμηλό σε νάτριο/ αλάτι ≤0,1 γρ. νατρίου ή ≤0,3 γρ. αλατιού
Πολύ χαμηλό σε νάτριο/ αλάτι ≤0,04 γρ. νατρίου ή ≤0,04 γρ. αλατιού
Ελεύθερο νατρίου/ αλατιού ≤0,005 γρ. νατρίου ή ≤0,005 γρ. αλατιού
Νόρα Καρατσικάκη - Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος