Νύχτα της 21ης προς 22ας Απριλίου του 1941. Τα πρώτα τμήματα των Γερμανών ανιχνευτών μπαίνουν στο Αγρίνιο. Το πρωί της 22ας Απριλίου μπαίνουν και τα μηχανοκίνητα τμήματα της Γερμανικής Μεραρχίας Leib Standart, με επικεφαλής τον Διοικητή Μέραρχο Ντίτριχ.
Μία ομάδα Αγρινιωτών τους επιφυλάσσει θερμή υποδοχή με ανθοδέσμες, σε αντίθεση με τις επίσημες τοπικές αρχές που απέχουν και δεν συμμετέχουν στην υποδοχή. Δήμαρχος τότε του Αγρινίου, ο Δημήτριος Βότσης. Οι Γερμανοί ζητούν να παρουσιαστούν ενώπιόν τους ο Δήμαρχος και οι επικεφαλής της Χωροφυλακής. Θέτουν την Χωροφυλακή υπό τις διαταγές τους και απαιτούν την παρουσίαση του Δημάρχου με την απειλή ότι εάν δεν εμφανιστεί θα διορίσουν ως Δήμαρχο έναν λοχία των ES-ES.
17 Μαΐου του 1941 μπαίνει στο Αγρίνιο η Ιταλική Μεραρχία ΚΑΖΑΛΕ με Μέραρχο Διοικητή, αρχικά τον Κάρολο Ντελόζο, ο οποίος αργότερα αντικαταστάθηκε από τον Μάριο Ματζάνι.
Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943 οι Ιταλοί παραδίνουν την στρατιωτική Διοίκηση στους Γερμανούς. Ανώτερος Διοικητής των Γερμανικών δυνάμεων ήταν ο Ντόλμαν. Οι Γερμανικές δυνάμεις ανήκαν στην Μεραρχία «Εντελβάις» (Άνθος του Βορρά), με επικεφαλής τον Διοικητή Μέραρχο Φον Βάιτς. Διοικητής Φρούραρχος Αγρινίου, ο Μπάουμαν.
Γερμανικό Φρουραρχείο
Εγκαταστάθηκε στο ανώγειο τμήμα της οικίας Σκαλίγκου, στην Πλατεία Μπέλλου. Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου εγκαταστάθηκε ο φρουρός και συνεργάτης του Φρούραρχου Γιόχαν, ενώ ο ίδιος έμενε στο ανώγειο σπίτι του ζαχαροπλάστη Πολέμαρχου Ζήνα επί της Παπαστράτου και Δημοτσελίου. Ο Φρούραρχος Μπάουμαν έμενε αρχικά στο σπίτι των Σωχωριταίων, επί της οδού Μπαϊμπά και αργότερα στο σπίτι του Λάμπρου Παπαβασιλείου επί της Παπαστράτου.
Γκεστάπο
Στεγάζονταν στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ», στην Πλατεία Μπέλλου, με διοικητή τον λοχαγό Όλλενχάουερ. Παράρτημα της Γκεστάπο, στεγάζονταν στο σπίτι του Ηλία Λέκκα, στην οδό Σκίπη.
Γερμανική Γενική Στρατιωτική Διοίκηση Στερεάς
Στεγάζονταν στο σπίτι του Μεγαπάνου, απέναντι από την Εθνική Τράπεζα, με διοικητή τον συνταγματάρχη Όττο.
Κομμαντατούρ
Στεγάζονταν στο σπίτι του Ματσούκα, στον σιδηροδρομικό σταθμό, με φρούραρχο τον συνταγματάρχη Τόρμαν (κατ’ άλλους Τέλμαν).
Λέσχη Γερμανών
Ήταν στο ακίνητο των αδελφών Κοντογιώργου, στην Πλατεία Μπέλλου.
Γερμανικές και Ιταλικές αποθήκες φαρμάκων
Στο σπίτι του Αριστείδη Σχισμένου, επί των οδών Μπαϊμπά και Κακαβιά.
Ιταλικό Φρουραρχείο
Στεγάστηκε στο σπίτι του Χρήστου Αθανασόπουλου, πράκτορα εφημερίδων, επί των οδών Αναστασιάδη και Δαγκλή.
Η φωτογραφία είναι της Μαρίας Rixinger
Ιταλικό Στρατοδικείο
Είχε την έδρα του στο Β΄Δημοτικό Σχολείο
Ιταλική Καραμπινιερία
Στεγάστηκε στο σπίτι του Αριστείδη Σχισμένου, επί των οδών Μπαϊμπά και Κακαβιά.
Το Α΄Αστυνομικό Τμήμα της Καραμπινιερίας στεγάστηκε στο σπίτι του Μιχαήλ Μανιάτη, επί των οδών Ηλία Ηλιού και 39ου Συντάγματος. Στο ίδιο κτίριο ήταν και το σπίτι του Ιταλού Λοχαγού Καραμπινιερίας.
Αναρρωτήριο-Νοσοκομείο Γερμανών
Στεγάστηκε στον πρώτο όροφο του Παπαστρατείου Γυμνασίου
Αναρρωτήριο-Νοσοκομείο Ιταλών
Στεγάστηκε στον πρώτο όροφο του διπλανού 5ου Δημοτικού Σχολείου
Το άντρο των ES-ES
Γραφεία ES-ES
Είχαν την έδρα τους στην οικία Χαραλαμπίδη, επί της οδού Ευτυχίας Καλύβα και παράρτημά τους επί της οδού Δεληγιώργη 13.
Γερμανικές αποθήκες πυρομαχικών
Στεγάζονταν σε λιοστάσια στον Άγιο Ιωάννη τον Ρηγανά.
Πολλά σπίτια στο Αγρίνιο επιτάχθηκαν και στεγάστηκαν Γερμανοί και Ιταλοί αξιωματούχοι. Μερικά από αυτά ήταν το σπίτι του Σκαλτσά επί της Παπαστράτου, το σπίτι του Δημητρίου Τσακανίκα (πρώην Δημάρχου) επί της Χαριλάου Τρικούπη, το σπίτι του αλευρέμπορα Χρήστου Παπανδρέου επί της Μπαϊμπά, το σπίτι του Διονυσίου Παπαπάνου στην πλατεία Καραπανέικα, και πολλά άλλα.Επιταγμένα ακίνητα ήταν επίσης οι αποθήκες Χαριλάου Φαρμάκη, Αβραμίκου, Παπαστράτου, Παναγοπούλου, Παπαπέτρου, Κόκκαλη.
Πηγή: agriniomemories, “Το Αγρίνιο” του Κώστα Μαραγιάννη
